Mancus
Mancus (mancosus) (od arab. manqūsh منقوش) – złota moneta arabska oraz jednostka obrachunkowa używana we wczesnośredniowiecznej Europie.
Nazwą tą pierwotnie określano (od VIII wieku) złoty arabski dinar o wadze 4,25 g (cięższy od bizantyjskiego bezanta), monetę stosowaną głównie w handlu międzynarodowym. Później nazywano tak również złote monety europejskie bite na wzór mancusa. Należały do nich przede wszystkim złote denary (gold penny) emitowane przez anglosaskich królów Mercji, m.in. przez Offę[a], Coenwulfa czy Ethelreda, mające wartość 30 srebrnych pensów, czyli ⅛ funta karolińskiego. W następstwie tego mancus (mancusa auri) stał się tam od IX wieku także monetą (jednostką) obrachunkową, której istnienie potwierdzają dokumenty aż do XV stulecia. W XI-wiecznej Katalonii złoty mancus o wadze 1,9-1,95 g opatrzony był arabskimi napisami wraz z krzyżem.
Od końca VIII do schyłku XI wieku monety tej używano też w krajach Francji, Hiszpanii oraz Italii (gdzie jako srebrna przejściowo funkcjonowała w IX-X wieku), na ogół jako lżejszej od arabskiego dinara.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jego moneta, warta 6 obrachunkowych szylingów, nosiła dwujęzyczne napisy: łaciński OFFA REX na awersie oraz arabską inskrypcję na rewersie (H. Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z, dz. cyt., s. 269). W istocie był to skopiowany dinar kalifa Al-Manṣūra z 774 r. z dodatkiem własnego tytułu i imienia («Anglo-Saxon penny coinages» w Encyclopædia Britannica on-line).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- C.C. Chamberlain: Guide to Numismatics. London: English Universities Press, 1965, s. 92.
- H. Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: H. Gietl/Battenberg, 2005, s. 269.
- В.В. Зварич: Нумизматический словарь. Wyd. 4. Львов: 1980.