Manlia Skantylla
Manlia Skantylla, Manlia Scantilla (II w. n.e.) – cesarzowa rzymska, żona Didiusza Julianusa.
Nazwisko jej (nomen gentile) wskazuje, że pochodziła z tuskulańskiej patrycjuszowskiej rodziny Manliuszów (gens Manlia); wodza Didiusza Juliana poślubiła przed objęciem przez niego władzy cesarskiej. Nie jest pewne, czy była jego pierwszą żoną[1]; ich córką była znana z urody Didia Klara[2].
Bite w jej imieniu monety ukazują wizerunek kobiety w zaawansowanym wieku. W ujęciu rzymskich autorów jej rola w osiągnięciu przez małżonka najwyższej godności przedstawiana jest dwojako. Według Herodiana miała wraz z córką zachęcać go do ubiegania się o godność cesarską[3]. Natomiast Eliusz Spartianus podaje, że obydwie traktowały sukces Juliana i przyznanie im tytułów „z obawą i niechętnie, jak gdyby przeczuwały zagrażające niebezpieczeństwo”[4].
Dekretem senatu ogłoszona augustą[5], była nią niespełna trzy miesiące, do czerwca 193, gdy po śmierci małżonka tytuł został jej odebrany[6]. Septymiusz wydał jej ciało Didiusza dla dokonania godnego pochówku w rodzinnym grobowcu[7]. Prawdopodobnie niedługo potem sama zmarła w zapomnieniu; nieznany jest także los jej córki.
Oprócz wizerunków na monetach[a] jedyną znaną rzeźbą portretową jest marmurowe popiersie z II w. znajdujące się w zbiorach Muzeów Kapitolińskich (Palazzo Nuovo)[8]. Łączone jest z nią także wyobrażenie tzw. Wenus z Tayrac, mające rysy portretowe cesarzowej.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rzadki denar Manlii Skantylli typu IVNO REGINA (193 n.e.) przypadkowo odnaleziony został w 2016 r. w podolsztyńskiej wsi Patryki jako wyjątkowe i najdalej na północ wysunięte jego znalezisko na ziemiach polskich. Przekazany do zbiorów Muzeum Warmii i Mazur (Telewizja Polska S.A, Muzeum wystawia najnowsze eksponaty, głównie darowizny [online], olsztyn.tvp.pl [dostęp 2022-06-04].), upamiętniony też został okolicznościowym muralem na miejscowym budynku (Stanisław Olsztyn, Rzymski denar wizytówką Patryk! Jacek Skrzyński [online], Ku Prawdzie, 3 maja 2020 [dostęp 2022-06-04].).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Aleksander Krawczuk, dz. cyt., s. 137.
- ↑ Maciej Kokoszko uważa ją nieuzasadnienie za drugą żonę Didiusza (Słownik cesarzy rzymskich, dz. cyt., s. 99).
- ↑ Historia cesarstwa rzymskiego II 6,7.
- ↑ Historia Augusta, Didiusz Julianus 3,4.
- ↑ Poświadczają to przede wszystkim monety z inskrypcją MANL/IA•SCANTILLA•AVG(usta) (B.R. Kankelfitz: Römische Münzen von Pompeius bis Romulus, dz. cyt.). Por. Słownik cesarzy rzymskich, dz. cyt., s. 100.
- ↑ Alexander Demandt (Prywatne życie cesarzy rzymskich. Gdynia: Uraeus, 1997, s. 29) podaje fałszywą wiadomość o pozbawieniu jej tytułu z powodu rozpusty.
- ↑ Historia Augusta, Didiusz Julianus 8,10.
- ↑ Nr inw. MC457, z dawnej kolekcji Albani (http://ancientrome.ru/art/artwork/sculp/rom/imp/didius-iulianus/manlia-scantilla/man001.jpg).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1998, s. 137-138
- Björn R. Kankelfitz: Römische Münzen von Pompeius bis Romulus. Augsburg: Battenberg, 1996, s. 196
- Słownik cesarzy rzymskich (red. nauk. J. Prostko-Prostyński). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2001