Order Krzyża Niepodległości
 Baretka Krzyża I Klasy | |
 Baretka Krzyża II Klasy | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
52 x 52 mm (I Klasa) |
Order Krzyża Niepodległości (OKN) – piąte w kolejności polskie państwowe odznaczenie cywilne, nadawane osobom, które w latach 1939-1956 jako ochotnicy lub podejmując się służby ponad wymaganą od nich miarę położyły zasługi w obronie niepodległości Państwa Polskiego. Zostało ustanowione ustawą z dnia 5 sierpnia 2010 i jest kontynuacją ustanowionego 29 października 1930 Krzyża Niepodległości.
Order dzieli się na dwie klasy:
- klasa I – Krzyż z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości – noszony na szyi na wstędze o szerokości 45 mm,
- klasa II – Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości – noszony na lewej piersi na wstążce o szerokości 40 mm.
Na straży honoru Orderu stoi Kapituła Orderu Krzyża Niepodległości składająca się z Kanclerza Orderu i pięciu członków Kapituły, powoływanych na pięć lat spośród Kawalerów Orderu przez Prezydenta RP. Kanclerz Orderu zostanie powołany z grona pierwszych dwudziestu odznaczonych tym Krzyżem.
Geneza powstania
W dniu 5 marca 2010 roku do Laski Marszałkowskiej wpłynął poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności, przygotowany przez Krakowski Komitet Krzyża Solidarności[1]. 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku zginęło 5 z 31 posłów wnoszących projekt ustawy do Sejmu (Grażyna Gęsicka, Przemysław Gosiewski, Maciej Płażyński, Krzysztof Putra i Zbigniew Wassermann) oraz 2 wspierających go wysokich urzędników państowych (Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusz Krupski i Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka)[2], co jednak nie wstrzymało dalszych prac w Sejmie. Po otrzymaniu opinii Biura Analiz Sejmowych[3] podkomisja, do której został skierowany projekt ustawy, opracowała na podstawie wniesionego projektu ustawę o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach[4] oraz przyjętą przez Sejm 24 czerwca 2010 r. uchwałę w sprawie przywrócenia Krzyża Niepodległości i ustanowienia Krzyża Wolności i Solidarności. Ustawa została uchwalona na posiedzeniu 5 sierpnia 2010 r., po czym 9 sierpnia 2010 r. została przekazana do podpisu Prezydentowi RP. Prezydent Komorowski złożył swój podpis 13 sierpnia 2010 roku[5]. Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw w dniu 25 sierpnia 2010 z mocą obowiązującą od dnia 9 września 2010 roku. Krzyż Niepodległości powrócił w formie dwuklasowego Orderu Krzyża Niepodległości.
Zasady nadawania
- Krzyż z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości – nadawany jest osobom, które walczyły z bronią w ręku o niepodległość i suwerenność Ojczyzny z niezwykłym poświęceniem lub walką tą kierowały,
- Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości – nadawany jest osobom, które przez znaczący okres czasu lub w sytuacji skrajnego zagrożenia broniły niepodległości i suwerenności Ojczyzny, walczyły o jej odzyskanie lub podtrzymywały funkcjonowanie instytucji i tradycji Rzeczypospolitej Polskiej.
Insygnia
Odznaką Orderu Krzyża Niepodległości jest krzyż równoramienny, złocony, o ramionach w przekroju spłaszczonego ośmioboku, poszerzonych na końcach, połączonych pośrodku prostopadłościanem. Ramiona krzyża pokryte są ciemnoniebieską emalią ze złoconym paskiem przez środek. Na ramionach poziomych jest wyryty dwudzielny napis BOJOWNIKOM NIEPODLEGŁOŚCI. W środku krzyża wyryty stylizowany wizerunek Orła Białego. Odwrotna strona Krzyża jest gładka. Na górnym ramieniu Krzyża znajduje się ruchome, ażurowe, złocone zawieszenie. W klasie I Orderu na zawieszeniu umieszczone są dwa skrzyżowane miecze złocone, z ostrzami skierowanymi ku górze. W klasie II zawieszenie jest bez mieczy. Wymiar krzyża bez zawieszenia w klasie I wynosi 52 mm, w klasie II – 42 mm.
W klasie I krzyż zawieszony jest na wstędze ciemnoniebieskiej szerokości 45 mm ze złotymi paskami szerokości 8 mm wzdłuż boków, w odległości 3 mm od krawędzi wstęgi; pośrodku złotych pasków czerwony prążek szerokości 2 mm. W klasie II krzyż zawieszony jest na ciemnoniebieskiej wstążce szerokości 40 mm ze złotymi paskami szerokości 8 mm wzdłuż boków, w odległości 3 mm od krawędzi wstęgi; pośrodku złotych pasków czerwony prążek szerokości 2 mm.
Baretki sporządza się ze wstążki Orderu, przy czym w klasie I dodatkowo umieszcza się na niej rozetkę na złotej podkładce.
Bibliografia
- Uchwała Sejmu RP z dnia z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie przywrócenia Krzyża Niepodległości i ustanowienia Krzyża Wolności i Solidarności (M.P. z 2010 r. nr 47, poz. 648)
- Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 2010 r. nr 155, poz. 1041)
- Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia z dnia 15 listopada 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń (Dz.U. z 2010 r. nr 221, poz. 1448)
- Order Krzyża Niepodległości. prezydent.pl. [dostęp 25 listopada 2010].
- ↑ Poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności (wersja .pdf)
- ↑ Żałoba - komunikat Krakowskiego Komitetu Krzyża Solidarności. kkks.mojeforum.net. [dostęp 17 października 2010].
- ↑ Opinia prawna w sprawie projektu ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności (druk sejmowy nr 2899) (wersja .rtf)
- ↑ Przebieg procesu legislacyjnego
- ↑ Sierpień 2010 r. – pkt 11.. prezydent.pl. [dostęp 14 sierpnia 2010].
Linki zewnętrzne
- Wzór rysunkowy OKN – załącznik nr 1 do rozporządzenia (Dz. U. z 2010 r. Nr 221, poz. 1448). infor.pl. [dostęp 26 listopada 2010].
