Pierwotna czarna dziura
Pierwotna czarna dziura (ang. primordial black hole, PBH) – hipotetyczny typ czarnych dziur, który mógł powstać tuż po Wielkim Wybuchu, w odróżnieniu od normalnych czarnych dziur nie powstały one w procesie zapadania grawitacyjnego, ale bezpośrednio z niezwykle gęstej materii powstałej po Wielkim Wybuchu, a jeszcze obecnej w pierwszej fazie ekspansji Wszechświata[1].
W zależności od przyjętego scenariusza powstawania pierwotnych czarnych dziur mogą one mieć masę maksymalną wynoszącą do 100 tys. mas Słońca[2], a ponieważ nie powstały w wyniku kolapsu grawitacyjnego, masa minimalna stabilnych pierwotnych czarnych dziur może być znacznie mniejsza od minimalnej masy zwykłych czarnych dziur i wynosić znacznie mniej niż masa Słońca[3], możliwe było także powstanie jeszcze mniej masywnych czarnych dziur, ale zostałyby one bardzo szybko zniszczone z powodu oddziaływań kwantowych[4].
Dotychczas nie odkryto jeszcze żadnych dowodów na powstanie czy istnienie PBH[3]. W 1974 Stephen Hawking wysunął hipotezę, że obiekty tego typu mogą istnieć w halo Drogi Mlecznej i ich istnienie może być potwierdzone poprzez wykrycie emitowanego przez nie promieniowania Hawkinga. Szukanie śladów PBH jest jedną z misji satelity GLAST. Jeżeli jednak teoretycznie przewidywane promieniowanie Hawkinga w rzeczywistości nie istnieje, wykrycie PBH może być zadaniem niezwykle trudnym z powodu bardzo małej masy i rozmiarów tych obiektów. Hipoteza, że mikroskopowe PBH mogą nawet praktycznie niezauważone przelatywać przez Ziemię[5], jest krytykowana opiniami, zgodnie z którymi PBH poruszając się z prędkością ponaddźwiękową w atmosferze Ziemi wywoływałyby falę uderzeniową i dźwięk[6][7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oscar del Barco Novillo, How could we detect atom-sized primordial black holes?, „The Conversation”, The Conversation Media Group Ltd, 8 lutego 2023 [dostęp 2023-02-13] (ang.).
- ↑ Did the big bang spawn trillions of black holes?. New Scientist. s. 2007-09-17. [dostęp 2008-12-20].
- ↑ a b The Naked Singularity. [dostęp 2008-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-10)].
- ↑ Burrowing black holes devoured first stars from within. New Scientist, 2008-12-19. [dostęp 2008-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-18)].
- ↑ Blackholes in your backyard. New Scientist, 2007-01-03. [dostęp 2008-12-20].
- ↑ Can one detect passage of small black hole through the Earth?. [dostęp 2008-12-20].
- ↑ Passage of small black hole through the Earth. Is it detectable?. [dostęp 2008-12-20].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Pierwotne czarne dziury, kanał Astronarium na YouTube, 24 marca 2023 [dostęp 2023-11-09].
| Rodzaje | |
|---|---|
| Rozmiary | |
| Powstawanie | |
| Właściwości | |
| Modele |
|
| Problemy | |
| Metryki | |
| Listy | |
| Powiązane linki |
