Onguci
| Miejsce zamieszkania | |
|---|---|
| Religia | |
| Pokrewne |
Onguci, także Ongutowie (mong. Öngüt lub Öngüd) – lud mongolski z czasów Czyngis-chana (1162–1227)[1]; wielu z nich było nestorianami[2]. Zamieszkiwali tereny wzdłuż Wielkiego Muru na północ od Ordosu[1]. Dwoma głównymi ośrodkami miejskimi były – położone na północ Olon Süme oraz na południu Koshang lub Dongsheng[3]. Funkcjonowali jako strażnicy chińskiego pogranicza, głównie prowincji Shanxi[4] .
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przodkami Ongutów byli tureccy Shatuo zamieszkujący zachodnie rubieże kaganatu turkuckiego[5]. W VII wieku przenieśli się do Sinciangu, przechodząc pod protekcję dynastii Tang. Do IX wieku Shatuo rozproszyli się po północnych Chinach oraz dzisiejszej Mongolii Wewnętrznej. Jeden z ich przywódców, Li, zmobilizował 10 000 kawalerzystów i służył jako sprzymierzeniec Tangów; jego syn w 923 roku pokonał rebeliantów i mianował się cesarzem późniejszej dynastii Tang. Po obaleniu rodziny Li, wodzowie Shatuo zakładali kolejne, efemeryczne państwa.
Kiedy władcy dynastii Jin podbili północnej Chiny w XII wieku, Shatuo zostali nazwani „Białymi Tatarami”. Jinowie używali ich wojskowego wsparcia, jako stróżów pogranicza. Mongołowie nazywali tychże „Öngüt”. Onguci konwertowali ku chrześcijaństwu najpewniej pod wpływem Ujgurów.
W 1205 ongucki wódz Ałakusz-tegin sprzymierzył się z Czyngis-chanem, ujawniwszy mu, iż plemię Najmanów pragnie go najechać. Wsparł jego wojska podczas najazdu sił mongolskich na państwo Jinów w 1211 roku. W geście przyjaźni chan zaręczył swoją córkę, Ałakaj-beki z synami Ałakusz-tegina, jednak do formalnego zawarcia związku nigdy nie doszło, gdyż polityczni przeciwnicy zamordowali onguckiego wodza, inicjując walkę o władzę. Czyngis-chan stłumił rebelię i wziął rodzinę zabitego pod opiekę. Ałakaj rządziła Ongutami jako regentka kolejnych nieletnich książątek, aż do panowania Gujuk-chana (1246-48).
Po śmierci Czyngis-chana Onguci byli sojusznikami Kubilaj-chana[6]. Jeden z ich władców, Korgiz, pojął za żony dwie wnuczki wielkiego chana i walczył przeciwko Kajdu-chanowi; zginął zabity przez protegowanego tego ostatniego Duwę-chana w 1298 roku.
Po 1221 roku wielu Ongutów przesiedliło się do Chorezmu, gdzie służyli jako zarządcy terenów Złotej Ordy; później stali się częścią mongolskich szczepów Argynów oraz Mugalów.
Archeologia[edytuj | edytuj kod]
Uniwersytet w Hongkongu posiada około tysiąc wykonanych z brązu nestoriańskich krzyży z XII i XIV wieku, pochodzących z regionów zamieszkiwanych przez Ongutów. Choć różnią się kształtem, przeważają krzyże maltańskie z wpisaną w środek swastyką[7].
Między VI a VIII wiekiem tureckie plemiona wzniosły pomniki, które dziś nazywane są „Onguckim Ansamblem” – składa się on z przeszło 30 figur mężczyzn, lwa i owcy oraz 550 stojących głazów, przypominających te z Carnaku lub Avebury. Prócz tego w kompleksie znajduje się także duży grobowiec z czterech ciosanych płyt, rytych w kratę, co upodabnia je do ścian jurty.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Roux, s. 40
- ↑ Phillips, s. 123
- ↑ Tjalling H. F. Halbertsma, Early Christian Remains of Inner Mongolia (Leiden: Brill, 2008), ss. 150-157
- ↑ Saunders, J.J., The History of the Mongol Conquests, 1970, s.52, Routledge & Kegan Paul Ltd
- ↑ C.P.Atwood, Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, s.424
- ↑ John Man-Kublai khan, s.319
- ↑ F. S. Drake, 'Nestorian Crosses and Nestorian Christians in China under the Mongols', Journal of the Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society, 1962
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. R. S. Phillips: The Medieval Expansion of Europe. Wyd. 2. Oxford University Press, 1998. ISBN 0-19-820740-9. (ang.).
- Jean-Paul Roux, Histoire de l'Empire Mongol, Paris: Fayard, 1993, ISBN 2-213-03164-9, OCLC 29691360 (fr.).