Naturalne planowanie rodziny
Naturalne planowanie rodziny (NPR), metody rozpoznawania płodności (MRP), metody obserwacji cykli (MOC), FAM (ang. Fertility Awareness Methods) – metody rozpoznawania okresów płodnych i niepłodnych w cyklu miesiączkowym kobiety na podstawie obserwacji wskaźników płodności, takich jak śluz oraz stan szyjki macicy, a także pomiarów podstawowej temperatury ciała. Metody te wykorzystuje się zarówno w celach antykoncepcyjnych[1], jak i jako wsparcie w okresie planowania ciąży. Mają również duże zastosowanie w diagnostyce i leczeniu zaburzeń hormonalnych.
Spis treści
Klasyfikacja metod rozpoznawania płodności[edytuj | edytuj kod]
Metody rozpoznawania płodności dzieli się ze względu na liczbę wskaźników, które uwzględnia się w interpretacji przebiegu cyklu.
Metoda | Śluz szyjkowy |
Pomiar PTC |
Obserwacja szyjki macicy |
Obserwacja zespołu objawów jajeczkowania |
Kalkulacje |
---|---|---|---|---|---|
Metody jednowskaźnikowe | |||||
Metoda Billingsów | ![]() |
||||
Model Creightona | ![]() |
||||
Metoda termiczna | ![]() |
||||
Metody wielowskaźnikowe | |||||
Metoda objawowo-termiczna Kippleyów (LMM)[2] | ![]() |
![]() |
![]() |
||
Metoda objawowo-termiczna Kramarek[3] | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
Metoda objawowo-termiczna niemiecka[4] | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
Metoda Rötzera | ![]() |
![]() |
![]() |
||
Metoda podwójnego sprawdzenia (tzw. angielska) |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Czasami do metod rozpoznawania płodności zalicza się także metodę laktacyjną niepłodności poporodowej (LAM), jednak WHO uznaje ją za osobną metodę[5]. Metodą rozpoznawania płodności nie jest natomiast tzw. kalendarzyk, ponieważ nie uwzględnia prowadzenia obserwacji wskaźników płodności (okres płodności wyznacza się na podstawie statystyk).
Zastosowania obserwacji cyklu[edytuj | edytuj kod]
Antykoncepcja[edytuj | edytuj kod]
Obserwacja wskaźników płodności może być wykorzystywana w celu zapobiegania ciąży jako wyłączna metoda antykoncepcyjna lub łącznie z innymi metodami. Jeśli MRP stosowane jest w sposób wyłączny, cel antykoncepcyjny osiąga się poprzez rezygnację ze współżycia w okresie płodnym lub zastępowanie go innymi czynnościami seksualnymi. Łączenie MRP z innymi metodami oznacza zazwyczaj stosowanie środków barierowych w czasie płodnym[6].
Planowanie ciąży[edytuj | edytuj kod]
Stosowanie regularnej obserwacji cyklu pozwala ustalić dni najwyższej płodności, co może ułatwić starania o dziecko i przyspieszyć osiągnięcie ciąży. Nowoczesne metody rozpoznawania płodności pozwalają również prognozować termin porodu z większą precyzją, niż obliczenia opierające się na dacie ostatniej miesiączki (OM). Pomiary podstawowej temperatury ciała, dokonywane w pierwszym trymestrze ciąży, pozwalają ocenić, czy ciąża nie jest zagrożona.
Diagnostyka i leczenie zaburzeń hormonalnych[edytuj | edytuj kod]
Obserwacja wskaźników płodności ułatwia diagnostykę (i ewentualne leczenie) takich zaburzeń i chorób jak:
- brak lub znaczne opóźnienie owulacji
- hiperprolaktynemia
- niedomoga lutealna
- zespół policystycznych jajników (PCOS)
Instytucje i organizacje promujące NPR/MRP[edytuj | edytuj kod]
- Krajowy Zespół Promocji Naturalnego Planowania Rodziny powołany przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej
- Europejski Instytut Wychowania Prorodzinnego (Institut European d'Education Familiale – IEEF)
- Międzynarodowa Federacja Popierania Życia Rodzinnego (IFFLP)
- Stowarzyszenie Liga Małżeństwo Małżeństwu
- Światowa Organizacja Owulacyjnej Metody Billingsa (WOOMB)
- Instytut Naturalnej Regulacji Poczęć (Institut für Natürliche Empfängnis-Regelung – INER)
- Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli NPR (PSNNPR)
- Towarzystwo Odpowiedzialnego Rodzicielstwa (TOR)
- Instytut Rodziny
- Centrum Kobiety
Skuteczność[edytuj | edytuj kod]
Skuteczność metod rozpoznawania płodności jest zróżnicowana i zależy od:
- rodzaju metody
- poprawności i konsekwencji stosowania
- motywacji
- rodzaju antykoncepcji, z którą się je łączy
Najwyższą skutecznością wykazuje się prawidłowo stosowana metoda objawowo-termiczna. Jej skuteczność wynosi to 99,5% dla stosowania wyłącznego i 99,4% dla stosowania łącznie z antykoncepcją barierową[6][7]. Jest to wartość porównywalna ze skutecznością wkładek domacicznych (99,4%-99,8%[7]) i tabletek hormonalnych (99,7%[7]).
Metody jednowskaźnikowe mają nieco niższą skuteczność (wyjątkiem jest model Creightona) i jest to odpowiednio 93,7%-99,2% dla metody termicznej i 96,1-99,5% dla metody Billingsa.
Wyniki badań[edytuj | edytuj kod]
Autor | Rok | Badana metoda | Liczba badanych par | Ilość przebadanych cykli | Skuteczność optymalna w % | Skuteczność przy błędach w % | Skuteczność optymalna według wskaźnika Pearla | Skuteczność przy błędach według wskaźnika Pearla |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Vincent, Francja | 1967 | Termiczna (?) | – | 17500 | – | 99,93 | – | 0.07 |
Marshall | 1968 | Termiczna | – | 4739 | 98,80 | 93,40 | 1,20 | 6,60 |
Badania Uniwersytetu Fairfield | 1970-1973 | Obliczeniowo-termiczna | 1022 | 14416(m-cy) | 99,25 | 95,51 | 0,75 | 4,49 |
Joseph Roetzer | 1973 | Objawowo-termiczna | 491 | 17026 | – | 99,8 | – | 0,20 |
St. Cloud, USA | 1974 | Owulacji | 260 | 1832 | – | 99,40 | – | 0,60 |
M. Ball | 1976 | Owulacji | – | 1635 | 97,10 | 84,50 | 2,90 | 15,50 |
Parrenteau, Rice, Lanctot, Carreau | 1976 | Objawowo-termiczna | – | 3548 | 99,30 | 94,00 | 0,70 | 6,00 |
Kyu Ssn Cho-Urban | 1976 | Owulacji | 465 | 11064 | 98,39 | 98,04 | 1,61 | 1,96 |
Departament Zdrowia i Oświaty USA | 1976-1978 | Objawowo-termiczna | ok. 627 | – | – | 99,90 | – | 0,10 |
Departament Zdrowia i Oświaty USA | 1976-1978 | Objawowo-termiczna | ok. 627 | – | – | 94,33 | – | 5.67 |
Rice, Lanctot | 1978 | Objawowo-termiczna | 1022 | 21736 | 99,10 | 93,5 | 0,90 | 7,50 |
Klaus | 1979 | Owulacji | – | 12283 | 98,70 | 80,00 | 1,30 | 20,00 |
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) | 1981 | Owulacji | – | 10215 | 97,80 | 79,40 | 2,20 | 20,60 |
Barbato i Bertolotti, Włochy | 1987 | Podwójnego wskaźnika | – | 8140 | 99,56 | 96,40 | 0,44 | 3,60 |
Josef Rötzer, Austria | 1987 | Objawowo-termiczna | – | 17026 | 99,90 | 99,81 | 0,10 | 0,19 |
Frank, Herman | 1988 | Objawowo-termiczna | – | 2630 | 99,30 | 98,20 | 0,70 | 1,80 |
Gerhardt K. Doering, Niemcy | – | Termiczna | – | 48377 | – | 96,9 | – | 3,1 |
Xu, J.X., Zhang D.W, ChRL | 1988-1990 | Owulacyjna | 688 | 11075 | – | 98,82 | – | 1,18 |
Franka Hermann,Freundl, Niemcy | 1991 | (?)-termiczna | 255 | 3174 | 99,30 | 97,70 | 0,70 | 2,30 |
Rotzer, Austria | 1993 | Objawowo-termiczna | – | – | 99,80 | 99,00 | 0,20 | 1,00 |
Nanjing, Anhui, Kunmin and Shanghai/Qian et al.
ChRL |
1996-1997 | Owulacyjna | 992 | 12(m-cy) | – | 99,50 | – | 0,5 |
P.Frank-Herrmann et al. | 2007 | Objawowo-termiczna | 17 638 | 98,99 | 97.57 | 1.01 | 2.43 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- antykoncepcja
- naprotechnologia
- historia metod naturalnego planowania rodziny
- świadome macierzyństwo
- cykl miesiączkowy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hatcher R, Trussell J, Stewart F, et al. Contraceptive technology, 18th revised edition; New York: Ardent Media, Inc.; str. 317
- ↑ Metoda Kippleyów. Cyklometr. [dostęp 2016-05-08].
- ↑ Opis metody polskiej. Stowarzyszenie Miłość i Odpowiedzialność. [dostęp 2016-05-08].
- ↑ Maciej Tabor: Metoda niemiecka (pol.). npr.pl. [dostęp 2017-07-09].
- ↑ WHO | Family planning
- ↑ a b P. Frank-Herrmann , The effectiveness of a fertility awareness based method to avoid pregnancy in relation to a couple’s sexual behaviour during the fertile time: a prospective longitudinal study, J. Heil i inni, „Human Reproduction”, 2007 .
- ↑ a b c Trussell J. Contraceptive Efficacy. In Hatcher RA, Trussell J, Nelson AL, Cates W, Kowal D, Policar M. Contraceptive Techology: Twentieth Revised Edition. New York NY: Ardent Media, 2011 http://www.contraceptivetechnology.org/CTFailureTable.pdf
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Allen L. Schirm and others, „Contraceptive Failure in the United States: The Impact of Social, Economic and Demographic Factors,” Family Planning Perspectives 14:2 (March/April, 1982) 68-75.
- Bielawska-Baturowicz E., Kornas-Biela D., Z zagadnień psychologii prokreacyjnej, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1992.
- Döring G.K., „The Reliability of Temperature Records as a Method of Contraception,” (Über die Zuverlassigkeit der Temperaturmethode Zur Empfangnisverhutung) Deutsche medizinische Wochenschrift 92:23 (June 9, 1967), 1055-1061. Abstracted in 1968 Yearbook of Obstetrics and Gynecology, p. 354.
- Flynn A.M., Brooks M., A manual of natural family planing.; wyd.IV; UNWIN; 1990; Londyn.
- Fallace, C. and J., 1976. Family Planning Guide. Smithtown, New York. The Natural Family Planning Association of Long Island.
- Frank-Herrmann P. et al., The effectiveness of a fertility awareness based method to avoid pregnancy in relation to a couple’s sexual behaviour during the fertile time: a prospective longitudinal study, „Human Reproduction” 2007, s. 1-10.
- Guy, F. and M., 1979. Les Methodes d'Auto-observation. Grenoble. Institut de Recherche sur l'Enfant et le Couple.
- Hatcher Robert A. and others, Contaceptive Technology 1984-1985, (New York: Irvington) 1984.
- Jaffe Frederick S., „Commentary: Some Policy and Program Implications of 'Contraceptive Failure in the United States,'” Family Planning Perspectives 5:3 (Summer, 1983) 133-142. Delayers (spacers) are reported to have these pregnancy rates with the various methods: Pill, 7%; IUD, 15%; condoms, 21%; diaphragms, 25%; foam, 36%; douche, 47%.
- Johnston, J.A.; Roberts, D.B.; and Spencer, R.B., 1978. NFP Services and Methods in Australia: A Survey Evaluation. International Review of Natural Family Planning 2:143-154, 203-224, 328-353, and 3:20-53.
- Keefe, E.F., 1962. Self Observation of the Cervix to Distinguish Days of Possible Fertility. Bull. Sloane Hosp. for Women 8:129.
- Kippley, J. and S., 1979. The Art of Natural Family Planning. Cincinnati, Ohio. The Couple to Couple League.
- Kippley J. i S., Sztuka Naturalnego Planowania Rodziny, LMM, Piaseczno 2004.
- Leblanc and Harel, 1977, L'Action Familiale. Ile Maurice.
- Marshall, J., 1978. Natural Family Planning. London. Catholic Marriage Advisory Council.
- McCarthy, J.J.; Martin, M.C.; and Gildenhorn, M., 1977. The Sympto-Thermal Method. Washington, D.C., The Human Life Foundation of America and the Natural Family Planning Federation of America.
- Medina Jorge E., M.D., „Comparative evaluation of two methods of natural family planning in Colombia,” Am J. Ob. and Gyn. 138:8 (Dec. 15, 1980) 1142-1147.
- Nofziger, M., 1979. A Cooperative Method of Natural Birth Control, 3d edition, Summertown, Tennessee, The Book Publishing Co.
- Nowoczesne metody rozpoznawania płodności. Wybrane zagadnienia, Domżał-Drzewicka R., Gałęziowska E. (red.), Wydawnictwo Makmed, Lublin 2007.
- Obara M., Warenik-Szymankiewicz A., Słomko Z., Metody i środki planowania rodziny, w: Ginekologia: podręcznik dla lekarzy i studentów, red. Słomko Z., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997;
- Pharand-Lapointe, M.; Kavanagh-Jazrawy, F.; Plante-Charron, C.; Parenteau-Carreau, S.; and Doyle, R., 1980. Planning your Family, the S. T. Way. Ottawa, Serena-Canada.
- Raith E., Frank P., Freundl D., Naturalne metody planowania rodziny, Springer PWN, Warszawa 1997.
- Rice, J., and Lanctot, C.A., 1978. Results of a Recent Study of the Sympto-Thermal Method of Natural Family Planning. Linacre Quarterly 45:388.
- Rice, F.J.; Lanctot, C.A.; and Garcia-Devesa, 1977. The Effectiveness of the Sympto-Thermal Method of Natural Family Planning. Communication at First International Congress of IFFLP in Cali, Columbia, June 1977.
- Rice, F.J.; Lanctot, C.A., „Results of a Recent Study of the Sympto-Thermal Method of Natural Family Planning,” Linacre Quarterly 45:4 (November, 1978), 388-391.
- Rötzer J., 1978. The Sympto-Thermal Method: Ten Years of Change. The Linacre Quarterly 45:358.
- Rötzer J., Sztuka Planowania Rodziny, Vocatio, Warszawa 2005.
- Speroff L., Darney P.D., Antykoncepcja, Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
- Szymański Z. red., Płodność i planowanie rodziny, Wyd. Pomorskiej Akademii Medycznej, Szczecin 2004.
- Thyma, P., 1978. The Double-Check-Method of Natural Family Planning. South Deerfield, Mass., Marriage Life Information.
- Troszyński M. red., Naturalne Planowanie Rodziny. Podręcznik dla nauczycieli naturalnego planowania rodziny, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, Warszawa 2006,
- Vollman, R.F., 1977. The Menstrual Cycle. Philadelphia/London/Toronto. Saunders.
- Wade Maclyn E., Phyllis McCarthy, et al., „A Randomized Prospective Study of the Use-Effectiveness of Two Methods of Natural Family Planning,” Am J. Ob. and Gyn. 141:4(Oct 15, 1981) 368-376.
- World Health Organization, „A Prospective Multicentre Trial of the Ovulation Method of Natural Family Planning. II. The Effectiveness Phase,” Fertility and Sterility 36:5 (November, 1981) 591-598.
- Vincent B. et al., Methode Thermique a et Contraception: Approaches medicale et psychosociologique (Paris: Masson, 1967) 52-73.
- Willis J., „Comparing Contraceptives,” FDA Consumer 19:4 (May, 1985) 28-35.
- Mario Jaramillo-Gomez and Juan B. Londono, „Rhythm: A Hazardous Contraceptive Method,” Demography 5:1 (1968) 433-438.
- The American College of Obstetricians and Gynecologists, Benefits, Risks & Effectiveness of Contraception, 1985.
- Bureau of Community Health Services, Natural Family Planning, DHEW Publication No. (HSA) 79-5621.
- Presented at 16th International Congress for the Family, Brighton, Eng. 1990
- Human Life Foundation Newsletter
- World Health Org. Geneva Feb., 1976