Oddział Partyzancki Armii Krajowej „Błysk”

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mogiła poległych żołnierzy OP AK „Błysk” na cmentarzu w Paradyżu

Oddział Partyzancki Armii Krajowej „Błysk” — oddział partyzancki (OP) Armii Krajowej utworzony w kwietniu 1944 roku z inicjatywy komendanta Obwodu Opoczno Armii Krajowej kpt. Jana Seredyńskiego. Oddział działał w okolicach Białaczowa. Jego głównymi zadaniami było szkolenie praktyczne młodzieży w dziedzinach dywer­syjno-sabotażowych i wykonywanie zadań specjalnych. 9 maja 1944 r. w Łubach Sobieńskich oddział został całkowicie rozbity przez niemiecką żandarmerię i granatową policję. Zginęło 16 partyzantów.

Historia oddziału[edytuj | edytuj kod]

Oddział partyzancki Armii Krajowej „Błysk” został utworzony w kwietniu[1][2] (wg innych źródeł w styczniu[3]) 1944 roku z inicjatywy komendanta Obwodu Opoczyńskiego kpt. Jana Seredyńskiego ps. „Bolek”. Na jego czele stanął przedwojenny policjant, plut. Jan Włodarski, ps. „Tomek”. Głównymi zadaniami oddziału było szkolenie praktyczne młodzieży w dziedzinach dywer­syjno-sabotażowych i wykonywanie zadań rekwizycyjnych. W skład tego oddziału weszło 14 żołnierzy opoczyńskiego oddziału specjalnego „Żbik”[1] oraz nowo przybyli ochotnicy, m.in. z Białaczowa, Paradyża, Żarnowa i okolic. Oddział liczył od 20 do 30 żołnierzy[3].

Zaraz po utworzeniu oddział przeprowadził kilka akcji na okoliczne mleczarnie oraz rekwizycję transportu skóry. Pierwszym poważnym zadaniem oddziału „Błysk” było wsparcie oddziału „Wicher” w akcji zniszczenia niemieckiego posterunku pilnującego dworu i młyna w Petrykozach. 23 kwietnia 1944 r. oddział opanował stację kolejową, przecięto przewody telefoniczne, zarekwirowano pieniądze z kasy biletowej. Następnie opanowano budynek, w którym znajdowali się Niemcy, zabrano mundury, broń i sprzęt wojskowy. W czasie działań zginął jeden żołnierz niemiecki[4][5] .

Na początku maja do OP AK „Błysk”dołączył Polak ze Śląska Cieszyńskiego, porucznik Wilhelm Franciszek Czulak wcielony do wojska niemieckiego. Wilhelm Czulak nawiązał kontakt z kierownictwem kon­spiracji AK i wyraził gotowość przejścia do polskich oddziałów partyzanckich. Został zaprzysiężony przez komendanta Obwodu Opoczno Armii Krajowej kpt. Włodzimie­rza Czajkowskiego, ps. „Zięba”, i przybrał pseudonim „Góral”. W dniu 3 maja został mianowany dowódcą oddziału „Błysk”[1] .

Dziewiątego maja 1944 roku w kolonii Łuby Sobieńskie (Ludwików) rozegrała się tragedia oddziału, który przybył tam poprzedniego dnia po długim marszu i zatrzymał się na postój. Kolonia Łuby Sobieńskie liczyła zaledwie kilka zagród, w których partyzanci rozlokowali się na odpoczynek[6]. Oddział „Błysk” liczył wtedy 22 partyzan­tów. Pięciu (według innych źródeł czterech[7]) żołnierzy oddziału otrzymało przepustki i udało się do rodzin w okolicznych wsiach. Nad ranem oddział został zaskoczony atakiem przybyłej z Końs­kich niemieckiej żandarmerii i granatowej policji w sile 1 kompanii uzbrojonej w ciężki sprzęt maszynowy, broń automatyczną i granaty. W akcji dodatkowo brał udział niemiecki samolot, z którego zrzucano wiązki granatów[6]. W nierównej walce zginęło 16 partyzantów, a jeden, ps. „Sady”, dostał się do niewoli (według innych źródeł schwytano dwóch partyzantów[8]). W wyniku wymiany ognia zginęła również młoda ciężarna mieszkanka wsi oraz jej roczny syn. W wyniku walk spłonęły wszystkie zabudowania kolonii[9].

Zwłoki poległych partyzantów Niemcy ułożyli na stosie chrustu i drewna, który następnie podpalili. Po odjeździe żandarmów mieszkańcy Łubów ugasili płonący stos z ciałami partyzantów. Z trudem dokonano identyfikacji zwłok ze względu na częściowe zwęglenie ciał[9]. Zwłoki poległych partyzantów zniesiono do piwnicy jednego z domów. Kilka tygodni później, w czerwcu, w lesie niedaleko Zakrzowa odbył się żołnierski pogrzeb ofiar potyczki[10][11]).

27 sierpnia 1945 roku zwłoki partyzantów z oddziału „Błysk” zostały ekshumowane z grobu w zakrzowskim lesie i pochowane na cmentarzu w Paradyżu.

Pozo­stali przy życiu żołnierze z oddziału „Błysk” zostali wcieleni do oddziału ppor. „Henryka”. W czerwcu 1944 roku z tych żołnierzy utworzono nowy oddział partyzan­cki, włączając do niego zgłaszających się ochotników. Oddział ten otrzymał kryptonim „Trop”[12].

Skład oddziału[edytuj | edytuj kod]

  • plut. Jan Włodarski, ps. „Tomek” (dowódca oddziału do 3 maja 1944)
  • por. Wilhelm Franciszek Czulak, ps. „Góral” (dowódca oddziału od 3 maja 1944, zginął 9 maja 1944)
  • plut. Piotr Szymański, ps. „Mrówka”, zginął 9 maja 1944
  • kpr. pchor. Mieczysław Cieślik, ps. „Kruczek”, zginął 9 maja 1944
  • kpr. Tadeusz Józef Tyczyński, ps. „Tomala”, zginął 9 maja 1944
  • kpr. Marian Jan Ambroszczyk, ps. „Mazur”, zginął 9 maja 1944
  • kpr. Antoni Jędrzejczyk, ps. „Sady”
  • st. strz. Mieczysław Śpiewak, ps. „Lis”, zginął 9 maja 1944
  • st. strz. Tadeusz Szczegielniak, ps. „Zawisza”, zginął 9 maja 1944
  • st. strz. Mieczysław Antoni Stańczyk, ps. „Żbik”, zginął 9 maja 1944
  • st. strz. Aleksander Stanisław Gałka, ps. „Zenit”, zginął 9 maja 1944
  • st. strz. Władysław Nowak, ps. „Dziki”, zginął 9 maja 1944
  • st. strz. „Marek” (nazwisko nieustalone), zginął 9 maja 1944
  • st. strz. W. K. Mytkowicz, ps. „Mróz”, zginął 9 maja 1944
  • st. strz. Tadeusz Bartłomiej Odrowąż-Pieniążek, ps. „Jesion”, zginął 9 maja 1944
  • strz. Władysław Morawski, ps. „Sokół”, zginął 9 maja 1944
  • „Poznańczyk” (nazwisko nieustalone), zginął 9 maja 1944
  • plut. J. Buczek, ps. „Mewa”, zginął 9 maja 1944[13]
  • ppor. Kazimierz Białowąs, ps. „Wanda”
  • kpr. Ryszard Białecki, ps. „Negus”, „Jurek”[14]
  • Stanisław Sosnowski[15]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Tablica upamiętniająca poległych żołnierzy OP AK „Błysk” przy wejściu do kościoła w Białaczowie
Krzyż w Łubach Sobieńskich upamiętniający miejsce tragedii OP AK „Błysk”

W 1987 roku w Łubach Sobieńskich, w miejscu potyczki, postawiono pamiątkowy krzyż. Pamiątkowe tablice znajdują się też na cmentarzu w Paradyżu oraz na ścianie przy wejściu do kościoła parafialnego w Białaczowie[16]. Pamiątkowa tablica poświęcona pamięci oddziału AK „Błysk” znajduje się też w kościele ojców bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim[17].

15 maja 1997 imię OP AK „Błysk” ppor. Wilhelma Czulaka przyjęła Szkoła Podstawowa w Paradyżu[4]. Imię OP AK „Błysk” nosi również Wiejski Dom Kultury w Sobieniu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Wawrzyniak 1988 ↓, s. 155.
  2. ↑ Kopa 2001 ↓, s. 49.
  3. ↑ a b Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 124.
  4. ↑ a b Strona internetowa gminy Paradyż [online].
  5. ↑ Wawrzyniak 1988 ↓, s. 158.
  6. ↑ a b Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 131.
  7. ↑ Wawrzyniak 1988 ↓, s. 166.
  8. ↑ Wawrzyniak 1988 ↓, s. 169.
  9. ↑ a b Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 132.
  10. ↑ Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 135.
  11. ↑ Wawrzyniak 1988 ↓, s. 171.
  12. ↑ Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 139.
  13. ↑ Informacja z płyty na mogile poległych żołnierzy oddziału Błysk na cmentarzu w Paradyżu
  14. ↑ Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 136.
  15. ↑ Gapys i Łuczkowski 2013 ↓, s. 42.
  16. ↑ Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 137.
  17. ↑ Niemierowska-Szczepańczyk 1992 ↓, s. 252.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oddział_Partyzancki_Armii_Krajowej_„Błysk”&oldid=72000327”