Muriki
| Brachyteles | |||
| Spix, 1823[1] | |||
 Muriki północny (B. hypoxanthus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
muriki | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Brachyteles macrotarsus Spix, 1823 (= Ateles arachnoides É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Muriki[5] (Brachyteles) – rodzaj ssaka naczelnego z podrodziny czepiaków (Atelinae) w obrębie rodziny czepiakowatych (Atelidae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Brazylii[6][7][8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała samic 46,1–51,4 cm, ogona 73,8–81 cm, długość ciała samców 47,8–49,7 cm, ogona 72,6–77,3 cm; masa ciała samic 6,9–8,8 kg, samców 9,2–10,2 kg[8][9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1823 roku niemiecki przyrodnik Johann Baptist von Spix w książce swojego autorstwa poświęconej opisowi nowych gatunków brazylijskich małp i nietoperzy[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) muriki pajęczy (B. arachnoides).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Brachyteles (Brachyteleus): gr. βραχυς brakhus ‘krótki’; τελος telos ‘koniec’; w aluzji do kciuka, który jest krótki lub nieobecny[10].
- Eriodes (Erodes): gr. εριωδης eriōdēs ‘wełnisty’, od εριον erion ‘wełna’; -οιδης -oidēs ‘przypominające’[11]. Gatunek typowy: Geoffroy Saint-Hilaire wymienił trzy gatunki – Ateles arachnoides É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806, Eriodes tuberifer I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1829 (= Ateles hypoxanthus Wied-Neuwied, 1820) i Eriodes hemidactylus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1829 (= Ateles hypoxanthus Kuhl, 1820) – nie wyznaczając gatunku typowego.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[12][9][6]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[5] | Podgatunki[8][6][9] | Rozmieszczenie geograficzne[8][6][9] | Podstawowe wymiary[8][9][c] | Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Brachyteles arachnoides | (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806) | muriki pajęczy | gatunek monotypowy | przez przybrzeżne Serra do Mar w Rio de Janeiro, São Paulo i północno-wschodniej Paranie; zakres wysokości: 40–1500 m n.p.m. | DC: 48–50 cm DO: 73–75 cm MC: 8,5–10,2 kg |
CR |
 |
Brachyteles hypoxanthus | (Kuhl, 1820) | muriki północny | gatunek monotypowy | Mata Atlântica w Bahii, Espírito Santo, Minas Gerais i Rio de Janeiro; zakres wysokości: 250–1350 m n.p.m. | DC: 46–51 cm DO: 73–81 cm MC: 6,9–9,6 kg |
CR |
Kategorie IUCN: CR – gatunek krytycznie zagrożony.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b J.B. von Spix: Simiarum et vespertilionum brasiliensium species novae, ou histoire naturelle des espèces nouvelles de singes et de chauves-souris observées et recueillies pendant le voyage dans l’intérieur du Brésil exécuté par ordre de S.M. le roi de Bavière dans les années 1817, 1818, 1819, 1820. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 36. (ang.).
- ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. Rapport fait à l’Académie des Sciences sur un Mémoire. „Annales des Sciences Naturelles”. 16, s. 224, 1829. (fr.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 14. (wł.).
- ↑ D.G. Elliot: A review of the primates. Cz. 2: Anthropoidea: Aotus to Lasiopyga. New York: American Museum of Natural History, 1913, s. 49, seria: Monograph series (American Museum of Natural History); nr 1. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 44. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 218. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Brachyteles. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-07].
- ↑ a b c d e A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, F.M. Cornejo, T.R. Defler, K.E. Glander, W.R. Konstant, L.P. Pinto & M. Talebi: Family Atelidae (Howlers, Spider and Woolly Monkeys and Muriquis). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 547–548. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 142. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 143.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 270.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-10-10]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Brachyteles – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-10-10]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).