Płyta Lwandle

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Położenie płyty Lwandle z zaznaczonymi granicami płyty

Płyta Lwandle – mikropłyta tektoniczna, która razem z mikropłytami Rovuma i Victoria wchodzi w skład płyty afrykańskiej. Rozpoznana stosunkowo niedawno i słabo poznana[1], położona jest pomiędzy 30°E a 50°E szerokości geograficznej, graniczy z płytami: somalijską, nubijską i antarktyczną[2].

Płyta Lwandle w głównej mierze jest płytą oceaniczną, leżącą na południowo-wschodnim wybrzeżu Afryki. Uważa się, że południowa część Madagaskaru położona jest w zasięgu płyty Lwandle i przez wyspę przebiega granica płyty[2][3][4].

Odkrycie[edytuj | edytuj kod]

Wielki Rów Wschodni, który zaczął rozwijać się na początku miocenu (około 25–22 mln lat temu), przyczynił się do rozszczepienia płyty afrykańskiej na dwie mniejsze płyty: somalijską i nubijską[5]. Zastosowanie technologii GPS i integracja danych o trzęsieniach ziemi pozwoliły na odkrycie trzech nowych mikropłyt tektonicznych (Lwandle, Rovuma, Victoria), które powstały pod wpływem rowu tektonicznego[1].

Trzęsienia ziemi występują najczęściej na granicy dwóch płyt tektonicznych i były wykorzystywane do zlokalizowania poszczególnych granic płyt tektonicznych[6][7]. Istnienie płyty Lwandle było postulowane na podstawie zebranych danych o trzęsieniach ziemi z obszaru, który był uważany za wnętrze płyty nubijskiej i somalijskiej[8].

Istnienie płyty Lwandle zostało potwierdzone na podstawie zebranych danych o tempie rozprzestrzeniania się trzech płyt tektonicznych (tworzące obwód zamknięty): Lwandle, antarktycznej i nubijskiej oraz zmiany ich azymutu w stosunku do Grzbietu Zachodnioindyjskiego. W matematycznym obwodzie zamkniętym założono istnienie płyty tektonicznej Lwandle, a jej prędkość przemieszczania została ustalona na podstawie prędkości dwóch sąsiadujących płyt tektonicznych[3][9].

Granice płyty[edytuj | edytuj kod]

Czerwone strzałki pokazują względną prędkość płyty tektonicznej na jej granicach

Granice płyty tektonicznej Lwandle są słabo rozpoznane[4].

  • Granica północna: ciągnie się wzdłuż osi sejsmicznej Quathlamba (ang. Quathlamba Seismic Axis) oraz prawdopodobnie wzdłuż grzbietu oceanicznego Davie Ridge. Biegnie wzdłuż mikropłyty tektonicznej Rovuma[4].
  • Granica południowa: granica biegnie wzdłuż Grzbietu Zachodnioindyjskiego, charakteryzuje się powolnym tempem rozrastania się grzbietu śródoceanicznego (około 12–18 mm/rok)[1][10], prowadzi do powolnego oddzielania się płyty Lwandle od antarktycznej[11].
  • Granica wschodnia: położenie granicy jest bardzo słabo rozpoznane. Zakłada się, że granica wschodnia biegnie przez wyspę Madagaskar. Szacuje się, że prędkość przemieszczania się płyty na tej granicy wynosi około 1,3–1,4 mm/rok. Biegnie wzdłuż płyty somalijskiej[2].
  • Granica zachodnia: granica charakteryzuje się bardzo małą aktywnością sejsmiczną[8] i jednocześnie nie odpowiada to anomaliom magnetycznym dna morskiego, które sugerują przemieszczanie się zachodniej granicy[2][12]. Modele sugerują, że zachodnia granica może przemieszczać się w tempie 1 mm/rok[4] lub że przestała się przemieszczać około 11 mln lat temu[2][13]. Biegnie wzdłuż płyty nubijskiej[2].

Ruch płyty[edytuj | edytuj kod]

Dane GPS w powiązaniu z danymi dotyczącymi trzęsień ziemi zostały wykorzystane do określenia prędkości ruchu płyty Lwandle oraz sąsiednich płyt tektonicznych. Prędkość płyty Lwandle w porównaniu do dwóch sąsiadujących płyt (nubijska i somalijska) jest bardzo mała i wynosi około 1–2 mm/rok. Nieznaczna prędkość płyty koreluje z danymi nt. aktywności sejsmicznej tego obszaru, która jest bardzo mała[1]. Płyta Lwandle pomimo faktu, że porusza się szybciej w stosunku do płyty antarktycznej niż do płyt nubijskiej i somalijskiej, charakteryzuje się wolnym, jednym z najpowolniejszych, tempem przemieszczania się na Ziemi[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Saria ↓.
  2. ↑ a b c d e f g DeMets ↓.
  3. ↑ a b Horner-Johnson 2007 ↓.
  4. ↑ a b c d Stamps ↓.
  5. ↑ Ebinger ↓.
  6. ↑ Calais ↓.
  7. ↑ Kelleher ↓.
  8. ↑ a b Hartnady ↓.
  9. ↑ Fowler ↓.
  10. ↑ Horner-Johnson 2005 ↓.
  11. ↑ Chu ↓.
  12. ↑ Lemaux ↓.
  13. ↑ Patriat ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Płyta_Lwandle&oldid=70632111”