Paweł Cierpioł

Paweł Cierpioł

„Makopol”, „Pleban”, „Rokowski”

Data i miejsce urodzenia	18 grudnia 1904 Chwostek
Data i miejsce śmierci	1947 koło Wałbrzycha
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ZWZ-AK-DSZ
Formacja	Policja Państwowa
Jednostki	Inspektorat Rybnik AK, Grupa „Makopol”
Stanowiska	szef wywiadu inspektoratu, komendant inspektoratu, dowódca oddziału

Paweł Cierpioł ps. „Makopol”, „Pleban”, „Rokowski” (ur. 18 grudnia 1904 w Chwostku, zm. w 1947 koło Wałbrzycha) – funkcjonariusz Policji Państwowej, oficer Wojska Polskiego oraz ZWZ-AK-DSZ.

Życiorys

Urodził się 18 grudnia 1904 i pochodził z Chwostka. Był synem Józefa. W 1932 ukończył Państwowe Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze w Chorzowie. Wstąpił do Policji Państwowej i po odbyciu stażu w policji kryminalnej objął stanowisko komendanta posterunku w Mikołowie. W pierwszej połowie 1939 objął funkcję starszego wywiadowcy Posterunku Oficerskiego Policji. Faktycznie miał wtedy działać jako oficer wojskowy wywiadu i kontrwywiadu w stopniu kapitana Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Rozpracowywał wtedy działalność Partii Młodoniemieckiej w Polsce (JdP).

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 i nastaniu okupacji niemieckiej od 1940 działał w konspiracji. W czerwcu 1940 wstąpił do ZWZ, został zaprzysiężony przez Józefa Korola i skierowany do pracy w wywiadzie pod komendą Karola Kornasa. Od 1940 do 1944 był szefem wywiadu Inspektoratu Rybnik w ramach Okręgu Śląsk ZWZ (od 1942 Armii Krajowej). Równolegle, od końca 1940 lub od początku 1941 był w sztabie Inspektoratu, od kwietnia 1941 był zastępcą dowódcy Inspektoratu Władysława Kuboszka, a po aresztowaniu tegoż (luty 1944) od marca 1944 aż do rozwiązania (14 kwietnia 1947) sam sprawował dowództwo Inspektoratu w stopniu porucznika.

U kresu wojny, od końca maja 1945 organizował struktury Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. W tym samym roku został dowódcą zbrojnej Grupy „Makopola” z podziemia antykomunistycznego (działającej od kwietnia 1945 do kwietnia 1947). W konspiracji używał pseudonimów „Makopol”, „Pleban”, „Rokowski”. Po ujawnieniu we wrześniu 1945 przez kpt. Zygmunta Jankego ps. „Walter” całego Okręgu Śląskiego AK, jedynie Inspektorat Rybnik, kierowany przez Pawła Cierpioła, pozostał nadal w konspiracji. Jego oddział kontrolował teren cieszyńsko-rybnicki i liczył nawet 150 członków. W 1947 zarówno jego podkomendni, jak i on sam, ujawnił się przed władzami komunistycznymi Polski Ludowej i złożył oświadczenie o zaprzestaniu działalności w dniu 14 kwietnia 1947. Pod koniec czerwca 1947 przed sądem w Katowicach był świadkiem w procesie skazanego na śmierć Pawła Ulczoka. Tuż po ujawnieniu próbował przedostać się na Zachód. Podczas usiłowania przekroczenia granicy poniósł śmierć w zasadzce przygotowanej przez funkcjonariuszy UB w Sudetach w okolicach Wałbrzycha. Cała akcja przerzutu przez granicę była spreparowana przez UB, a w późniejszej dokumentacji opisano, że Paweł Cierpioł został zastrzelony „przy usiłowaniu ucieczki za granicę”.

Imieniem Pawła Cierpioła nazwano ulicę w Rybniku. W 2008 Instytut Pamięci Narodowej wydał publikację pt. Z „Archiwum Pawła Cierpioła »Makopola«” 1941–1948 (autorzy: Anna Badura, Marta Dendra, Rafał Michalski, Łukasz Wiecha, Elżbieta Zajchowska).

Bibliografia

• Grzegorz Bębnik: Mikołów w początkach II wojny światowej. Mikołów: Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie, 2009, s. 1–112. ISBN 978-83-915299-8-0.
• Sławomir Porębski: Walka o władzę na Śląsku Cieszyńskim w latach 1945–1947. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydział Nauk Społecznych. Instytut Historii, 2013, s. 1–357.