Przejdź do zawartości

Parafia Wniebowstąpienia Pańskiego w Nowoberezowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Parafia Wniebowstąpienia Pańskiego
Ilustracja
Cerkiew parafialna
Państwo

 Polska

Siedziba

Nowoberezowo

Adres

Nowoberezowo 46
17-200 Hajnówka

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

warszawsko-bielska

Dekanat

Hajnówka

Cerkiew

Wniebowstąpienia Pańskiego

Filie

cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Nowoberezowie;
kaplica św. Jerzego Zwycięzcy w Czyżykach;
kaplica św. Proroka Eliasza w Nowokorninie

Proboszcz

ks. prot. mgr Jan Kazimiruk

Wezwanie

Wniebowstąpienia Pańskiego

Wspomnienie liturgiczne

8/21 maja,
26 września/9 października,
40. dzień po Passze

Położenie na mapie gminy wiejskiej Hajnówka
Mapa konturowa gminy wiejskiej Hajnówka, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego
Mapa konturowa powiatu hajnowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Ziemia52°45′32,0″N 23°30′24,5″E/52,758889 23,506806

Parafia Wniebowstąpienia Pańskiegoparafia prawosławna w Nowoberezowie, w dekanacie Hajnówka diecezji warszawsko-bielskiej.

Na terenie parafii funkcjonują 3 cerkwie i 5 kaplic:

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Geneza parafii

[edytuj | edytuj kod]

Tereny, na których dziś położone jest Nowoberezowo zamieszkiwała ludność ruska, która od XVI w. należała do parafii w Starym Berezowie i modliła się w tamtejszej cerkwi. W opowieściach przekazywanych z pokolenia na pokolenie wspomina się, że wieś w XVII w. została spalona, a część jej mieszkańców przeniosła się na nowe miejsce, które nazywano Nowoberezowem. W 1618 zbudowano tutaj pierwszą cerkiew – św. Jana Teologa. Była ona usytuowana w miejscu, gdzie dziś wznosi się cerkiew parafialna (świadczy o tym fakt, że podczas budowy tejże w 1873 natrafiono na liczne szczątki ludzkie, co dowodzi, że pierwsza świątynia była otoczona cmentarzem). Cerkiew i parafia otrzymała też ziemię – „gruntów włók dwie zupełnych”.

W 1771 zbudowano we wsi kolejną cerkiew, którą fundatorką była Izabela Branicka – starościna bielska. Usytuowana była na tzw. „sołtysiej włóce” – gruncie należącym do parafii. Ta świątynia św. Jana Teologa, dziś jest nazywana „drewnianą”. Niegdyś mieściła się obok niej także drewniana dzwonnica, a w niej dwa dzwony z 1667 i 1690. Do XIX w. w cerkiewnych archiwum zachowały się przywileje nadane świątyni przez Królową Konstancję.

Z tamtych czasów pochodzą malowidła wykonane na deskach (poddano je pracom konserwatorskim w 1995), które dziś stanowią część wystroju cerkwi drewnianej – przedstawiają Ostatnią Wieczerzę oraz Wniebowstąpienie Pańskie.

W latach 40. XIX w. przy cerkwi św. Jana Teologa zbudowano przytułek dla starców. Pod koniec wieku nad pritworem (kruchtą), dobudowano dzwonnicę, a teren cerkiewny ogrodzono. W późniejszych latach dokonywano kolejnych remontów.

W 1857 parafia liczyła 2493 osoby, w tym 285 wiernych w samym Nowoberezowie. Do parafii należały wsie: Nowe Berezowo, Stare Berezowo, Czyżyki, Nowy Kornin, Czyżyki Górne, Dubicze Osoczne, Borek, Chytra, Bielszczyzna, Dolne, Wygoda, Puciska, Progale, Szostakowo i Kraskowszczyzna. Niestety, cerkiew pochodząca z ubiegłego stulecia była w stanie opłakanym, co skłoniło władze duchowne do decyzji o wzniesieniu nowej świątyni.

Budowę rozpoczęto w 1873. Nowa cerkiew parafialna Wniebowstąpienia Pańskiego została poświęcona w 1876. Świątynię zbudowano według projektu inż. Łozińskiego na planie krzyża, z cegły i ciosanego kamienia. Ustawiono ją na fundamencie, otynkowano i pomalowano, a ogrodzona została murem z kamienia. Ikony do ikonostasu pisał malarz Szołochow pochodzący ze Słonima. W XX w. dokonano kilku remontów cerkwi, z tych czasów pochodzi większa część jej wyposażenia. Malowidła ścienne pochodzą z lat 30. tegoż wieku, zaś dzwony – najstarsza część wyposażenia – datuje się na wiek XVII.

Na początku XX w. parafia liczyła 4399 osób, zamieszkujących wsie: Czyżyki, Nowoberezowo, Stare Berezowo, Górna, Dubicze, Nowokornino, Borek, Dolna, Puciska, Progale, Szostakowo, Wygoda i Kraskowszczyzna. Parafia należała do dekanatu kleszczelowskiego w nowo powstałej eparchii grodzieńskiej i brzeskiej[1]. W parafii było 5 szkół tzw. gramoty z 94 uczniami. Ziemie cerkiewne stanowiło 72 dziesięciny gruntu.

Po I wojnie światowej parafia otrzymała statut parafii etatowej, której pozostawiono około 36 dziesięcin gruntu, a pozostałe przejęte zostały przez Skarb Państwa. Według Klirowoj Wiedomosti z 1934 cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego miała już tylko 3717 parafian. Cerkwią parafialną nadal była świątynia Wniebowstąpienia Pańskiego, zaś filialną cerkiew św. Jana Teologa. Własność parafii stanowiły też cerkiew cmentarna i kaplice.

Po II wojnie światowej liczba parafian, na skutek emigracji do miast, stale się zmniejszała. Grunta cerkiewne stanowiło zaledwie 6 ha ziemi. W 1949 zbudowano drewnianą plebanię, do dziś użytkowaną, choć w 1995 podjęto decyzję o wzniesieniu nowego domu parafialnego. Budowę zakończono w 2010.

Po 1918 własność parafii stanowiły również dwie kaplice oraz cerkiew cmentarna. Istnieją one do dziś. Historia cerkwi cmentarnej Przemienienia Pańskiego związana jest z lokalizacją pierwszego cmentarza. Na mocy prawa pruskiego należało sytuować nekropolie poza obrębem miejscowości, stąd też wynikała konieczność założenia nowego cmentarza, co miało miejsce w 1771. W 1840 tutaj właśnie zbudowano cerkiew Przemienienia Pańskiego. Ów cmentarz mieścił się przy drodze wiodącej z Nowoberezowa do wsi Czyżyki. Dziewiętnaście lat później powstała nowa nekropolia – na trasie Nowoberezowo – Górne, która funkcjonowała do 1925. Obok niej powstał kolejny cmentarz, do dziś użytkowany i tutaj przeniesiono w 1925 cerkiew cmentarną, która wcześniej stała na cmentarzu usytuowanym przy drodze do Czyżyk. W świątyni celebrowane są uroczyste nabożeństwa w trzeci i szósty dzień święta Paschy, w niedzielę Antypaschy, półtora tygodnia (czwartek) po święcie Pięćdziesiątnicy, Przemienienia Pańskiego, Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela oraz 1 listopada. Konsekracja cerkwi miała miejsce 19 czerwca 2014.

Kaplice parafialne

[edytuj | edytuj kod]

Na skraju wsi Nowoberezowo, przy drodze wiodącej do Nowokornina, stoi murowana kaplica św. Aleksandra Newskiego – poświęcona w 1867. Zgodnie z miejscową tradycją, w dniu Wniebowstąpienia Pańskiego, odbywa się do kaplicy uroczysta procesja.

Na trasie Nowoberezowo – Hajnówka (miejsce to zwane jest uroczyskiem Chytra) mieści się kaplica, zbudowana w 1888 jako pamiątka 900-lecia chrztu Rusi. W uroczystość Świętych Braci Machabeuszy (1/14 sierpnia) wierni wędrują tutaj z procesją, a duchowny dokonuje poświęcenia wody.

Prawdopodobnie w tym samym roku zbudowano też kapliczkę św. Jerzego Zwycięzcy, która mieści się we wsi Czyżyki. Co roku, w dniu patrona tej niewielkiej świątyni (23 kwietnia/6 maja), odprawiana jest tu liturgia z uroczystą procesją przez całą wieś.

Nieopodal wsi Dubicze Osoczne, na dawnym cmentarzu cholerycznym, w 2007 zbudowano murowaną kapliczkę, której fundatorem był jeden z dawnych mieszkańców wsi. W tym dziele wspierali go obecni mieszkańcy miejscowości. Rokrocznie, w święto św. Serafina z Sarowa (19 lipca/1 sierpnia) na cmentarzu odbywa się liturgia i obrzęd poświęcenia wody, chleba i soli.

Należąca do parafii wieś Nowokornino także ma swoją kaplicę, w której sprawowana jest liturgia w dniu św. proroka Eliasza, patrona tejże świątyni (20 lipca/2 sierpnia).

XXI w.

[edytuj | edytuj kod]

W 2006 reaktywowano chór młodzieżowy. W latach 2006–2012 przeprowadzono remonty generalne kaplic w: Nowokorninie, Nowoberezowie i Czyżykach. W 2014 oddano do użytku nowy dom parafialny (poświęcony 21 maja)[2].

Obecnie do parafii należą następujące miejscowości: Nowoberezowo, Borek, Chytra, Czyżyki, Dubicze Osoczne, Nowokornino, Progale, Stare Berezowo, Szostakowo i Wygoda z ogólną liczbą 900 wiernych.

Świętami parafialnymi są:

Wykaz proboszczów

[edytuj | edytuj kod]
  • 1980–1982 – ks. Mikołaj Bańkowski
  • 2003–2006 – ks. Mirosław Awksietijuk
  • od 2006 – ks. Jan Kazimiruk

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. RADZIMA
  2. ks. Jan Kazimiruk: Dzień pamięci Św. Jana Teologa w Nowoberezowie. orthodox.pl, 22 maja 2014. [dostęp 2021-04-13].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 177
  • Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012