Park Niepodległości Miasta Tarnowa im. Romana Księcia Sanguszki powstańca 1831 roku – Sybiraka
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Powierzchnia |
35,361 ha |
Położenie na mapie Tarnowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 49°59′21,0″N 21°00′10,0″E/49,989167 21,002778
| |
Park Niepodległości Miasta Tarnowa im. Romana Księcia Sanguszki powstańca 1831 roku – Sybiraka (dawniej: Park na Górze Świętego Marcina[1], Las miejski „Góra Świętego Marcina”[2]) – park miejski w Tarnowie, usytuowany na północnych stokach Góry Świętego Marcina.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Park położony jest w południowej części Tarnowa, w dzielnicy Gumniska, na północnych stokach Góry Świętego Marcina[3]. Z centrum miasta prowadzi do niego al. Tarnowskich[4].
Patron[edytuj | edytuj kod]
Patronem parku jest, żyjący w latach 1800–1881, książę Roman Stanisław Sanguszko herbu Pogoń Litewska – patriota, uczestnik powstania listopadowego odznaczony złotym krzyżem Orderu Virtuti Militari. Za udział w powstaniu skazany na utratę tytułu szlacheckiego, majątku i zesłany na Syberię. Trafił do Tobolska, później na Kaukaz, gdzie odbywał przymusową służbę w carskim wojsku. Po wielu latach, z uszczerbkiem na zdrowiu, wrócił do rodzinnej Sławuty. Zajmował się działalnością gospodarczą na Wołyniu. Był też miłośnikiem i hodowcą koni arabskich[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pomysł utworzenia parku wokół tarnowskiego zamku zrodził się w latach 30. XX wieku. W 1938 roku książę Roman Władysław Sanguszko, z okazji 20. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, darował miastu zalesiony teren o powierzchni ok. 17 ha, w tym ruiny zamku na Górze św. Marcina. 10 listopada 1938 roku podczas uroczystej sesji Rady Miejskiej w Tarnowie odbyło się przekazanie darowizny miastu, jednak z nieznanych powodów nie sporządzono aktu notarialnego. Darczyńca życzył sobie, aby na przekazywanym obszarze powstał park noszący nazwę „Park Niepodległości Miasta Tarnowa im. Romana Księcia Sanguszki powstańca 1831 roku – Sybiraka”. W 1939 roku rozpoczęto prace archeologiczne, wykopaliska odsłoniły fundamenty zamku i resztki wieży. Wybuch II wojny światowej przerwał prace zmierzające do utworzenia parku[6].
Po zakończeniu działań wojennych las na Górze św. Marcina został upaństwowiony, stając się własnością Lasów Państwowych[6][7]. W 1963 roku przejęła go Miejska Rada Narodowa w Tarnowie, ponownie podjęto prace archeologiczne, które wkrótce przerwano, by wznowić je na przełomie lat 70. i 80. XX wieku[6].
Las komunalny zagospodarowywano tak, by stanowił miejsce wypoczynku dla mieszkańców Tarnowa[6]. W ciągu kolejnych lat w obrębie parku, przy krawędzi lasu, powstała pływalnia letnia, kręgielnia, skocznia narciarska K-30[8] i wyciąg narciarski, a w lesie plac zabaw i restauracja[4][3][7].
W 2018 roku uchwałą Rady Miejskiej nazwę parku zmieniono z Park na Górze Świętego Marcina na Park Niepodległości Miasta Tarnowa im. Romana Księcia Sanguszki powstańca 1831 roku – Sybiraka[1][9].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Park na Górze św. Marcina ma charakter leśny, zajmuje powierzchnię 35,361 ha[10]. Położony jest na opadającym ku północy stoku wzniesienia. Porośnięty jest typowym dla buczyny karpackiej lasem wyżynnym, mieszanym o wysokim stopniu naturalności. Najstarsze drzewa mają 110–120 lat. W drzewostanie wyróżniają się dorodne okazy buków, rosną dęby, jawory, jodły, wiązy, jesiony i modrzewie. Występuje tu kwitnący bluszcz pospolity. W parku można spotkać kilka gatunków dzięcioła, w tym będącego pod ścisłą ochroną gatunkową dzięcioła czarnego. Widywano tu borsuki, sarny, lisy, zaskrońce oraz rzadko spotykane gady: rzekotkę drzewną i traszkę karpacką[2][11][4].
W lesie wytyczono sieć ścieżek dla pieszych i kolarzy górskich. W pobliżu placu zabaw dla dzieci, na małym wybrukowanym placu, znajduje się głaz upamiętniający zamordowanych tu przez faszystów niemieckich młodych Polaków w dniu 23 grudnia 1939 roku z inskrypcją:
„Przechodniu wspomnij tamte dni pełne grozy, a ty młody przynajmniej uzmysłów sobie te dni, w których ginęli ludzie dla twojego szczęścia i dobra oraz pokoju dla przyszłych pokoleń"[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Nowa nazwa parku na górze św. Marcina - Tarnów w internecie - Tarnow.net.pl - Informacje, gospodarka, rozrywka. [online], www.tarnow.net.pl [dostęp 2020-11-23].
- ↑ a b Las na Górze św. Marcina [online], Tarnów [dostęp 2020-11-23] (pol.).
- ↑ a b Las na Górze św. Marcina [online], Tarnów [dostęp 2020-11-22] (pol.).
- ↑ a b c Miejski Park Kultury na Górze Św. Marcina [online], malopolska.szlaki.pttk.pl [dostęp 2020-11-25] (pol.).
- ↑ Tomasz Stańczyk, Polski książę zesłaniec [online], superHISTORIA, 15 kwietnia 2020 [dostęp 2021-02-06] (pol.).
- ↑ a b c d Parki i ogrody województwa małopolskiego, 2007, s. 106-108, ISBN 978-83-926162-2-1 (pol.).
- ↑ a b Marek Kaczanowski, Piotr Zieliński, ZIELONE PERŁY TARNOWA - Las na Górze św. Marcina, Gmina Miasta Tarnowa, 2004 (pol.).
- ↑ Tarnów [online], Skocznie Narciarskie Archiwum » skisprungschanzen.com [dostęp 2021-02-06] (pol.).
- ↑ Parki w Tarnowie - Tarnów [online], archive.vn, 26 września 2020 [dostęp 2020-11-25].
- ↑ Uchwała nr LIV/580/2018 Rady Miejskiej w Tarnowie, 24 maja 2018.
- ↑ Parki i place zabaw [online], tarnow.net.pl [dostęp 2021-02-06].
- ↑ Tarnów - pomnik zamordowanych Polaków na Górze św. Marcina [online], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp 2021-02-06].