Pałecznica zmienna
 Sklerocjum i owocniki | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pałecznica zmienna |
| Nazwa systematyczna | |
| Typhula variabilis Riess Monograph of Clavaria and Allied Genera (London): 687 (1850) | |
Pałecznica zmienna (Typhula variabilis Riess) – gatunek grzybów z rodziny pałecznicowatych (Typhulaceae)[1]
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Typhula, Typhulaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1850 r. H. Riess i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Niektóre synonimy[2]:
- Typhula intermedia Appel & Laubert 1905
- Typhula laschii Rabenh. 1849
- Typhula semen Quél. 1878
Franciszek Błoński w 1896 r. nadał mu polską nazwę macnik zmienny, Władysław Wojewoda w 2003 r. zmienił ją na pałecznica zmienna[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Smukłe i cylindryczne, czasami maczugowate o wysokości 7–30 mm, wyrastające pojedynczo ze sklerot. Są zróżnicowane na płodną główkę i sterylny trzon. Początkowo mają brązowobeżowy trzon i beżowopopielatą główkę z jaśniejszym i sterylnym wierzchołkiem, w stanie dojrzałym są ciemniejsze, w różnych odcieniach brązu. Skleroty tworzą się na powierzchni podłoża, są kuliste, z jednej strony nieco spłaszczone, początkowo o barwie od białej do kremowej, w stanie dojrzałym ciemnobrązowej do czarnej. Mają średnicę 1–3 mm i gładką, woskową, niekiedy lśniącą powierzchnię[4].
- Cechy mikroskopowe
Warstwa korowa zbudowana z bardziej zbitych strzępek, rdzeniowa luźniejsza, zbudowana ze strzępek o średnich 3–5 µm. Hymenium mięsiste, często w środku puste, trzon twardy. Zbudowane ze ściśle do siebie przylegających strzępek subhymenium płynnie przechodzi w hymenium o grubości 27,5–35 µm. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe, 22,5–25 × 8–10 µm. Bazydiospory elipsoidalne, rzadziej cylindryczne, gładkościenne, szkliste, 6,4–14,4 × 3,2–8 µm. Cystyd brak, na trzonku są kaulocystydy. Wnętrze sklerot zbudowane z luźno splątanych strzępek zanurzonych w galaretowatej substancji[4].
- Hodowla
Na agarze glukozo-ziemniaczanym najszybciej rośnie przy temperaturze 15 °C i pH 7. Tworzy regularne, strefowane kolonie o puszystej, białej powierzchni i kremowej dolnej warstwie (rewersie). Po 4 dniach hodowli tworzy skleroty[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele stanowisk[3], podano je także w późniejszych latach[6], a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7]. Według M. Dynowskiej jest to jednak gatunek pospolity, ale trudny do identyfikacji ze względu na dużą zmienność morfologiczną[4].
Saprotrof występujący na ogonkach liściowych opadłych na ziemię i butwiejących liściach drzew liściastych oraz liściach i łodygach niektórych roślin zielnych[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-07-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-07-19] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 682, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Maria Dynowska, Typhula variabilis Riess, „Acta Mycologica”, 22 (1986), 19 lipca 2024, s. 32–35 (pol.).
- ↑ Występowanie Typhula variabilis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-07-19] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska Typhula variabilis w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-07-19] (pol.).