Mikołaj Meluch

Mikołaj Meluch

Kolka

major
Data i miejsce urodzenia	4 grudnia 1921 Kowel
Data i miejsce śmierci	18 października 1965 Wietnam
Przebieg służby
Lata służby	1942–1965
Siły zbrojne	Gwardia Ludowa Armia Ludowa Ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Milicja Obywatelska Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Jednostki	Partyzancki oddział polsko-radziecki „Fiodora” Oddział GL im. Józefa Bema/Adama Mickiewicza Pluton ochrony sztabu Obwodu II GL/AL
Stanowiska	Dowódca oddziału partyzanckiego Członek dowództwa okręgu AL Komendant MO w Radzyniu Członek polskiej misji rozejmowej w Wietnamie
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa Bitwa pod Rąblowem walki z partyzantką antykomunistyczną Wojna wietnamska
Późniejsza praca	Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Odznaczenia

Mikołaj Meluch, ps. „Kolka” (ur. 4 grudnia 1921 w Kowlu, zm. 18 października 1965 w Wietnamie) – oficer Gwardii Ludowej i Armii ludowej, funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej oraz KBW,oficer Sił Zbrojnych PRL.

Życiorys

Urodził się w polsko-białoruskiej chłopskiej rodzinie Grzegorza i Anny z domu Maleszczykow. Miał wykształcenie średnie. W 1937 wstąpił do KZMP, jego brat Jan zginął w wojnie obronnej. Jesienią 1941 zetknął się ze zbiegłymi z niemieckiej niewoli czerwonoarmistami i w listopadzie tego roku wstąpił do zorganizowanego przez nich oddziału partyzanckiego dowodzonego przez lejt. Jakowa Nikołajewa „Czuwasza”. Od lutego 1942 grupa ta wchodziła w skład oddziału Fiodora Kowalowa „Fiodora”, działającego na terenie powiatów włodawskiego i parczewskiego. Oddział rozrastał się bardzo szybko; należał do największych i najbardziej operatywnych na tym terenie. Po jego reorganizacji w sierpniu 1943 i utworzeniu z niego batalionu Meluch został mianowany dowódcą plutonu ochrony sztabu II Obwodu GL oraz adiutantem dowódcy obwodu, Mieczysława Moczara, a jesienią awansowany na podporucznika. W styczniu 1944 został członkiem dowództwa 4 Okręgu AL. Przebywał głównie przy zgrupowaniu AL operującym w rejonie lasów parczewskich. Uczestniczył w wielu akcjach dywersyjno-bojowych. 14 maja 1944 walczył pod Rąblowem. Od sierpnia 1944 komendant powiatowy MO w Radzyniu. Od 1 stycznia 1946 w komendzie powiatowej MO w Siedlcach.

W nocy z 9 na 10 kwietnia 1946 jako kapitan MO dowodził 37-osobową grupą operacyjną (wspartą przez kompanię 14 Dywizji Piechoty), która rozbiła obozujący w Starej Wsi oddział Narodowych Sił Zbrojnych dowodzony przez Ludwika Buraczyńskiego „Żbika”. Zginęło 14 partyzantów. Meluch kazał swoim podwładnym rozstrzeliwać rannych i jeńców oraz osobiście zabił gospodarza Józefa Wierzbickiego i jego syna Edwarda; rozkazał też zabić Różę Wierzbicką, żonę tego pierwszego.

Od kwietnia 1946 był w dyspozycji Komendy Głównej MO w Warszawie. W 1949 przeniesiony z MO do KBW, w tym samym roku ożenił się z Aliną Iwicką, pracownicą służby zdrowia MO. W latach 1956–1958 był radcą w MSZ, później przez dwa lata pracował w MSW. W 1960 przeniesiony do Sił Zbrojnych PRL, 22 czerwca 1963 awansowany do rangi majora. Wysłany w kwietniu 1965 z misją rozjemczą w ramach Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru do Wietnamu. Został uznany za zmarłego po tym jak nie odnaleziono samolotu, który zaginął w październiku 1965 tamże.

Awanse

• podporucznik – jesień 1943
• porucznik – wczesna wiosna 1944
• kapitan – 1944 (po wyzwoleniu)
• major – 22 czerwca 1964

Ordery i odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (10 października 1945)
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (24 grudnia 1945 lub 10 października 1945)
• Krzyż Walecznych
• Krzyż Partyzancki
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)

Bibliografia

• Mieczysław Moczar, Barwy Walki, Warszawa 1964.
• Gustaw Alef-Bolkowiak, Gorące dni, Warszawa 1971.
• Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, Warszawa 1971.
• Księga pamięci poległych funkcjonariuszy SB, MO i ORMO red. Kazimierz Chociszewski, Warszawa 1971.
• Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
• Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Lubelszczyźnie (lipiec 1944 – czerwiec 1945), red. Sławomir Poleszak, Warszawa 2004.
• Powiat Sokołów Podlaski, red. Kazimierz Krajewski, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2007.