Narzecze
Narzecze – odmiana językowa właściwa dla danej grupy użytkowników języka. Może to być synonim terminu dialekt, czyli określenie na różne niestandardowe, inne niż ogólnonarodowe formy języka[1][2], czy też ogólne określenie na każdą wyodrębnioną odmianę języka (o standardzie mowa wówczas jako o narzeczu ogólnym/kulturalnym[3]).
W literaturze spotyka się również ujęcie, zgodnie z którym narzecze to odmiana języka o zasięgu szerszym niż dialekt i gwara[1]. Niektórzy autorzy traktują to pojęcie jako jednostkę pośrednią między dialektem a gwarą, dialekt ujmując jako zespół narzeczy, a narzecze – jako zespół gwar[4].
We współczesnym językoznawstwie polskim termin „narzecze” znajduje stosunkowo wąskie zastosowanie, spotykany jest głównie w opisie języków egzotycznych[5]. Częściej jest spotykany w kontekście nienaukowym aniżeli w lingwistyce, np. w opowieściach podróżniczych[6]. W dialektologii serbsko-chorwackiej termin narječje pozostaje w powszechnym użyciu, jako nadrzędny wobec terminu dijalekat[7][2]. W słowackiej tradycji lingwistycznej określenia dialekt i nárečie traktowane są jako równoważne, choć niektórzy badacze jako dialekt rozumieją jednostkę większą niż nárečie[8].
W ogólniejszym, potocznym znaczeniu termin „narzecze” funkcjonuje również jako synonim określeń „język” i „mowa”[1]. Bywa traktowany jako neutralny zamiennik określeń „dialekt” i „język”[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c narzecze, [w:] Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego [online], PWN [dostęp 2018-12-31].
- ↑ a b narječje, [w:] Hrvatska enciklopedija [online] [dostęp 2019-01-01] (chorw.).
- ↑ Kazimierz Ożóg, Ustna odmiana języka ogólnego, [w:] Jerzy Bartmiński (red.), Współczesny język polski, wyd. 2, Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, Wrocław 1993, s. 87.
- ↑ Piotr Rybka, Gwarowa wymowa mieszkańców Górnego Śląska w ujęciu akustycznym, Katowice: Uniwersytet Śląski, 2017, s. 58–60 [dostęp 2019-01-14].
- ↑ Halina Karaś, Narzecze, [w:] Dialektologia polska [online] [dostęp 2017-12-23].
- ↑ a b Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Komisja Językoznawcza, Zygmunt Zagórski, Studia nad rozwojem językoznawstwa polskiego od końca XVIII wieku do roku 1918: (ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski), Państwowe Wydawn. Naukowe, 1981, s. 28.
- ↑ narječje ili dijalekt, [w:] Proleksis enciklopedija [online] [dostęp 2019-01-01] (chorw.).
- ↑ Viliam Mruškovič, Európa jazykov a národov na prahu tretieho tisícročia, Martin: Matica slovenská, 2008, s. 51, ISBN 978-80-7090-858-7 (słow.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marian Kucała, Narzecze, [w:] Stanisław Urbańczyk (red.), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław: Ossolineum, 1978.