Monetnica korzeniasta
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
monetnica korzeniasta |
| Nazwa systematyczna | |
| Rhodocollybia fodiens (Kalchbr.) Antonín & Antonín & Noordel.. Mycotaxon 63: 365 (1997) | |
Monetnica korzeniasta (Rhodocollybia fodiens (Kalchbr.) Antonín & Noordel.) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhodocollybia, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1877 roku Károly Kalchbrenner, nadając mu nazwę Agaricus fodiens. W 1977 r. Vladimír Antonín i Machiel Evert Noordeloos przenieśli go do rodzaju Rhodocollybia[1]. Synonimy:
- Agaricus fodiens Kalchbr. 1877
- Agaricus fodiens f. incarnatospermus Britzelm. 1896
- Collybia fodiens (Kalchbr.) Sacc. 1887[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 3,8–12 cm, u młodych okazów stożkowaty, u starszych płaskowypukły, w końcu prawie płaski, często z niskim, szerokim garbem. Brzeg kapelusza długo podwinięty, dopiero u starych okazów prosty. Nie jest higrofaniczny. Skórka kapelusza gładka, lekko kleista pod wpływem wilgoci, matowa, ku środkowi jasnopomarańczowa do szaropomarańczowej, środek karmelowy do cynamonowobrązowego, niezbyt czerwony. Młode, świeże owocniki z ciemniejszymi, wodnistymi plamami w kierunku brzegu[4].
O szerokości 4–8 mm w wieku dorosłym, gęste, L = 70±100, l = 3±7, żółtawe. Krawędzie nieregularnie ząbkowane tej samej barwy[4].
Wysokość 4–9 cm (łącznie z korzeniowatą podstawą, w tym długość podstawy 1,5–5 cm), średnica 0,7–2,5 cm, walcowaty, lub z nieco pogrubioną podstawą, wewnątrz pusty. Powierzchnia aksamitna, wyraźnie wzdłużnie prążkowana, biała, u nasady przechodzącą w czerwonobrązową[4].
Elastyczny, mocny, o niewyraźnym przyjemnym zapachu, żółtawo-biały do pomarańczowo-białego. Smak początkowo łagodny, po chwili lekko gorzki[4].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory średnio 6,9–3,8 µm, Q = 1,6 ± 2, śr. Q = 1,8, elipsoidalne do podłużnych, czasami prawie łezkowate, w odczynniku Melzera niedekstrynoidalne i cienkościenne lub dekstrynoidalne o ściankach słabo pogrubionych, gładkie. Podstawki 4-zarodnikowe. Cheilocystydy 16–55 × 2,5–7,5 µm, nieregularne, cylindryczne, maczugowate lub główkowate, często z cieńszymi, nieregularnymi wyrostkami wierzchołkowymi, rzadko także wyraźnie rozgałęzione[4]
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Podano stanowiska w Europie i azjatyckiej części Rosji[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył tylko jedno stanowisko[3], w 2015 r. podano następne[6]. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-06].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-02-06].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 589, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Slavomír Adamčík i inni, Typification of Rhodocollybia fodiens (Tricholomataceae) [online], s. 1–6 [dostęp 2024-02-06] (ang.).
- ↑ Występowanie Rhodocollybia fodiens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-06].
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-07] (pol.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 69, ISBN 83-89648-38-5.