Nemania serpens
 Anamorfa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Nemania serpens |
| Nazwa systematyczna | |
| Nemania serpens (Pers.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 516 (1821) | |
.jpg)
Nemania serpens (Pers.) Gray – gatunek grzybów należący do rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Nemania, Xylariaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1796 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Sphaeria serpens. Obecną nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray[1].
Ma około 20 synonimów. Niektóre z nich:
- Geniculosporium serpens Chesters & Greenh. 1964
- Hypoxylon serpens (Pers.) J. Kickx f. 1835
- Nemania colliculosa (Schwein.) Granmo 1999
- Nemania reticulata (P. Karst.) Granmo 1999[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Na podłożu tworzy rozpostarte podkładki o nieregularnie elipsoidalnym kształcie, długości 4–50 mm, szerokości 2–10 mm i grubości 0,5–0,8 mm. Czasami sąsiednie podkładki zlewają się tworząc większe i nieregularne płaty. Brzeg nagle zakończony, bez rozrzedzonej warstwy strzępek. Powierzchnia o barwie od ciemnobrązowej do czarnej, z widocznymi, rzadziej niepozornym stożkami z ostiolami. Młode podkładki pokryte są warstwą strzępek formy bezpłciowej (anamorfy) o barwie od szarej do beżowej. Wewnątrz podkładki mają barwę od białawej do szarej. Perythecja niemal kuliste, o średnicy 0,5–0,7 mm. Ostioles brodawkowate, zwykle szerokostożkowate, czarne. Worki cylindryczne, o długich trzonkach, część zawierająca zarodniki o wymiarach 75–90 µm x 6–8 µm, trzonki o długości 60–80 µm, z nieamyloidalnym aparatem apikalnym, nawet po potraktowaniu 3% KOH, ale amyloidalnym po obróbce wstępnej 5–10% KOH i dekstrynoidalnym (jasnoczerwono-brązowym) w płynie Lugola. Aparaty apikalne mają kształt odwróconego kapelusza, wysokość 2,7–3,4 µm i szerokość 2–2,7 µm. Askospory 10,5–14 × 4–5,5 µm, bladooliwkowo-brązowe, elipsoidalne, nierównoboczne, z szeroko zaokrąglonymi końcami, czasami nieco kiełbaskowate, w worku ułożone w jednym lub dwóch rzędach, z krótką, słabo widoczną porą rostkową na mniej wypukłej stronie[3].
Charakterystyczną cechą Nemania serpens są bladooliwkowo-brązowe askospory o szeroko zaokrąglonych końcach i niepozornej porze rostkowej, oraz reakcja dekstrynoidalna aparatu apikalnego w roztworze Lugola, podczas gdy nie reaguje w odczynniku Melzera. Dzięki tej reakcji można łatwo odróżnić bardzo pospolitą N. serpens od Nemania aenea, u której również następuje negatywna lub bardzo słaba reakcja aparatu apikalnego w odczynniku Melzera, ale w przeciwieństwie do N. serpens, zmienia on kolor na niebieski w roztworze Lugola[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Nemania serpens występuje na niektórych wyspach i wszystkich kontynentach poza Antarktydą[4]. W Europie jest najczęściej występującym gatunkiem rodzaju Nemania[3]. W Polsce również podano wiele stanowisk tego gatunku[5][6].
Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje na próchniejącym drewnie drzew liściastych; w Polsce notowany na brzozach, buku, topoli osice, dębie szypułkowym, wierzbie białej, i wierzbie kruchej[5], w innych krajach także na wielu innych gatunkach, głównie drzew liściastych, ale także iglastych[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ a b c d Nemania serpens [online] [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ Występowanie Nemania serpens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ a b Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-01].