Ostryż cytwarowy

Ostryż cytwarowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	imbirowate
Rodzaj	ostryż
Gatunek	ostryż cytwarowy
	Nazwa systematyczna
	Curcuma zedoaria (Christm.) Roscoe; Trans. Linn. Soc. London 8: 354 1807
Synonimy
	Amomum latifolium Lam.; Amomum latifolium Salisb.; Amomum zedoaria Christm.; Costus luteus Blanco; Costus nigricans Blanco; Curcuma malabarica Velay., Amalraj & Mural.; Curcuma pallida Lour.; Curcuma raktakanta Mangaly & M.Sabu; Curcuma speciosa Link; Erndlia zerumbet Giseke; Roscoea lutea (Blanco) Hassk.; Roscoea nigrociliata Hassk.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostryż cytwarowy, o. plamisty, cytwar^[5], kurkuma plamista^[6] (Curcuma zedoaria L.) – gatunek byliny z rodziny imbirowatych. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej i tam też głównie uprawiany, ale spotykany poza tym w całej strefie tropikalnej^[5]. Miejscami dziczejący na brzegach wód (np. na Florydzie)^[7]. Wykorzystywany jako roślina warzywna (jadalne są liście^[5] i wytwarzana z kłączy tzw. skrobia shoti^[6]), przyprawowa (dodawana do potraw rybnych^[8]) i lecznicza^[5]. Wytwarzany z niej olej o zapachu komforowym znany był w Europie od VI–VII wieku^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Bylina wyrastająca z grubego kłącza z palczasto podzielonymi bulwami korzeniowymi^[8].
Liście: Tylko odziomkowe, długoogonkowe, z pochwiastymi nasadami, które tworzą pień pozorny. Blaszka liściowa z ciemnopurpurową plamą, lancetowata, o długości od ok. 40^[5] do ponad 60 cm^[7].
Kwiaty: Pęd kwiatowy bezlistny, na szczycie z kłosem kwiatowym, o wysokości 15^[8] do 23 cm^[7]. Kwiaty białe^[7] lub żółtawe^[8], z purpurowymi plamami^[7]^[8]. Kielich rurkowaty, trójdziałkowy. Korona trójpłatkowa. Mają jeden słupek i pręcikowie złożone z jednego płodnego pręcika i 4 prątniczków tworzących warżkę^[8]. Przysadki białawe, o zielonkawych i różowych szczytach^[7].
Owoce: Torebki^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-23] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-02-23].
↑ Curcuma zedoaria, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 613. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 442. ISBN 83-7079-778-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Curcuma zedoaria (Christmann) Roscoe. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-23] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-02-23].

[iucn-4] Curcuma zedoaria, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[slownik-5] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 613. ISBN 83-214-1305-6.

[encyk-6] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 442. ISBN 83-7079-778-4.

[america-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Curcuma zedoaria (Christmann) Roscoe. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-23].

[podbielkowski-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]