Mury obronne w Przeworsku
nr rej. A-260 z 9.12.1959[1] | |
Mury obronne przy bazylice kolegiackiej Ducha Świętego w Przeworsku | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku |
mury miejskie |
Styl architektoniczny | |
Rozpoczęcie budowy |
XV w. |
Ukończenie budowy |
XVI w. |
Przeworskie mury obronne – fragmenty średniowiecznych obwarowań miasta.
W średniowieczu Przeworsk pełnił funkcję obronne, ponieważ przez wieki był często atakowany. Budowa murów częściowo podbudowanych kamieniem rozpoczęła się w 1512 r., kilkanaście lat później król Zygmunt wydał przywilej potwierdzający obwarowania. Do miasta prowadziły 3 bramy: Łańcucka od północnego zachodu, Jarosławska od wschodu i Kańczudzka (Węgierska) od południa. W obrębie murów usytuowanych było 5 baszt.
Do poważnego zniszczenia odcinków murów doszło podczas panowania zaborcy austriackiego. W późniejszym czasie „dzieło” rozbiórki i dewastacji murów dokończyli Niemcy podczas II wojny światowej.
Obecnie oprócz murów nie zachowało się zbyt wiele fragmentów fortyfikacji. Jedyne istniejące odcinki murów są widoczne na terenie dwóch kościołów: bazyliki pw. Ducha Świętego oraz kościoła i klasztoru Bernardynów pw. św. Barbary. Ponadto fragmenty murowanej fortyfikacji znajdują się obecnie na ulicach: Kazimierzowskiej, Kilińskiego, Tkackiej, Słowackiego oraz św. Jana.
Najstarsze fragmenty murów miejskich, dość dobrze zachowane, znajdują się przy klasztorze Bernardynów. Wysokie na 3,5–5 metrów, posiadają rozglifione wnęki, w których zachowały się otwory strzelnicze z biegnącym pod nimi gzymsem na całej długości muru.
Obwarowania przy bazylice złożone z 2 odcinków odrestaurowane w latach 1958–1959 sięgają nawet 5 metrów wysokości. Na sporym fragmencie pierwszego odcinka z lat 1512 – 1527, od zabudowań klasztornych bożogrobców do starej furty, zachowały się zwieńczenia z krenelażem i otworami strzelniczymi, pod którymi biegnie gzyms stanowiący oparcie dla ganku straży. W dalszym jego biegu, aż po dzwonnicę postawioną w miejscu obronnej baszty, mury są bez krenelażu, ale za to wsparte od wewnątrz trzema szkarpami.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- F. Młynek, J. Benbenek, „Przeworsk i okolice”, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1960 r.
- A. Kunysz, „Siedem wieków Przeworska”, Wyd. Rzeszowskie Zakłady Graficzne, Rzeszów 1974 r.
- J. Motyka, „Przeworsk i okoliczne gminy”, wyd. Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, Rzeszów 2010 r.
- L. Kisiel, L. Kurasz, M. Wiśniewski, „Walory turystyczne Przeworska i okolic. Informator turystyczny”, wyd. Urząd Miasta Przeworska, Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych, Przeworsk 2006 r.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 .