Piona brązowoskrzydła
| Pionus chalcopterus[1] | |||
| (Fraser, 1841) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
piona brązowoskrzydła | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Piona brązowoskrzydła[4] (Pionus chalcopterus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje w północno-zachodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem. Rzadko spotykany w hodowlach[5].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał brytyjski zoolog Louis Fraser w 1841 na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Holotyp pochodził z Bogoty. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Psittacus chalcopterus[6]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza pionę brązowoskrzydłą w rodzaju Pionus. Uznaje gatunek za monotypowy[7]. Niektórzy autorzy (np. Mike Parr & Tony Juniper, 2010[8]) wyróżniają dwa podgatunki – nominatywny i P. c. cyanescens. Zdaniem autorów Handbook of the Birds of the World różnice między ptakami tych podgatunków są zbyt mało znaczące, by je w ogóle odróżniać[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 28–29 cm, masa ciała 210 g[9]. Jest to średniej wielkości piona o krępej posturze i krótkim ogonie. Upierzenie głównie ciemne. Wyróżnia się jasna plama na gardle. Innymi cechami diagnostycznymi są czerwone pokrywy podogonowe, różowawa pierś, jasny dziób i jasna skóra wokół oka. Upierzenie w większości kobaltowoniebieskie, pokrywy podskrzydłowe mają kolor głębokiej ultramaryny. Grzbiet i spód ciała brązowozielone z domieszką brązu na pokrywach skrzydłowych. W Serranía de Perijá występują podobne piony brunatne (Pionus fuscus); są ogólnie bardziej matowe, mają złożoną z kropek obrożę, mniej miedziany odcień brązu na pokrywach skrzydłowych i brązowe (nie brązowo-zielone) grzbiet i spód ciała. W górnej części piersi występuje jasnoróżowa plama o nieokreślonym rozmiarze, niekiedy różowe kropki sięgają po brzuch. Sterówki ciemnokobaltowe, te zewnętrzne są czerwone u nasady. Dziób jasny, woskówka szara, tęczówka ciemnobrązowa, nogi różowawe[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Piony brązowoskrzydłe zamieszkują Andy od zachodniej Wenezueli i Serranía de Perijá na południe przez Kolumbię i Ekwador po północno-zachodnie Peru (Region Tumbes i Region Piura)[9]. BirdLife International szacuje zasięg występowania na 598 tys. km²[10].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia pion brązowoskrzydłych są wilgotne wyżynne i górskie lasy, na zachodnich stokach Peru również w suchszych formacjach z roślinami zrzucającymi liście. Pojawiają się na skraju lasów, również w przecinkach z pojedynczymi drzewami. Odnotowywano je od poziomu morza (zachodni Ekwador) po 2800 m n.p.m.; głównie między 1400 a 2400 m n.p.m. Prowadzą nomadyczny tryb życia, ale wędrówki są słabo udokumentowane. Obserwowano żerowanie na owocach Guazuma ulmifolia[8], bananowcach (Musa)[9] i figowcach (Ficus)[8]. Są to ptaki towarzyskie, zwykle widywane w parach lub grupach 4–10 osobników. Żerują głównie w koronach drzew[8].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
W Kolumbii okres lęgowy trwa od marca do maja. Gniazdo mieści się w dziupli. W niewoli zniesienie liczy 2 jaja[8] (według innego źródła 3–4). Inkubacja w niewoli trwa około 27 dni. Młode są w pełni opierzone po 9 tygodniach życia[5].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje pionę brązowoskrzydłą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk[3]. BirdLife International wymienia 28 ostoi ptaków IBA, w których odnotowano te papugi, m.in. Park Narodowy Tatamá w Kolumbii, Park Narodowy El Tamá, Park Narodowy Sierra de Perijá, Park Narodowy Sierra de San Luis w Wenezueli[10]. Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pionus chalcopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Bronze-winged Parrot Pionus chalcopterus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-01-24]. (ang.).
- ↑ a b Pionus chalcopterus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872 (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-18].
- ↑ a b Bronze-winged Parrot (Pionus chalcopterus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2017-07-26].
- ↑ Louis Fraser. Psittacus chalcopterus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, nr. 90, s. 59–60, 1841.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-01-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 196, 521. ISBN 978-1-4081-3575-4.
- ↑ a b c d Collar, N., Boesman, P. & Kirwan, G.M.: Bronze-winged Parrot (Pionus chalcopterus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-07-26].
- ↑ a b Bronze-winged Parrot Pionus chalcopterus. BirdLife International. [dostęp 2022-01-24].
- ↑ Pionus chalcopterus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2022-01-24]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).