Naturalne planowanie rodziny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj

Naturalne planowanie rodziny (NPR), metody rozpoznawania płodności (ang. Fertility Awerness-Based Methods, FAB) – metody opierające się na przewidywaniu okresów płodnych na podstawie znajomości fizjologicznych objawów towarzyszących różnym fazom cyklu miesięcznego. Wiedzę o czasie występowania okresów płodnych można wykorzystać zarówno w celu zwiększenia prawdopodobieństwa zajścia w ciążę, jak też dla jej uniknięcia[1].

Rodzaje metod naturalnych[edytuj | edytuj kod]

  • objawowo-termiczna, wielowskaźnikowa
  • termiczna
  • owulacyjna
  • dni standardowych
  • kalendarzyk

Czasami do NPR zalicza się także metodę laktacyjną niepłodności poporodowej (LAM), jednak WHO uznaje ją za osobną metodę[2].

Metoda owulacji (Billingsów)[edytuj | edytuj kod]

Śluz szyjkowy
 Osobny artykuł: Metoda Billingsów.

Metoda Billingsów (ocena śluzu szyjkowego) – metoda polegająca na rozpoznaniu początku i końca fazy płodności za pomocą konsystencji i wyglądu śluzu estrogennego (okołoowulacyjnego) i śluzu gestagennego (poowulacyjnego). W czasie poprzedzającym owulację i w jej trakcie śluz jest lepki i rozciągliwy – nazywamy go estrogennym. Bezpośrednio po owulacji śluz jest suchy i gęsty – nazywamy go gestagennym. Abstynencja seksualna w okresie występowania śluzu estrogennego zmniejsza ryzyko ciąży do kilku punktów procentowych.

Na analizie śluzu szyjki opiera się również model Creightona.

Metody objawowo-termiczne[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Metody objawowo-termiczne.

Metody objawowo-termiczne polegają na obserwacji więcej niż jednego wskaźnika płodności kobiety - zazwyczaj jest to pomiar temperatury i obserwacja śluzu szyjki macicy[3].

W zakresie tego rodzaju metod jest kilka różnych technik, w tym:

Prawidłowo używana metoda objawowo-termiczna w ciągu roku użytkowania wykazuje się skutecznością wynoszącą 99,6%[4], co jest wartością porównywalną ze skutecznością wkładek domacicznych (99,4%-99,8%[4]) i tabletek hormonalnych (99,7%[4]).

Metoda termiczna[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Metoda termiczna.

Metoda ta polega na dokonywaniu codziennych pomiarów temperatury ciała kobiety (pomiar podstawowej temperatury ciała – PTC), rano przez ok. 5 minut przed wstaniem z łóżka o tej samej porze, tym samym termometrem (najlepiej termometrem owulacyjnym), w pochwie, odbycie lub jamie ustnej i zapisywaniu otrzymywanych wyników nanosząc je na wykres[potrzebne źródło].

Metoda laktacyjna niepłodności poporodowej[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Metoda LAM.

Metoda stosowana wyłącznie w okresie poporodowym o skuteczności 98%-99% w ciągu 1 roku stosowania[2]. W czasie karmienia piersią dziecko ssąc powoduje pobudzenie wydzielania oksytocyny i prolaktyny. Prolaktyna powoduje wydzielanie mleka oraz hamuje owulację. Aby osiągnąć podaną efektywność muszą być spełnione następujące warunki:

  • dziecko nie ma więcej niż 6 miesięcy
  • nie wystąpiła jeszcze miesiączka
  • dziecko jest karmione wyłącznie piersią czyli:
    • karmienie "na żądanie",
    • nie rzadziej niż co 4 godziny w ciągu dnia i co 6 godzin w ciągu nocy bez dokarmiania dziecka

Wprawdzie po porodzie występuje okresowa bezpłodność, dłużej utrzymująca się przy intensywnym karmieniu piersią, jednak długość tego okresu jest nieprzewidywalna, a nowy cykl zaczyna się zwykle owulacją, nie zaś krwawieniem miesiączkowym[5].

Zalety i wady[edytuj | edytuj kod]

Oprócz powszechnych zalet i wad, każda z metod NPR ma je charakterystyczne dla siebie[6].

Zalety[edytuj | edytuj kod]

W swojej publikacji z 1988 roku WHO wymienia następujące zalety[potrzebne źródło]:

  • stosowane dla zwiększenia i zmniejszenia szansy na zapłodnienie;
  • brak fizycznych efektów ubocznych;
  • wzrost samoświadomości i wiedzy o funkcjonowaniu ludzkiej płodności;
  • zwiększenie zaufanie do siebie samego przez osobę stosującą NPR;
  • zaangażowanie partnera, współpraca, komunikacja i dzielenie odpowiedzialności w związku; dla niektórych kobiet może być to wadą[6]
  • niezależność od innych procedur medycznych;
  • nie wymaga medycznie wykwalifikowanego personelu;
  • brak konieczności występowania regularnych cykli[potrzebne źródło]

Wady[edytuj | edytuj kod]

  • okres nauki wymaganej do stosowania NPR trwa do 6 miesięcy[7][8];
  • NPR musi być nauczane przez kwalifikowanych pracowników[potrzebne źródło];
  • niezbędność zgody i współpracy partnerów[potrzebne źródło];
  • brak zabezpieczenia przed chorobami wenerycznymi[7];
  • możliwość błędnego określenia płodności na podstawie objawów fizjologicznych (zwłaszcza konsystencji śluzu)[9];
  • część kobiet w ogóle nie ma regularnych cykli miesiączkowych[potrzebne źródło]
  • możliwość zaburzenia objawów płodności na skutek takich czynników jak np. stres, choroba, zmiana klimatu, przemęczenie, spożycie alkoholu, sen o nietypowej długości itp. co utrudnia ustalenie przebiegu cyklu i wydłuża okres wstrzemięźliwości, a w przypadku stresującego trybu życia, wykonywania pracy zmianowej, zaburzeń senności oraz w przypadku kobiet posiadających z natury nieregularne długości cyklu przeważnie metody NPR nie pozwalają na ustalenie pewnych, niepłodnych dni cyklu[10];
  • trudność w zaakceptowaniu stylu życia zgodnego z NPR, głównie abstynencji seksualnej koniecznej, w zależności od metody, przez 8-18 dni cyklu (według 27% mężczyzn i 8% kobiet jest to najważniejsza trudność podczas stosowaniu NPR[11]);
  • trudności w akceptacji i stosowaniu NPR dotyczące wiedzy (np. niewiedza, poczucie przymusu używania antykoncepcji, przekonanie o nienowoczesności, nienaukowości, nieefektywności i skomplikowaniu NPR)[potrzebne źródło]
  • trudności w akceptacji i stosowaniu NPR dotyczące sfery psychoemocjonalnej (np. trudności w akceptacji roli płciowej czy w budowaniu pozytywnej tożsamości płciowej, odcięcie się od sfery seksualnej, przeszkody w wyrażaniu uczuć seksualnych)[potrzebne źródło];
  • trudności w akceptacji i stosowaniu NPR dotyczące sfery motywacyjno—dążeniowej (np. brak wsparcia czy religijności[potrzebne źródło], pesymistyczne, lękowe lub obronne nastawienie do życia)[potrzebne źródło];
  • stosujący muszą codziennie przeprowadzać obserwacje i zapisywać objawy związane ze zmianami śluzu, szyjki, temperatury[potrzebne źródło];
  • utrudnieniem może być również sytuacja życiowa (np. nałogi, praca, choroba, konflikty w związku, sprzeciw partnera, prymitywizm intelektualno—uczuciowy)[potrzebne źródło];
  • może ograniczać satysfakcję z życia seksualnego ponieważ wyklucza współżycie w okresie największego pobudzenia seksualnego kobiet następującego w czasie dni płodnych[12] oraz ogranicza spontaniczność życia seksualnego[10].

Organizacje powołane do promowania NPR[edytuj | edytuj kod]

  • Krajowy Zespół Promocji Naturalnego Planowania Rodziny powołany przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej,
  • Europejski Instytut Wychowania Prorodzinnego (Institut European d'Education Familiale – IEEF),
  • Międzynarodowa Federacja Popierania Życia Rodzinnego (IFFLP). Organizacja ta wspiera prace badawcze, ułatwia dzielenie się doświadczeniami w nauczaniu metod NPR, współpracuje z agencjami planowania rodziny i służbą zdrowia,
  • Stowarzyszenie “Liga Małżeństwo Małżeństwu” (w Polsce w 1992 r.),
  • Światowa Organizacja Owulacyjnej Metody Billingsa (WOOMB),
  • Instytut Naturalnej Regulacji Poczęć (Institut für Natürliche Empfängnis – Regelung-INER), obejmujące obszar języka niemieckiego (Niemcy, Austria, Szwajcaria, północne Włochy) (w Polsce w 1993 r.),
  • Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli NPR,
  • Towarzystwo Odpowiedzialnego Rodzicielstwa (TOR).

NPR a religia[edytuj | edytuj kod]

Kościół Katolicki[edytuj | edytuj kod]

NPR jako metodzie planowania rodziny dały "zielone światło" ustalenia II Soboru watykańskiego (1962-1965)[13] wkrótce potem rozwinięte w encyklice papieża Pawła VI Humanae vitae.

Stary Testament[edytuj | edytuj kod]

W Starym Testamencie można dostrzec analogię do metod NPR. Bóg uregulował wiele kwestii życia publicznego i prywatnego Izraela, w tym kontaktu między kobietą a mężczyzną. Mężczyzna nie mógł zbliżać się do kobiety przez okres krwawienia (to ok. 5-7 dni), jak i po nim przez kolejne 7 dni (wymóg oczyszczenia). Ponadto zauważyć należy, że Bóg błogosławił Izraelowi przez co obiecał Abrahamowi, a następnie jego synom potomstwo niczym gwiazdy na niebie (Rdz 22:16-17; 26:3-5).

U kobiety owulacja następuje ok. 14 dnia przed końcem cyklu. Wynikałoby z tego, że korzystając z prawa nadanego przez Boga Izraelici przestrzegający zaleceń mieli większe prawdopodobieństwo zwiększenia swojej populacji niż pozostałe narody w związku z tym, że w czasie menstruacji i 7 dni po obowiązywał czas abstynencji seksualnej, który kończył się wraz z nastąpieniem okresu płodnego u kobiety[potrzebne źródło].

Również to prawo miało znaczenie higieniczne w przypadku problemów zdrowotnych, które chroniło kobietę przed współżyciem kiedy pojawiały się problemy z drogami rodnymi (Kpł 15:19,25).

Skuteczność[edytuj | edytuj kod]

Skuteczność metod rozpoznawania płodności jest bardzo zróżnicowana - w zależności od rodzaju stosowanej metody. Najniższą zawodnością wykazuje się prawidłowo stosowana metoda objawowo-termiczna. Jej skuteczność po roku stosowania to 99,6%[4], co jest wartością porównywalną ze skutecznością wkładek domacicznych (99,4%-99,8%[4]) i tabletek hormonalnych (99,7%[4]).

Kolejna jest metoda owulacyjna, która przy prawidłowym stosowaniu osiąga skuteczność (w ciągu 1 roku) rzędu 97%[4].

Metody opierające się na zliczaniu dni płodnych - metoda dni standardowych, TwoDay method - mają skuteczność po 1 roku używania odpowiednio 95% i 96% (prawidłowo używane)[4].

Po roku stosowania średnia skuteczność metod naturalnych przy użyciu z błędami wynosi 76%[4] - według danych podręcznika Contraception Technology lub 75%[2] - zgodnie z danymi WHO.

Dla porównania, po 1 roku stosowania skuteczność prezerwatywy męskiej to 98%[4][2] przy idealnym (prawidłowym) i 79%[4]-85%[2] przy użyciu z błędami, a dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych - odpowiednio - 99,7% i 91%[4].

Starsze badania[edytuj | edytuj kod]

  • Skuteczność optymalna – skuteczność przy pełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń dotyczących stosowania danej metody
  • Skuteczność przy błędach – skuteczność przy niepełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń dotyczących stosowania danej metody
Autor Rok Badana metoda Liczba badanych par Ilość przebadanych cykli Skuteczność optymalna w % Skuteczność przy błędach w % Skuteczność optymalna według wskaźnika Pearla Skuteczność przy błędach według wskaźnika Pearla
Vincent, Francja 1967 Termiczna (?) – 17500 – 99,93 – 0.07
Marshall 1968 Termiczna – 4739 98,80 93,40 1,20 6,60
Badania Uniwesytetu Fairfield 1970-1973 Obliczeniowo-termiczna 1022 14416(m-cy) 99,25 95,51 0,75 4,49
Joseph Roetzer 1973 Objawowo-termiczna 491 17026 – 99,8 – 0,20
St. Cloud, USA 1974 Owulacji 260 1832 – 99,40 – 0,60
M. Ball 1976 Owulacji – 1635 97,10 84,50 2,90 15,50
Parrenteau, Rice, Lanctot, Carreau 1976 Objawowo-termiczna – 3548 99,30 94,00 0,70 6,00
Kyu Ssn Cho-Urban 1976 Owulacji 465 11064 98,39 98,04 1,61 1,96
Departament Zdrowia i Oświaty USA 1976-1978 Objawowo-termiczna ok. 627 – – 99,90 – 0,10
Departament Zdrowia i Oświaty USA 1976-1978 Objawowo-termiczna ok. 627 – – 94,33 – 5.67
Rice, Lanctot 1978 Objawowo-termiczna 1022 21736 99,10 93,5 0,90 7,50
Klaus 1979 Owulacji – 12283 98,70 80,00 1,30 20,00
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) 1981 Owulacji – 10215 97,80 79,40 2,20 20,60
Barbato i Bertolotti, Włochy 1987 Podwójnego wskaźnika – 8140 99,56 96,40 0,44 3,60
Josef Rötzer, Austria 1987 Objawowo-termiczna – 17026 99,90 99,81 0,10 0,19
Frank, Herman 1988 Objawowo-termiczna – 2630 99,30 98,20 0,70 1,80
Gerhardt K. Doering, Niemcy – Termiczna – 48377 – 96,9 – 3,1
Xu, J.X., Zhang D.W, ChRL 1988-1990 Owulacyjna 688 11075 – 98,82 – 1,18
Franka Hermann,Freundl, Niemcy 1991 (?)-termiczna 255 3174 99,30 97,70 0,70 2,30
Rotzer, Austria 1993 Objawowo-termiczna – – 99,80 99,00 0,20 1,00
Nanjing, Anhui, Kunmin and Shanghai/Qian et al.

ChRL

 1996-1997 Owulacyjna 992 12(m-cy) – 99,50 – 0,5

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

  1. ↑ Hatcher R, Trussell J, Stewart F, et al. Contraceptive technology, 18th revised edition; New York: Ardent Media, Inc.; str. 317
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 WHO | Family planning
  3. ↑ Hatcher R, Trussell J, Stewart F, et al. Contraceptive technology, 18th revised edition; New York: Ardent Media, Inc.; str. 325
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 Trussell J. Contraceptive Efficacy. In Hatcher RA, Trussell J, Nelson AL, Cates W, Kowal D, Policar M. Contraceptive Techology: Twentieth Revised Edition. New York NY: Ardent Media, 2011 http://www.contraceptivetechnology.org/CTFailureTable.pdf
  5. ↑ Fijałkowski W. Naturalny rytm płodności, PZWL, Warszawa 1981
  6. ↑ 6,0 6,1 http://health.utah.gov/mihp/natural_family_planning.htm
  7. ↑ 7,0 7,1 Disadvantages of Natural Family Planning - Accord
  8. ↑ Natural Family Planning - Disadvantages - NHS Choices
  9. ↑ Cervical Mucus Test
  10. ↑ 10,0 10,1 Natural family planning (ang.). University of Iowa Health Care Website, 2005-2006. [dostęp 2009-03-05].
  11. ↑ Bogusławska D. (1993). Psychopedagogiczne aspekty naturalnego planowania rodziny. Praca magisterska. Promotor: D Kornas — Biela. Lublin, KUL
  12. ↑ Bullivant Susan B. i in.: Women's sexual experience during the menstrual cycle: identification of the sexual phase by noninvasive measurement of luteinizing hormone (ang.). J Sex Res 41 (1): 82–93, 2004. [dostęp 2009-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-08)].
  13. ↑ Konstytucja Duszpasterska O Kościele W Świecie Współczesnym

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  1. Allen L. Schirm and others, "Contraceptive Failure in the United States: The Impact of Social, Economic and Demographic Factors," Family Planning Perspectives 14:2 (March/April, 1982) 68-75.
  2. Bielawska-Baturowicz E., Kornas-Biela D., Z zagadnień psychologii prokreacyjnej, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1992.
  3. Döring G.K., "The Reliability of Temperature Records as a Method of Contraception," (Über die Zuverlassigkeit der Temperaturmethode Zur Empfangnisverhutung) Deutsche medizinische Wochenschrift 92:23 (June 9, 1967), 1055-1061. Abstracted in 1968 Yearbook of Obstetrics and Gynecology, p. 354.
  4. Flynn A.M., Brooks M., A manual of natural family planing.; wyd.IV; UNWIN; 1990; Londyn.
  5. Fallace, C. and J., 1976. Family Planning Guide. Smithtown, New York. The Natural Family Planning Association of Long Island.
  6. Fijałkowski W., Rodzicielstwo w zgodzie z naturą, Fundacja „Głos dla życia”, Poznań 1999.
  7. Fijałkowski W., Ojcostwo na nowo odkryte, Bernardinum, Pelplin 1996.
  8. Fijałkowski W., Ekologia Rodziny, Rubikon, Kraków 2001.
  9. Guy, F. and M., 1979. Les Methodes d'Auto-observation. Grenoble. Institut de Recherche sur l'Enfant et le Couple.
  10. Hatcher Robert A. and others, Contaceptive Technology 1984-1985, (New York: Irvington) 1984.
  11. Jaffe Frederick S., "Commentary: Some Policy and Program Implications of 'Contraceptive Failure in the United States,'" Family Planning Perspectives 5:3 (Summer, 1983) 133-142. Delayers (spacers) are reported to have these pregnancy rates with the various methods: Pill, 7%; IUD, 15%; condoms, 21%; diaphragms, 25%; foam, 36%; douche, 47%.
  12. Johnston, J.A.; Roberts, D.B.; and Spencer, R.B., 1978. NFP Services and Methods in Australia: A Survey Evaluation. International Review of Natural Family Planning 2:143-154, 203-224, 328-353, and 3:20-53.
  13. Keefe, E.F., 1962. Self Observation of the Cervix to Distinguish Days of Possible Fertility. Bull. Sloane Hosp. for Women 8:129.
  14. Kippley, J. and S., 1979. The Art of Natural Family Planning. Cincinnati, Ohio. The Couple to Couple League.
  15. Kippley J. i S., Sztuka Naturalnego Planowania Rodziny, LMM, Piaseczno 2004.
  16. Leblanc and Harel, 1977, L'Action Familiale. Ile Maurice.
  17. Marshall, J., 1978. Natural Family Planning. London. Catholic Marriage Advisory Council.
  18. McCarthy, J.J.; Martin, M.C.; and Gildenhorn, M., 1977. The Sympto-Thermal Method. Washington, D.C., The Human Life Foundation of America and the Natural Family Planning Federation of America.
  19. Medina Jorge E., M.D., "Comparative evaluation of two methods of natural family planning in Colombia," Am J. Ob. and Gyn. 138:8 (Dec. 15, 1980) 1142-1147.
  20. Nofziger, M., 1979. A Cooperative Method of Natural Birth Control, 3d edition, Summertown, Tennessee, The Book Publishing Co.
  21. Obara M., Warenik-Szymankiewicz A., Słomko Z., Metody i środki planowania rodziny, w: Ginekologia: podręcznik dla lekarzy i studentów, red. Słomko Z., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997;
  22. Pharand-Lapointe, M.; Kavanagh-Jazrawy, F.; Plante-Charron, C.; Parenteau-Carreau, S.; and Doyle, R., 1980. Planning your Family, the S. T. Way. Ottawa, Serena-Canada.
  23. Raith E., Frank P., Freundl D., Naturalne metody planowania rodziny, Springer PWN, Warszawa 1997
  24. Rice, J., and Lanctot, C.A., 1978. Results of a Recent Study of the Sympto-Thermal Method of Natural Family Planning. Linacre Quarterly 45:388.
  25. Rice, F.J.; Lanctot, C.A.; and Garcia-Devesa, 1977. The Effectiveness of the Sympto-Thermal Method of Natural Family Planning. Communication at First International Congress of IFFLP in Cali, Columbia, June 1977.
  26. Rice, F.J.; Lanctot, C.A., "Results of a Recent Study of the Sympto-Thermal Method of Natural Family Planning," Linacre Quarterly 45:4 (November, 1978), 388-391.
  27. Rötzer J., 1978. The Sympto-Thermal Method: Ten Years of Change. The Linacre Quarterly 45:358.
  28. Rötzer J., Sztuka Planowania Rodziny, Vocatio, Warszawa 2005.
  29. Szymański Z. red., Płodność i planowanie rodziny, Wyd. Pomorskiej Akademii Medycznej, Szczecin 2004.
  30. Thyma, P., 1978. The Double-Check-Method of Natural Family Planning. South Deerfield, Mass., Marriage Life Information.
  31. Troszyński M. red., Naturalne Planowanie Rodziny. Podręcznik dla nauczycieli naturalnego planowania rodziny, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, Warszawa 2006,
  32. Vollman, R.F., 1977. The Menstrual Cycle. Philadelphia/London/Toronto. Saunders.
  33. Wade Maclyn E., Phyllis McCarthy, et al., "A Randomized Prospective Study of the Use-Effectiveness of Two Methods of Natural Family Planning," Am J. Ob. and Gyn. 141:4(Oct 15, 1981) 368-376.
  34. World Health Organization, "A Prospective Multicentre Trial of the Ovulation Method of Natural Family Planning. II. The Effectiveness Phase," Fertility and Sterility 36:5 (November, 1981) 591-598.
  35. Vincent B. et al., Methode Thermique a et Contraception: Approaches medicale et psychosociologique (Paris: Masson, 1967) 52-73.
  36. Willis J., "Comparing Contraceptives," FDA Consumer 19:4 (May, 1985) 28-35.
  37. Mario Jaramillo-Gomez and Juan B. Londono, "Rhythm: A Hazardous Contraceptive Method," Demography 5:1 (1968) 433-438.
  38. The American College of Obstetricians and Gynecologists, Benefits, Risks & Effectiveness of Contraception, 1985.
  39. Bureau of Community Health Services, Natural Family Planning, DHEW Publication No. (HSA) 79-5621.
  40. Presented at 16th International Congress for the Family, Brighton, Eng. 1990
  41. Human Life Foundation Newsletter
  42. World Health Org. Geneva Feb., 1976
  43. www.catholicmind.com
  44. www.ccli.org
  45. www.boma-usa.org
  46. www.woomb.org
  47. www.familyplanning.net
  48. npr.pl
  49. www.embrion.pl/npr
  50. www.rodzina-naturalnie.pl

Star of life.svg Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.

Źródło: „http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Naturalne_planowanie_rodziny&oldid=41608783”