Mary Poonen Lukose
 Portret Mary Poonen Lukose | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 sierpnia 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Mary Poonen Lukose (ur. 2 sierpnia 1886 r.) – indyjska ginekolożka, położna i pierwsza chirurżka ogólna w Indiach[1][2]. Była założycielką sanatorium leczącego gruźlicę w Nagercoil i Instytutu Rentgena i Radu w Thiruvananthapuram. Pełniła funkcję szefowej Departamentu Zdrowia w Królestwie Travancore i była pierwszą posłanką w tym stanie. Rząd Indii w 1975 r. przyznał jej nagrodę Padmy Shri[3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Mary Lukose[4] (z domu Poonen) urodziła się 2 sierpnia 1886 r. w Aymanam, w rodzinie syryjskich anglikanów. Jej ojciec T.E Poonen był lekarzem, pierwszym absolwentem medycyny w stanie Travancore (teraz Kerala) i królewskim lekarzem tego stanu. Jej matka miała problemy zdrowotne, przez co Mary wychowywana była przez brytyjskie guwernantki. Ukończyła szkołę Holy Angel's Convent High School w Trivandrum (stolicy stanu Kerala) i zdała tam egzamin maturalny. Z powodu bycia kobietą uniemożliwiono jej dostęp na kierunki ścisłe na Maharajas College (teraz University College Thiruvananthapuram), więc musiała kontynuować studia z historii, które ukończyła w 1909 r. Była jedyną kobietą na uczelni i pierwszą kobietą w historii, która ukończyła Uniwersytet w Madrasie[2] (z którym związany był Mahajaras College). Ponieważ indyjskie uniwersytety nie oferowały kobietom dostępu na medycynę, Mary przeniosła się do Londynu i otrzymała tam tytuł lekarza medycyny (MBBS)[2][5]. Kontynuowała naukę w Wielkiej Brytanii, aby uzyskać specjalizację z ginekologii i położnictwa w szpitalu położniczym Rotunda Hospital. Przeszła też zaawansowane szkolenie z zakresu pediatrii w szpitalu Great Ormond Street Hospital. W czasie pracy jako lekarka studiowała też muzykę, aby zdać London Music Examination[1].
W 1916 r., z powodu śmierci ojca, Mary wróciła do Indii. Objęła tam posadę położnej w miejscowym szpitalu Women and Children Hospital w Thycaud w Thiruvananthapuram[5]. Rok później wyszła za mąż za Kunnukuzhiyil Kurivilla Lukose (K. K. Lukose), prawnika, który później został sędzią Sądu Najwyższego w Travancore[6]. W 1924 r. Mary została wybrana do Parlamentu Stanowego w Travancore, znanego jako Sree Chitra State Council, stając się tym samym pierwszą posłanką w tym stanie. Dwa lata później awansowała na chirurżkę generalną stanu Travancore, co czyni ją pierwszą kobietą w Indiach na tym stanowisku[7]. W 1938 r. została naczelną chirururżką Indii. Kierowała 32 szpitalami rządowymi, 40 przychodniami rządowymi i 20 prywatnymi instytucjami. Mary Poonen Lukose jest uznana za pierwszą kobietę na świecie w zawodzie chirurga generalnego. W Stanach Zjednoczonych kobieta objęła to stanowisko dopiero w 1990 r.[8].
Mary była jedną z założycielek Thiruvananthapuram chapter w Young Women's Christian Association (YWCA) i w 1918 r. została jego kierowniczką[9]. Była komisarką harcerskiej organizacji Girl Guides in India. Była członkinią i jedną z założycielek Indian Medical Association i Federation of Obstetric and Gynaecological Societies of India (FOGSI). Jako chirurżka generalna stanu Travancore otworzyła sanatorium leczące gruźlicę, które później przekształciło się w Kanyakumari Government Medical College. Było jednym z pierwszych sanatoriów w Indiach. Mary założyła też Instytut Rentgena i Radu w Thiruvananthapuram[1].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Mary Poonen Lukose miała 2 dzieci, Grace i K.P Lukose. Grace poszła w ślady matki, została lekarką i profesorką na Lady Hardinge Medical College w New Delhi[10], a młodszy K.P Lukose był komisarzem generalnym, stałym przedstawicielem Indii w ONZ oraz ambasadorem Indii w Bułgarii[5].
Mary zmarła 2 października 1976 roku w wieku 90 lat. Przeżyła swojego męża i dwójkę dzieci. Otrzymała tytuł Vaidyasasthrakusala od Chithira Thirunal Balarama Varma, ostatniego maharadży Travancore. Rząd Indii przyznał jej nagrodę Padmy Shri[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c StreeShakti - The Parallel Force [online], www.streeshakti.com [dostęp 2023-04-03].
- ↑ a b c Sepia Stories: Mary Poonen Lukose, India's First Woman Surgeon General - SheThePeople TV [online] [dostęp 2023-04-04] (ang.).
- ↑ Padma Awards Directory [online], web.archive.org, 15 października 2015 [dostęp 2023-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-15].
- ↑ Mary Poonen Lukose - Hektoen International [online], hekint.org [dostęp 2023-04-03].
- ↑ a b c K. Rajasekharan Nair, "A Pioneer Medicine-Dr. Mary Poonen Lukose (1886-1976)", „Samyukta - A Journal of Women's Studies.”, 2 (2), 2022, s. 117,121 [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08] (ang.).
- ↑ Dr Mary Lukose [online], geni_family_tree [dostęp 2023-04-04] (pol.).
- ↑ Deepak Kumar, Evolution of Modern Medicine in Kerala: K. Rajasekharan Nair. TBS Publications, Calicut, 2001. 228 pp, Rs 225., „The National Medical Journal of India”, 16 (1), web.archive.org, 2003 [dostęp 2023-04-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08].
- ↑ Kerala Budget 2018: Remembering an extraordinary talent of Mary Poonen Lukose [online], The New Indian Express [dostęp 2023-04-04].
- ↑ Young Women’s Christian Association (YWCA) – By Love Serve One Another [online] [dostęp 2023-04-04] (ang.).
- ↑ Lukose, Grace Mary (1918 - 1954) [online], livesonline.rcseng.ac.uk [dostęp 2023-04-04].
- ↑ Order Padma Shri [online], pl.Alegsaonline.com, 3 kwietnia 2021 [dostęp 2023-04-04] (pol.).