Grzybówka gorzka

Grzybówka gorzka

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka gorzka
Nazwa systematyczna
Mycena erubescens Höhn. Sber. Akad. Wiss. Wien, Math.-naturw. Kl., Abt. 1 122: 267 (1913)

Grzybówka gorzka (Mycena erubescens Höhn.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Gatunek ten opisał w Franz Xaver Rudolf von Höhnel 1913 r.. Synonimy:

• Mycena erubescens f. alba Robich 2005
• Mycena erubescens f. pumila Robich 2016
• Mycena fellea J.E. Lange 1914

Nazwę polską nadała Maria Lisiewska w 1987 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–15 mm, kształt półkulisty, stożkowaty lub dzwonkowaty, płytko bruzdowany, półprzezroczyście prążkowany. Powierzchnia oprószona, aksamitna, niebieskawa do niebieskawo-szarobrązowej, ciemniejsza w środku, lub ciemnobrązowa z niebieskawo-czarnym środkiem. W stanie suchym blaknie do bladobrązowej z nieco ciemniejszym środkiem.

Blaszki

W liczbie 15–21 dochodzących do trzonu, wąsko przyrośnięte, sporadycznie zbiegające ząbkiem, o barwie od białej do szaro-białej, czasami jasnobrązowe. Ostrza jaśniejsze, niekiedy z czerwonymi plamkami.

Trzon

Wysokość 10–45 mm, grubość 0,5–1,5 mm, walcowaty, pusty w środku, prosty lub nieco wygięty. Powierzchnia oprószona, błyszcząca, nieco chrzęstna, początkowo szarobrązowa do brązowej z niebieskawym wierzchołkiem, następnie szaro-brązowa do ciemnobrązowej. Po uszkodzeniu wydziela wodniste, białawe mleczko. Podstawa pokryta długimi, białymi włókienkami.

Miąższ

Czasami lekko czerwieniejący po przecięciu. Zapach niewyraźny. Smak bardzo gorzki.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 22–28 × 8–11 µm, maczugowate, 2-zarodnikowe, rzadko 4-zarodnikowe, z pulchnymi sterygmami o długości 7–10 µm. Zarodniki 7,8–12 × 6,5–9 µm, szeroko elipsoidalne, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 20–46 × 8–19 µm, tworzące sterylne pasmo, pokryte kilkoma lub licznymi grubymi, prostymi lub rozgałęzionymi wypukłościami o wymiarach 3,5–11 × 1,5–2,5 µm. Morfologicznie są bardzo zmienne; wrzecionowate, maczugowate, zwężone do krótszej lub dłuższej szyjki, lub o wszelkiego rodzaju kształtach pośrednich. Pleurocystydy liczne, wrzecionowate, często dłuższe od cheilocystyd. Strzępki włosków o szerokości od 1,5–3,5 µm, pokryte mniej lub bardziej zakrzywionymi, prostymi lub rozgałęzionymi, cylindrycznymi naroślami o wymiarach 2–15 × 1–2 µm. Strzępki w skórce trzonu o szerokości 1,5–3,5 µm, dość skąpo pokryte cylindrycznymi, prostymi lub sporadycznie rozgałęzionymi, prostymi do zakrzywionych, wypukłościami 2–15 × 1–2 µm. Sprzążek na ogół brak, ale występują u form 4-zarodnikowych.

Występowanie i siedlisko

Mycena erubescens znana jest tylko w niektórych krajach Europy. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza 10 stanowisk z uwagą, że rozprzestrzenienie i stopień zagrożenia nie są znane.

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach iglastych i liściastych, na opadłych liściach i martwych gałęziach drzew i resztkach drzewnych. Owocniki od maja do listopada.

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami grzybówki gorzkiej są: gorzki smak wodnisty mleczny płyn w trzonie, miąższ bardziej lub mniej czerwieniejący pod wpływem powietrza, uderzająco zmienne cheilocystydy, pleurocystydy wrzecionowate, często wypełnione refrakcyjnymi kulkami, szeroko pipetowate zarodniki.