Pałac Wodzickich w Kościelnikach
nr rej. A-676 z 3 czerwca 1985[1] | |
Elewacja południowa pałacu (2008) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
ul. Benedykta Dybowskiego 2 |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Architekt |
Józef Piola, Józef Le Brun |
Rozpoczęcie budowy |
początek XVIII wieku |
Kolejni właściciele |
Stanisław Lubomirski, Stefan Morstin, Stefan Potocki, Eliasz Wodzicki, Stefan Wodzicki |
Obecny właściciel |
Iwo Nowina Konopka |
Położenie na mapie Krakowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50°05′45,00″N 20°10′44,84″E/50,095833 20,179122 | |
Strona internetowa |
Pałac Wodzickich – zabytkowy budynek znajdujący się w Krakowie, w dzielnicy XVIII, w dawnej wsi Kościelniki przy ul. Dybowskiego 2.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszym właścicielem posiadłości był wojewoda Stanisław Lubomirski. Następnie trafiła w ręce kapituły krakowskiej, a później rodziny Morstinów. Stefan Morstin zlecił w 1708 roku budowę piętrowego barokowego pałacu pośrodku dawnego założenia obronnego według projektu Józefa Pioli. Pod koniec XVIII wieku kolejny z właścicieli, Eliasz Wodzicki, przeprowadził przebudowę pałacu w duchu klasycyzmu. Od 1773 roku do zakończenia II wojny światowej zespół pałacowy należał do rodu Wodzickich[2]. Na wakacje do pałacu przyjeżdżał Wojciech Bogusławski, w odwiedziny do swojej babki[2]. Pałac odwiedził także król Stanisław August Poniatowski[2], gdzie spotkał się ze swą siostrą[3], Izabellą Poniatowską, a jego wizyta została upamiętniona pomnikiem-fontanną, ufundowanym przez Eliasza Wodzickiego[3]. Ojciec Jana Matejki, Franciszek Ksawery Matejko nauczał muzyki w pałacu[2].
Po upadku powstania warszawskiego Wodziccy urządzili w pałacu szpital dla uchodźców z Warszawy[2]. Pod koniec stycznia 1945 roku Wodziccy opuścili swój majątek w Kościelnikach[2], po nich przyszli żołnierze Armii Czerwonej, którzy podczas półrocznego stacjonowania w pałacu zniszczyli pozostałe wyposażenie oraz ścięli drzewa porastające pałacowy park[2]. W 1998 roku majątek został zwrócony Wodzickim, a obecnym właścicielem jest Mariusz Niemiec[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Piętrowy pałac wybudowany na planie litery H, kryty dachem czterospadowym. Po bokach skrzydła wysunięte przed front (alkierze). W centralnej części portyk z czterema kolumnami jońskimi zwieńczony trójkątnym frontonem z herbami: Leliwa rodziny Wodzickich (po lewej) i Pilawa (po prawej). Pałac w czasach świetności był otoczony tarasowymi ogrodami z sadzawkami i kanałami wodnymi, w parku znajdowały się altany, oranżerIa, kaplica oraz oficyny[2]. W parku znajdował się pomnik-fontanna o wysokości 4 m w formie kamiennego wazonu z dwoma uchami z brązu, po bokach umieszczono dwie inskrypcje: jedna dotyczy spotkania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z carycą Katarzyną w Kaniowie, a druga wspomina o spotkaniu króla z siostrą w Kościelnikach[3]. Zachowały się detale fontanny, w tym owe fragmenty z inskrypcjami[3]. Budynek pałacu po II wojnie światowej zaczął popadać stopniowo w ruinę[2], zrujnowana jest także oficyna zachodnia[1].
-
Widok od frontu.
-
Herb Leliwa Wodzickich
-
Herb Pilawa
-
Na fontannie łac. inskrypcją o królu Stanisławie Auguście.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 92 [dostęp 2019-10-08] .
- ↑ a b c d e f g h i j Dostali pałac odarty ze skóry. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. 2009-01-13. [dostęp 2019-10-08].
- ↑ a b c d Królewska pamiątka w Kościelnikach. [w:] koscielniki.com [on-line]. 2010-03-04. [dostęp 2019-10-08].