Biała dziura
Biała dziura – hipotetyczne przeciwieństwo czarnej dziury. Według teorii biała dziura miałaby być obszarem, gdzie energia i materia wypływają z osobliwości. Dotychczasowe badania nie potwierdziły istnienia białych dziur. Niektórzy badacze uważają, że powstanie Wszechświata, czyli Wielki Wybuch, mógł być w istocie przykładem takiego zjawiska[1]. Przypuszcza się, że nawet gdyby te obiekty istniały, to nie byłyby stabilne – przekształcałyby się w czarne dziury[2].
Po odkryciu kwazarów rozważano, że za gwałtownym emitowaniem energii pochodzącym z tych obiektów może kryć się działanie białych dziur. Pomimo wielu rozważań teoretycznych większość astronomów podchodziła sceptycznie do tej hipotezy[3]. Podstawową wadą wszelkich dotychczas proponowanych modeli białych dziur jest to, że w obszarze dookoła dziury powinno powstawać bardzo silne pole grawitacyjne[3].
Zgodnie z teorią, biała dziura wydala to, co pochłonięte zostało przez czarną dziurę. W przypadku zbliżenia się do siebie czarnej oraz białej dziury może powstać między nimi tunel. W 1921 roku ich istnienie zaproponowali Albert Einstein oraz Nathan Rosen (most Einsteina-Rosena[3] – termin utworzony od nazwisk uczonych), którzy prowadzili obliczenia matematyczne opisujące ten hipotetyczny obiekt. W latach następnych most określano jako tunel czasoprzestrzenny[2], w języku angielskim znany pod nazwą wormhole, czyli „dziura robaka”[4]. Nową nazwę zaproponował amerykański fizyk John Archibald Wheeler, który wraz z innymi fizykami udowodnił, że mosty Einsteina-Rosena są niestabilne[2].
Jako pierwszy zagadnienie to opracował Fred Hoyle w 1957 roku[3][2]. Według jednej z teorii grawitacji kwantowej czarne dziury mogą przekształcać się w białe dziury[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ker Than: Every Black Hole Contains Another Universe? (ang.). National Geographic, 2010-04-09. [dostęp 2011-06-28].
- ↑ a b c d Białe dziury, tunele czasoprzestrzenne i wiele wymiarów. „Kosmos Tajemnice Wszechświata – encyklopedia astronomii i astronautyki”, s. 8–11, 2011. Oxford Educational. ISSN 978-83-252-1367-1.
- ↑ a b c d Teorie znad krawędzi. W zoologicznym ogrodzie nauk. [dostęp 2017-07-04].
- ↑ White Holes and Wormholes (ang.). [dostęp 2019-05-11].
- ↑ Белые дыры и рождение частиц (ros.). [dostęp 2017-07-04].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mirosław Usidus, "Białe dziury. Osobliwość w osobliwości", Młody Technik nr 2. Luty 2018, str. 21-22.