Osłonice
| Tunicata[1] | |||
| Lamarck, 1816 | |||
| Okres istnienia: Kambr-teraz | |||
 Lissoclinum patella | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Nadtyp | |||
| Typ | |||
| Podtyp |
osłonice | ||
| Synonimy | |||
| |||
Osłonice (Tunicata), strunoogonowe (Urochordata, Urocorda) – grupa strunowców dwubocznie symetrycznych o bardzo uproszczonej budowie, przechodzących rozwój złożony[2]. Są zwierzętami wyłącznie morskimi[2]. Charakteryzują się obecnością zewnętrznej, organicznej osłonki, tzw. tuniki[2][3], o rozmaitej grubości i konsystencji, zbudowanej z tunicyny[4] – węglowodanu niestrawnego, który stanowi rodzaj ochrony przed drapieżnikami[3][5]. Tunika spełnia rolę szkieletu zewnętrznego, okresowo zrzucanego. W tunice znajdują się też komórki tworzące krew, pigment i włókna kolagenowe[5].
Ciało niesegmentowane, workowate lub beczułkowate[4][5][2], o długości od 0,3 mm do 40 cm, a u form kolonijnych do około 4 m. Struna grzbietowa występuje jedynie w stadium larwalnym (poza ogonicami)[4][3], u form dorosłych występują szczeliny skrzelowe[6]. Układ rozrodczy obojnaczy albo rozdzielnopłciowy, układ krwionośny otwarty[2], brak układu wydalniczego[2]. Osobliwością osłonic jest periodyczna zmiana kierunku obiegu krwi – każdorazowo po wykonaniu ok. 10 skurczów[7].
Szacuje się, że na świecie występuje 2000–3000 gatunków osłonic[3][7]. Do osłonic zalicza się gatunki osiadłe i wędrowne, larwy są zawsze planktoniczne[4]. Większość osłonic zasiedla ciepłe, płytkie wody[3]; niektóre żyją w głębinach, gdzie tworzą liczne skupiska. W Bałtyku spotykane są w jego zachodniej części. Gatunki pelagiczne stanowią składnik zooplanktonu.
Niektóre prochlorofity (gatunek Prochloron didemnii) żyją w ścisłej symbiozie z osłonicami[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Podział osłonic na gromady uwzględnia ich występowanie, brak ogona oraz wykształcenie szpar skrzelowych:
- ogonice (Appendicularia)
- żachwy (Ascidiacea)
- sprzągle (Thaliacea)
- łapce, bezszparkowce (Sorberacea)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tunicata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e f Osłonice (Tunicata), [w:] Maciej Mikołajczyk, Jolanta Zygmunt, Repetytorium Maturzysty Biologia, wyd. III zaktualizowane, Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 215, ISBN 978-83-7517-546-2, OCLC 1027023266 (pol.).
- ↑ a b c d e Wojciech Zgoła, Osłonice, www.dive-adventure.eu, 21 marca 2014 [dostęp 2020-12-12].
- ↑ a b c d osłonice, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-12-12].
- ↑ a b c Czesław Błaszczak (red.), Zoologia: Szkarłupnie - płazy, t. III, Wydawnictwo Naukowe PWN (pol.).
- ↑ Osłonice, Biologia, 15 marca 2016 [dostęp 2020-12-12] (pol.).
- ↑ a b n, Zooplankton i jego znaczenie w akwarium morskim, ReefHub.pl - portal miłośników morskiego świata, 26 kwietnia 2015 [dostęp 2020-12-12] (pol.).
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. Systematyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 58. ISBN 978-83-01-13945-2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl, 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.