Niezapominajka leśna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Myosotis sylvatica)
Niezapominajka leśna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rodzina

ogórecznikowate

Rodzaj

niezapominajka

Gatunek

niezapominajka leśna

Nazwa systematyczna
Myosotis sylvatica Hoffm.
Deutschl. Fl. 61 1791[3][4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Niezapominajka leśna[5] (Myosotis sylvatica Hoffm.) – gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych. Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i wschodniej – granica zachodnia występowania biegnie przez Szwecję, Danię, Wielką Brytanię, Francję i Włochy. Dalej na wschód rośnie w Azji Mniejszej, w regionie Kaukazu i dalej poprzez Iran, Pakistan, Indie po Nepal i Bhutan[4]. Jako gatunek introdukowany rośnie na Maderze, w południowej Afryce, w Ameryce Północnej, w Australii i Nowej Zelandii, w Chile i Argentynie[4]. W Polsce gatunek spotykany w całym kraju, częstszy na południu, rzadszy na środkowym wschodzie oraz zachodzie[6]. Rośnie w żyznych lasach liściastych i zaroślach, w miejscach wilgotnych, rzadko na łąkach[7]. Uprawiana jest często jako roślina ozdobna[8] i nierzadko dziczeje[9].

Pokrój rośliny
Kwiaty

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Bylina o łodygach zwykle rozgałęzionych od dołu, rzadziej pojedynczych, prosto wzniesionych lub łukowato podnoszących się. Pęd w dolnej i środkowej części rzadko pokryty długimi i odstającymi włoskami. W górnej części włoski są krótkie i przylegające[7].
Liście
Dolne zebrane w rozetę, poza tym występują liście łodygowe, ale brak ich w obrębie kwiatostanów. Liście zmienne pod względem kształtu – od szerokoeliptycznych do równowąsko podługowatych, także odwrotnie jajowate i łopatkowate[7]. Liście odziomkowe o ogonkach nie dłuższych od blaszki liściowej[9], liście łodygowe siedzące[10].
Kwiaty
Zebrane na szczycie łodygi w skrętki, które początkowo są ścieśnione, ale stopniowo wydłużają się i w czasie owocowania mają postać luźnego grona[7]. W czasie kwitnienia szypułki co najwyżej tak długie jak kielich[9]. Kielich dzwonkowaty, złożony z 5 zrośniętych w krótką rurkę do 3 mm długości (w czasie owocowania wydłuża się do 5 mm). Działki wcięte do 3/5 z łatkami lancetowatymi. U dołu okryty jest włoskami haczykowatymi. Korona kwiatu jasnoniebieska, rzadziej biała lub różowa, z płasko rozpostartymi łatkami, o średnicy zwykle od 6 do 9 mm. Rurka korony żółta, długości kielicha. W środku korony 5 pręcików o nitkach zrośniętych z rurką korony i z niej nie wystające[7]. Osklepki żółte[10].
Owoc
Czterodzielna rozłupnia. Rozpada się na spłaszczone, trójgroniasto jajowate rozłupki, błyszczące, ciemne, o długości do 2 mm[7].
Gatunki podobne
Niezapominajka alpejska, rzadziej uprawiana, ma dolne liście na ogonkach dłuższych od blaszki, a kwiaty ciemnoniebieskie. Niezapominajka rozłogowa ma koronę o wydłużającej się rurce, pod koniec kwitnienia do dwóch razy dłuższą od kielicha. Pozostałe niezapominajki środkowoeuropejskie mają kielich bez włosków haczykowatych lub wyraźnie mniejsze kwiaty (do 5 mm średnicy)[9].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Siedlisko: Preferuje miejsca wilgotne (np. przy brzegach potoków i źródliskach) oraz żyzne. Rośnie w lasach liściastych, w Europie Środkowej z rzędu Fagetalia, poza tym w zaroślach i rzadziej na łąkach[7]. W Europie Środkowej gatunek częstszy w niższych położeniach górskich niż na niżu. Najliczniejszy w reglu dolnym i górnym, sięga też piętra subalpejskiego. W Tatrach dochodzi do 1642 m n.p.m.[7] Hemikryptofit[9], stosunkowo krótkowieczny[11].

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Epilobietea angustifolii[12]. Kwitnie od maja do lipca[10][9], według niektórych źródeł do września[7].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Odmiana uprawna 'Rosylva'
Odmiana uprawna 'Snowsylva'

Gatunek zmienny morfologicznie[7].

Tworzy mieszańce z niezapominajką polną i niezapominajką błotną[9].

W uprawie znajduje się kilka odmian[10]:

  • ‘Nina Blue’ – rośliny karłowe, do 5 cm wysokości, z kwiatami niebieskimi;
  • ‘Nina Rosea’ – rośliny karłowe, do 5 cm wysokości, z kwiatami różowymi;
  • ‘Rosylva’ – kwiaty różowe;
  • ‘Snowsylva’ – kwiaty białe.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Niezapominajka leśna jest uprawiana jako roślina ozdobna; często w ofercie handlowej określana jest jako niezapominajka alpejska M. alpestris hort. non Schmidt[9]. Nadaje się na rabaty, szczególnie na obwódki[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-27] (ang.).
  3. ↑ Myosotis sylvatica Hoffm.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-02-27].
  4. ↑ a b c Taxon: Myosotis sylvatica Hoffm.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-02-27].
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Adam Zając, Maria Zając (red.). Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 366. ISBN 83-915161-1-3.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Bogumił Pawłowski (red.). Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 168–170.
  8. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 247. ISBN 83-09-00256-4.
  9. ↑ a b c d e f g h Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 381. ISBN 83-01-14342-8.
  10. ↑ a b c d Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom II, K-Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 609. ISBN 978-83-7506-846-7.
  11. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  12. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14439-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niezapominajka_leśna&oldid=72163520”