Palczarek zwyczajny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
palczarek zwyczajny |
| Nazwa systematyczna | |
| Phaeocalicium populneum (Brond. ex Duby) A.F.W. Schmidt Mitt. Staatsinst. Allg. Bot. Hamburg 13: 132 (1970) | |
Palczarek zwyczajny (Phaeocalicium populneum (Brond. ex Duby) A.F.W. Schmidt) – gatunek grzybów z rodziny Mycocaliciaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phaeocalicium, Mycocaliciaceae, Mycocaliciales, Mycocaliciomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1830 r. Louis de Brondeau i Jean Étienne Duby, nadając mu nazwę Calicium populneum. Obecną nazwę nadał mu A.F.W. Schmidt w 1970 r.[1] Niektóre inne synonimy:
- Embolidium populneum (Brond. ex Duby) Vain. 1927
- Phacotium populneum (Brond. ex Duby) Trevis. 1862[2].
Polska nazwa według W. Fałtynowicza[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Plecha częściowo zagłębiona w podłożu. Apotecja o wysokości 0,5–0,7 mm, oliwkowe, szarobrązowe, ciemnobrązowe lub prawie czarne, oprószone, błyszczące. Trzonek (czasami rozwidlony), o średnicy 0,04–0,06 mm, czarny lub oliwkowobrązowy, powierzchnia często z lekkim czerwonawym odcieniem na przekroju. Główka miseczkowata lub stożkowa[4].
Strzępki wąskie, o średnicy 4–5 µm, lekko splecione, zesklerotyzowane, ciemne, z czerwonawo-brązowym odcieniem, przeważnie ułożone peryklinicznie, na środku brązowe; otoczone szklistą, galaretowatą powłoką o grubości 2–5 µm. Epitecjum brązowe do czerwonawo-brązowego, o grubości 5-12 µm, składające się z warstw ułożonych antyklinicznie, zesklerotyzowanych strzępek o barwie od brązowej do czerwonawo-brązowej, o grubości 6–19 µm, tworzące 3–6 warstw. Hypotecjum szkliste o grubości 30–60 µm, składające się z przeważnie peryklinalnie ułożonych, cienkościennych strzępek z rzadka rozgałęzionymi pod kątem prostym. Worki 8-zarodnikowe, jednorzędowe, wąsko cylindryczne, 75–83 × 4–5 µm. Askospory z jedną przegrodą tworzącą się raczej późno, słabo pigmentowaną i trudną do zobaczenia bez zanurzenia w olejku, w stanie dojrzałym średnio brązowe, elipsoidalne do wąsko elipsoidalnych 12–17 × 5–6,5 µm, o powierzchni niewyraźnie ornamentowanej do wyraźnie brodawkowatej[4].
Reakcje barwne: Trzonek K+, najpierw ciemniejszy, a następnie silnie pęczniejący i lekko czerwonawo-brązowy, N+ lekko czerwonawo-brązowy na przekroju[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Podano występowanie Phaeocalicium populneum w Europie, Azji i Ameryce Północnej[5]. Jego stanowiska w Polsce przytacza W. Fałtynowicz, ale pochodzą one sprzed II wojny światowej[3].
Grzyb saprotroficzny lub pasożytniczy. Występuje na korze cienkich, martwych gałęzi drzew żywych, na pniach i martwych drzewach oraz głównych pędach topoli Populus[4]. W Polsce notowany także na wierzbach Salix[3].
Jest wymieniany w opracowaniach o porostach[3][4], jednak jego przynależność do porostów jest wątpliwa[3]. Także pasożytniczy tryb życia[4] podaje w wątpliwość przynależność do porostów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-11-22] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-11-22] (ang.).
- ↑ a b c d e Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, s. 226, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ a b c d e f Phaeocalicium populneum (Brond. ex Duby) Alb. Schmidt [online], Consortium of Lichen Herbaria [dostęp 2023-11-22].
- ↑ Występowanie Phaeocalicium populneum na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-11-22].