Piaskowiec (roślina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piaskowiec
Ilustracja
A. grandiflora po lewej, A. serpyllifolia po prawej
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

piaskowiec

Nazwa systematyczna
Arenaria L.
Sp. Pl. 423. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Arenaria serpyllifolia L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Kwiat piaskowca macierzankowego
Arenaria tetraquetra

Piaskowiec (Arenaria L.) – rodzaj roślin należący do rodziny goździkowatych. Obejmuje od ok. 160[5]–175[4] gatunków. Występują one głównie na półkuli północnej, zwłaszcza na obszarach górskich. W Polsce rosną dziko w zależności od ujęcia systematycznego dwa lub trzy gatunki rodzime, z których najbardziej rozpowszechnionym jest piaskowiec macierzankowy.

Szereg gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne[6][7].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Przedstawiciele tego rodzaju rosną głównie na obszarach górskich, w miejscach kamienistych, w borach sosnowych, w murawach[5]. Zasięg obejmuje strefę klimatu umiarkowanego na półkuli północnej, obszary górskie w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, także góry Eurazji, poza tym basen śródziemnomorski[8].

W Polsce występują w naturze dwa gatunki w wąskim ujęciu rodzaju[9]:

W szerokim ujęciu rodzaju do rodzaju zaliczany jest też piaskowiec trawiasty Arenaria graminifolia Schrad.[9], alternatywnie włączany do rodzaju Eremogone jako E. saxatilis (L.) Ikonn.[4] Poza tym podany został z Polski piaskowiec delikatny Arenaria leptoclados o niepewnym statusie we florze[9], w bazach taksonomicznych klasyfikowany jako podgatunek piaskowca macierzankowego Arenaria serpyllifolia subsp. leptoclados (Rchb.) Nyman.[10]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Rośliny zielne, głównie byliny, ale też rośliny jednoroczne i dwuletnie. Zwykle nie wyższe niż 15 cm. Rośliny bardzo zmienne pod względem pokroju[5]. Często tworzą kępy z gęsto rosnącymi, delikatnymi łodygami[7].
Liście
Naprzeciwległe, zwykle drobne, pojedyncze, niepodzielone.
Kwiaty
Wyrastające pojedynczo lub w niewielkich kwiatostanach[7]. Działki kielicha w liczbie 5, wolne, zielone. Płatki korony białe lub rzadziej jasnoróżowe, zaokrąglone na brzegu i stopniowo zwężające się ku nasadzie. Pręcików 10. Zalążnia górna, z 3 szyjkami[5].
Owoce
Torebki otwierające się sześcioma ząbkami[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

W tradycyjnym, szerokim ujęciu rodzaj Arenaria nie jest monofiletyczny i na podstawie badań morfologicznych i molekularnych został podzielony[8]. Wyodrębniono z niego następujące rodzaje: Eremogone Fenzl (1833: 13) [≡ Arenaria subg. Eremogone (Fenzl) Fenzl (1842:360)], Odontostemma Bentham ex Don (1831: 449) [≡ Arenaria subg. Odontostemma (Benth. ex Don) Williams (1895: 603)], Solitaria (McNeill 1962: 128) Sadeghian & Zarre (2015: 667) (≡ Arenaria subg. Solitaria McNeill) oraz wąsko ujmowany rodzaj Arenaria s.str.[11][12] Także podział rodzaju na podrodzaje, sekcje i serie jest krytykowany[11].

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), a w jej obrębie do podrodziny Alsinoideae i plemienia Alsineae[13].

Wykaz gatunków[4][6][14]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].
  4. ↑ a b c d Arenaria Ruppius ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-21].
  5. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 80. ISBN 0-333-74890-5.
  6. ↑ a b Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
  7. ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. ↑ a b Ronald L. Hartman, Richard K. Rabeler, Frederick H. Utech: Arenaria Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-11-10]. (ang.).
  9. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 35, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. ↑ Arenaria serpyllifolia subsp. leptoclados. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-22].
  11. ↑ a b Satish Chandra, Dharmendra S. Rawat, Prashant K. Pusalkar. Nomenclature note on Arenaria depauperata (Caryophyllaceae). „Phytotaxa”. 291, 2, s. 167–169, 2017. DOI: 10.11646/phytotaxa.291.2.10. 
  12. ↑ Valcárcel, V., Vargas, P. & Feliner, G.N. (2006) Phylogenetic and phylogeographic analysis of the western Mediterranean Arenaria section Plinthine (Caryophyllaceae) based on nuclear, plastid, and morphological markers Taxon 55: 297−312. https://doi.org/10.2307/25065579
  13. ↑ Genus: Arenaria L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-04-22].
  14. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 28-29. ISBN 978-83-925110-5-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piaskowiec_(roślina)&oldid=72986298”