Medinilla (roślina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Medinilla
Ilustracja
Medinilla wspaniała
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mirtowce

Rodzina

zaczerniowate

Rodzaj

medinilla

Nazwa systematyczna
Medinilla Gaudichaud-Beaupré ex A. P. de Candolle
Prodr. 3: 167. Mar (med.) 1828[3]
Typ nomenklatoryczny

M. rosea Gaudichaud-Beaupré ex A. P. de Candolle

Synonimy
  • Pseudodissochaeta M. P. Nayar.[4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiatostan medinilli wspaniałej
Medinilla beamanii
Medinilla cummingii

Medinilla (Medinilla Gaudich. ex DC.) – rodzaj roślin z rodziny zaczerniowatych. Obejmuje 375[5]–376[6] gatunków. Występują one na obszarach tropikalnych Starego Świata[7], przy czym najbardziej zróżnicowane są na Madagaskarze (ok. 70 gatunków), Filipinach (ok. 80), Nowej Gwinei (ok. 85[8]) i Borneo (ok. 50). W Afryce równikowej (od Liberii po Tanzanię[6]) występują 3–4 gatunki[8][5], liczne gatunki rosną w Azji Południowo-wschodniej[6], na północy sięgając po Chiny (w których zarejestrowano 11 gatunków[4]), obecne są w Nowej Gwinei i północno-wschodniej Australii[6] (na tym kontynencie jednak tylko jeden gatunek[5]). Na wschodzie zasięg rodzaju sięga po wyspy Fidżi[9] i Samoa[8], choć na leżącej bliżej Australii Nowej Kaledonii brak jego przedstawicieli[5][8]. Ze względu na zasięg rodzaj uznawany jest za pochodzący z Gondwany[8]. Medinille rosną zwykle w mszystych, wilgotnych lasach, zarówno nizinnych, jak i górskich. Wiele gatunków ma bardzo ograniczony zasięg lub znanych jest z pojedynczych stanowisk[10]. Z 5 gatunków poddanych ocenie na czerwonej liście IUCN cztery zaliczone zostały do różnych kategorii zagrożenia[11].

Niektóre gatunki, w szczególności medinilla wspaniała M. magnifica, uprawiane są jako ozdobne rośliny doniczkowe[5], zwłaszcza w ogrodach zimowych[7]. Niektóre gatunki wykorzystywane są także w ziołolecznictwie, np. liśćmi M. radicans leczy się dyzenterię[5], a z M. macrocarpa wytwarza się w Indonezji środki przeciw różnym truciznom[7].

Rośliny w uprawie wymagają podłoża żyznego, próchnicznego, przepuszczalnego i wilgotnego, należy je obficie podlewać i nawozić, nie znoszą spadków temperatur poniżej 18°C[12].

Nazwa rodzajowa upamiętnia hiszpańskiego gubernatora Marianów – Jose de Medinilla y Pineda[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Medinilla myriantha
Medinilla myrmecorhiza
Pokrój
Naziemne i epifityczne krzewy o pędach wyprostowanych, zwisających[6] lub płożących[10], rzadziej pnącza (czepiające się podpór korzeniami[7]) i niewielkie drzewa[4]. Pędy na przekroju okrągłe lub czterokanciaste, czasem gruboszowate i korkowaciejące[4]. Rośliny nagie, rzadziej różne części oprószone, pokryte drobnymi, brązowymi łuseczkami lub różnego rodzaju włoskami[10].
Liście
Pojedyncze i zwykle nagie, naprzeciwległe lub okółkowe (po trzy lub cztery[10]), rzadko skrętoległe[6], siedzące lub ogonkowe, całobrzegie lub ząbkowane[4]. Blaszka z jedną lub większą liczbą wiązek przewodzących biegnących wzdłuż liścia[6], zwykle wyraźnych. Blaszki często skórzaste[12]. Czasem występuje anizofilia[10]. U części gatunków na ogonku występują nibyprzylistki – drobne klapki oddzielone od pozostałej części blaszki[8].
Kwiaty
Zebrane w zwisające kwiatostany wierzchotkowe i wierzchotkowo-wiechowate wyrastające na szczytach pędów, w kątach liści lub z węzłów na bezlistnych łodygach i z szyi korzeniowej. Przysadki i podsadki obecne, czasem drobne i odpadające[4], często okazałe i barwne (zwykle różowe)[7]. Kwiaty zwykle czterokrotne[4], rzadziej 5- i 6-krotne[6][4]. Hypancjum i kielich półkuliste, lejkowate, walcowate lub dzwonkowate[6][4], działki cienkie lub mięsiste, na szczycie rąbek kielicha bywa niepodzielony, ząbkowany lub z niewielkimi, nieregularnymi klapami[6], czasem łatki działek okazałe, na końcu zaostrzone[4]. Płatki korony równej wielkości lub rzadziej nierówne[6], zwykle jajowate, podługowate lub okrągławe[4], najczęściej białe lub czerwone[6]. Pręciki w liczbie od 8 do 16 (dwukrotnie większej od liczby płatków), podobne wielkością lub zróżnicowane. Pylniki równowąskie, lancetowate lub podługowate, na szczycie z dzióbkiem, otwierające się pojedynczym porem, rzadziej dwoma[4][6]. Zalążnia dolna, zwykle jajowata[4]4-, 5- lub 6-komorowa. Szyjka słupka cienka zakończona słabo widocznym lub główkowatym znamieniem[6].
Owoce
Jajowate, kuliste lub urnowate[4] jagody zamknięte w trwałych kielichach[6]. Początkowo zielone, dojrzewając stają się czerwone do fioletowoczarnych[10]. Zawierają liczne (od 50 do 100[10]), drobne nasiona (poniżej 1 mm średnicy[10]) o łupinie gładkiej lub punktowanej[4][6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Medinilla scortechinii
Medinilla sedifolia
Medinilla speciosa
Medinilla venosa
Medinilla waterhousei

Rodzaj z rodziny zaczerniowatych Melastomataceae. W jej obrębie klasyfikowany jest do podrodziny Melastomatoideae Seringe i plemienia Dissochaeteae Triana[2].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-18] (ang.).
  3. ↑ Medinilla. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-04].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Medinilla. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-04].
  5. ↑ a b c d e f David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 572, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Medinilla Gaudich.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-04].
  7. ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 288. ISBN 83-7079-778-4.
  8. ↑ a b c d e f S. Bodegom, J.F. Veldkamp. Revision of pseudo-stipular species of Medinilla (Melastomataceae). „Blumea”. 46, s. 527-567, 2001. 
  9. ↑ a b Wilhelm Lotschert, Gerhard Beese: Collins Photo Guide Tropical Plants. London, Glasgow, Sydney i in.: Harper Collins Publishers, 1983, s. 63. ISBN 0-00-219-112-1.
  10. ↑ a b c d e f g h JC Regalado Jr. Revision of Philippine Medinilla (Melastomataceae). „Blumea”. 40, s. 113-193, 1995. 
  11. ↑ Medinilla genus. [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-2 [on-line]. IUCN. [dostęp 2019-12-05].
  12. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 568, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Medinilla_(roślina)&oldid=73654740”