Piżmowcowate

Piżmowcowate
	Moschidae
	J.E. Gray, 1821
	; Przedstawiciel rodziny – piżmowiec syberyjski (Moschus mosciferus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	piżmowcowate
	Typ nomenklatoryczny
	Moschus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Moschina J.E. Gray, 1825; Moschinae Blyth, 1863; Moschifera Haeckel, 1866; Moschinae P.L. Sclater, 1870; Moschi Winge, 1906; Hispanomerycidae Moyà-Solà, 1986;
	Moschina J.E. Gray, 1825; Moschinae Blyth, 1863; Moschifera Haeckel, 1866; Moschinae P.L. Sclater, 1870; Moschi Winge, 1906; Hispanomerycidae Moyà-Solà, 1986;
Rodzaje
	3 rodzaje (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	3 rodzaje (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piżmowcowate^[9], piżmowce (Moschidae) – rodzina ssaków parzystokopytnych z podrzędu przeżuwaczy (Ruminantia) w obrębie rzędu Cetartiodactyla.

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzina obejmuje gatunki występują w Azji^[10]^[11]^[12]. W oligocenie występowały również w Europie.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Czaszka samca

Długość ciała 65–100 cm, ogona 3–6 cm, wysokość w kłębie 50–61 cm; masa ciała 6–18 kg^[11]. Piżmowce nie posiadają rogów ani poroża. Oręż samców, wykorzystywany w walkach godowych, stanowią wystające górne kły, dorastające do 10 cm długości. Kły samic są krótsze. Racice piżmowcowatych są przystosowane do poruszania się w terenie górzystym. Dorosłe samce posiadają gruczoł piżmowy, z którego pozyskiwane jest piżmo. Z jednego gruczołu można uzyskać do 28 gramów tej substancji.

Uzębienie piżmowców składa się z 34 zębów:

Wzór uzębienia	0.1.3.3
	3.1.3.3

Prowadzą samotniczy tryb życia. Żywią się roślinami. Samica rodzi jedno młode po ciąży trwającej 150-180 dni.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Moschidae wcześniej klasyfikowane były jako podrodzina Moschinae w rodzinie jeleniowatych (Cervidae). Jednak niedawno odkryte skamieniałości wczesnych piżmowców wykazały, że nie tylko nie są one członkami Cervidae, ale nawet niekoniecznie stanowią grupę siostrzaną Cervidae; zajmują one szczególne miejsce wśród przeżuwaczy i w pełni zasługują na status rodziny^[11]. Sekwencje DNA skłaniają do oddalenia Moschidae od Cervidae i umieszczenia ich raczej bliżej Bovidae^[11]. Kariotypy wydają się być takie same u wszystkich badanych dotychczas piżmowcowatych i wynoszą 2n = 58^[11].

Do rodziny zaliczany jest jeden występujący współcześnie rodzaj^[10]^[9]:

Moschus Linnaeus, 1758 – piżmowiec

Opisano również rodzaje wymarłe:

Hispanomeryx Morales, Moyà-Solà & Soria Mayor, 1981^[13]
Micromeryx Lartet, 1851^[14]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Definicja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
↑ Typ nomenklatoryczny: †Hispanomeryx Morales, Moyà-Solà & Soria Mayor, 1981.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Moschidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821. (ang.).
↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.).
↑ E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 145. (ang.).
↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clviii. (niem.).
↑ P.L. Sclater. Notice of a Memoir on the Deer of the Old World. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1870, s. 115, 1870. (ang.).
↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende hovdyr (Ungulata) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over hovdyrenes indbyrdes slægtskab. Kjøbenhavn: H. Hagerup, 1906, s. 126, seria: E Museo Lundii. Triede Bind. Første halvbind. (duń.).
↑ S. Moyà-Solà. El género Hispanomeryx Morales et al.,1981: posición ﬁlogenética y sistemática. Su contribuciónalconocimiento de la evolución de los pecora (Artiodactyla, Mammalia). „Paleontologia i Evolució”. 20, s. 267, 1986. (hiszp.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C. Groves: Family Moschidae (Musk-deer). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 336, 345–348. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Moschidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
↑ J. Morales, S. Moyà-Solà & M.D. Soria Mayor. Presencia de lafamilia Moschidae (Artiodactyla, Mammalia) en el Vallesiensede España: Hispanomeryx duriensis novo gen. nova sp. „Estudios Geológicos”. 37, s. 467, 1981. (hiszp.).
↑ É. Lartet: Notice sur la colline de Sansan, suivie d’une récapitulation des diverses espèces d’animaux vertébrés fossiles, trouvés soit à Sansan, soit dans d’autres gisements du terrain tertiaire miocène dans le bassin sous-pyrénéen. Auch: J.-A. Portes, 1851, s. 36. (fr.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

B. Huffman: Family Moschidae, Musk deer. [dostęp 2007-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 października 2007)]. (ang.).
H. Komosińska, E. Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.

[5] Definicja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

[9] Typ nomenklatoryczny: †Hispanomeryx Morales, Moyà-Solà & Soria Mayor, 1981.

[itis-1] Moschidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821. (ang.).

[gray1825-3] J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.).

[bly-4] E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 145. (ang.).

[hae-6] E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clviii. (niem.).

[scl-7] P.L. Sclater. Notice of a Memoir on the Deer of the Old World. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1870, s. 115, 1870. (ang.).

[win-8] H. Winge: Jordfundne og nulevende hovdyr (Ungulata) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over hovdyrenes indbyrdes slægtskab. Kjøbenhavn: H. Hagerup, 1906, s. 126, seria: E Museo Lundii. Triede Bind. Første halvbind. (duń.).

[moy-10] S. Moyà-Solà. El género Hispanomeryx Morales et al.,1981: posición ﬁlogenética y sistemática. Su contribuciónalconocimiento de la evolución de los pecora (Artiodactyla, Mammalia). „Paleontologia i Evolució”. 20, s. 267, 1986. (hiszp.).

[Cichocki&inni-11] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Groves-13] C. Groves: Family Moschidae (Musk-deer). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 336, 345–348. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-14] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Moschidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).

[mor&inni-15] J. Morales, S. Moyà-Solà & M.D. Soria Mayor. Presencia de lafamilia Moschidae (Artiodactyla, Mammalia) en el Vallesiensede España: Hispanomeryx duriensis novo gen. nova sp. „Estudios Geológicos”. 37, s. 467, 1981. (hiszp.).

[lar-16] É. Lartet: Notice sur la colline de Sansan, suivie d’une récapitulation des diverses espèces d’animaux vertébrés fossiles, trouvés soit à Sansan, soit dans d’autres gisements du terrain tertiaire miocène dans le bassin sous-pyrénéen. Auch: J.-A. Portes, 1851, s. 36. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[b]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]