Mangusta pręgoszyja
| Urva vitticolla[1] | |||
| (E.T. Bennett, 1835) | |||
 Osobnik sfotografowany w Parku Narodowym Nagarhole w stanie Karnataka w Indiach | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
mangusta pręgoszyja | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Mangusta pręgoszyja[9] (Urva vitticolla) – gatunek ssaka z rodziny mangustowatych (Herpestidae). Gatunek ten występuje w południowej Azji; nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1835 roku brytyjski zoolog Edward Turner Bennett na łamach Proceedings of the Zoological Society of London nadając mu nazwę Herpestes vitticollis[2]. Jako miejsce typowe Bennett wskazał „lasy około dwudziestu mil (32 km) śródlądowych z Kolun lub Quilon w kraju Travancore”[2]. Podgatunek inornata po raz pierwszy opisał naukowo w 1941 roku brytyjski zoolog Reginald Innes Pocock, jako miejsce typowe wskazując Chipgeri w północnej Kanarze w Indiach[7]. Wyróżniono dwa podgatunki[10][11][12][13], lecz zachodzi potrzeba ich rewizji taksonomicznej[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Urva: nepalska nazwa Arva dla mangusty krabożernej[14].
- vitticolla: łac. vitta „pasmo, wstęga”; nowołac. -collis „-szyjy”, -gardły, od łac. collum „szyja”[15].
- inornata: łac. inornatus „zwykły, bez ozdób”, od in- „brak”; ornatus „strojny, ozdobiony”, od ornare „ozdobić”[16].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Mangusta pręgoszyja występuje w połudnmiowej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[10][8][11][13]:
- U. vitticolla inornata – zachodnie Indie (Karnataka)
- U. vitticolla vitticolla – południowo-zachodnie Indie i Sri Lanka
Znany zasięg został znacznie rozszerzony (około 1400 km w bezpośredniej linii) na północnym wschodzie przez szereg obserwacji (które zostały udokumentowane fotografiami) w Similipal Hills, w stanie Orisa[17].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wymiary średnie dla osobników z Sri Lanki: długość ciała samców 48,9 cm, samic 46,4 cm, długość ogona samców 32,5 cm, samic 30,4 cm; masa ciała u samców do 3,1 kg, u samic do 1,7 kg[10]. Wymiary średnie dla osobników z Indii: długość ciała samców 52,9 cm, samic 47,4 cm, długość samców ogona 31,5 cm, samic 29,7 cm; masa ciała u samców do 3,4 kg, u samic do 1,7 kg[10]. Duża mangusta, z długimi włosami okrywowymi i pasem na szyi. Sierść na głowie jest koloru stalowoszarego do fioletowo-brązowego, drobno upstrzona kolorem żółtym, najciemniejsza na czole i jaśniejsza na bokach. Przednia część ciała jest czerwonożółta, z brązowymi smugami, tylna część ciała jest pomarańczowoczerwona i lekko szpakowata. Czarny pas przebiega od tyłu ucha wzdłuż boku szyi aż do ramion[10]. Uszy są zaokrąglone i pokryte krótkimi, cienkimi czerwonawo-brązowymi włosami. Podbródek i gardło są tego samego koloru co policzki, ale nieco mniej siwe. Dolna powierzchnia szyi i klatka piersiowa są brązowożółte, a brzuch jest pomarańczowożółty. Podszerstek jest rzadki i koloru bladożółto-brązowego. Włosy grzbietowe są długie o długości 50-60 mm[10]. Włosy po bokach są dłuższe niż 60 mm; czarne i szare są ułożone na przemian z pomarańczowoczerwonymi. Ogólny kolor sierści na ogonie jest pomarańczowoczerwony, z wyjątkiem czarnej końcówki o długości ok. 9 cm; włosy u nasady ogona maja ok. 8 cm długości, ale stają się krótsze się w kierunku wierzchołka. Kończyny przednie, przednia część kończyn tylnych oraz stęp są ciemnopurpurowo-brązowe. Łapy przednie i tylne mają po pięć palców[10]. Czaszka jest duża, prosta i rozwinięta w okolicy czołowej, pysk jest wąski i długi, zęby potężne[10]. Wzór zębowy: I 3/3, C 1/1, P 4/4, 2/2 M = 40[10].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]
Mangusta pręgoszyja jest gatunkiem samotnym (czasami widywana w parach) prowadzącym prawdopodobnie dzienny tryb życia[10]. Zamieszkuje wiecznie zielone lasy liściaste[10]. Ssak ten obserwowany był na bagnistych polanach i wzdłuż cieków wodnych, a także na plantacjach i wśród otwartych zagajników[10]. W Sri Lance dystrybucja tego ssaka może obejmować nizinny, suchy las jak i obszary wysokogórskie[8]; rzadko obserwowany na obszarach, w których mógłby być niepokojony lub w pobliżu ludzkich siedzib[10]. Występuje do wysokości 2133 m n.p.m.[10].
Skład diety mangusty pręgoszyjej obejmuje małe ssaki, ptaki i ich jaja, gady, owady oraz korzenie[10]. Z powodu jej zwyczaju polowania przy brzegach rzek i występowania wśród bagien i zalanych pól ryżowych sugeruje się, że może pożywiać się również krabami, płazami bezogonowymi oraz rybami[10]. Gatunek ten zaobserwowano podczas żerowania na padłym sambarze jednobarwnym (Rusa umcolor) i zającu czarnoszyim (Lepus nigricollis) oraz podczas poszukiwania pokarmu w miękkiej, wilgotnej glebie na bagnach[10].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Wielkość miotu ocenia się na dwa do trzech młodych[10]. Na Sri Lance zaobserwowano samicę podczas karmienia trzech młodych na suchym skrawku ziemi, pod nawisem mas skalnych[10]. Brak innych informacji[8].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[8]. Na gatunek ten poluje się dla mięsa (spożywają go głównie mniejszości etniczne) i futra (głównie do produkcji pędzli do golenia, pędzli i talizmanów), ale głównym zagrożeniem może być utrata siedlisk[8]. Jest również regularnie zabijany przez psy myśliwskie, a czasami w odwecie za plądrowanie ferm drobiu[8]. W Indiach ssak ten jest rzadki w północnej części jego zasięgu, a najbardziej obfity w południowej Kerali, płaskowyżach Nilgiri i Palni, w pasmie górskim Meghamalai oraz wzgórzach Anamala[10]. W Sri Lance jest dość powszechny w wyższych partiach wzgórz Wyżyny Centralnej, ale wydaje się, że populacja maleje[10]. Mangusta pręgoszyja jest jednak gatunkiem elastycznym i toleruje stosunkowo wysoki stopień zakłóceń[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Urva vitticolla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c E.T. Bennett. Observations on the genus Herpestes, Ill.. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 67, 1835. (ang.).
- ↑ W. Ogilby. Undescribed species of Mammalia and Birds, brought from the Gambia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 103, 1835. (ang.).
- ↑ W. Elliot. A Catalogue of the Species of Mammalia found in the Southern Mahratta Country; with their Synonimes in the native languages in use there. „Madras Journal of Literature and Science”. 10, s. 103, 1839. (ang.).
- ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1841, s. 329. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. A revision of the genera and species of Viverrine animals (Viverridae) founded on the collection in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 569, 1864. (ang.).
- ↑ a b R.I. Pocock: Fauna of British India. Cz. 2: Mammals. London: Taylor and Francis, 1941, s. 49. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i D. Mudappa, A. Choudhury, G.A. Punjabi, Herpestes vitticollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-2 [dostęp 2016-10-09] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 146. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 312. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Herpestes vitticollis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ J.R. Ellerman, T.Ch.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 298. (ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 418. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 703, 1904. (ang.).
- ↑ vitticollis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
- ↑ inornata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-25] (ang.).
- ↑ A.K. Nayak, M.V. Nair, P.P. Mohapatra. Stripe-necked Mongoose Herpestes vitticollis in Odisha, eastern India: a biogeographically significant record. „Small Carnivore Conservation”. 51, s. 71–73, 2014. (ang.).