Pirot
43°10′N 22°36′E/43,166667 22,600000
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Miasto | |||
| Burmistrz |
Vladan Vasić | ||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+381 10 | ||
| Kod pocztowy |
18300 | ||
| Tablice rejestracyjne |
PI | ||
Położenie na mapie Serbii  | |||
| 43°10′N 22°36′E/43,166667 22,600000
| |||
| Strona internetowa | |||
Pirot (cyr. Пирот) – miasto w południowo-wschodniej Serbii, stolica okręgu pirockiego i siedziba miasta Pirot. W 2011 roku liczyło 38 785 mieszkańców[1].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Pirot leży w północnej części rozległej kotliny, zwanej Pirotsko Polje, nad rzeką Niszawą. Od strony północno-wschodniej wznoszą się nad miastem stoki wschodnich krańców Starej Płaniny, zaś od strony północno-zachodniej skalisty, nagi, różowo-szary masyw góry Belava (946 m n.p.m.)[2]. W mieście znajduje się węzeł drogowy, a główną drogą jest autostrada A4 biegnąca z Niszu do Dimitrovgradu i granicy z Bułgarią.
Dane klimatyczne[3]:
- Średnia maksymalna temperatura: 18,42 st. C
- Średnia minimalna temperatura: 5,95 st. C
- Roczne opady: 504,27 mm
Historia
[edytuj | edytuj kod]Obszar wokół dzisiejszego Pirotu, położony między starożytnymi miastami Naissus (dzisiejszy Nisz) i Serdica (Sofia), odgrywał istotną rolę w historii Bałkanów[4].
Pierwsze wzmianki o mieście pojawiły się w II wieku[2].
Znajduje się na styku wpływów łacińskich i greckich, a także w rejonie przenikania kultur trackich i iliryjskich. Przez wieki przez Ponišavlje (dolinę rzeki Nišava) przebiegał ważny szlak handlowy i wojskowy łączący Europę z Azją. W czasach rzymskich Pirot znany był jako Turres, strategiczny punkt na trasie między Naissus a Sofią. Chrystianizacja regionu rozpoczęła się w IV wieku, gdy powstała biskupia stolica w Remesiana (obecnie Bela Palanka) z biskupem Niketą, uznawanym za jednego z pierwszych misjonarzy chrześcijańskich na tych terenach[4].
W średniowieczu Pirot wchodził w skład państw bułgarskiego, bizantyjskiego i serbskiego, a po bitwie pod Maricą (1371) znalazł się pod kontrolą księcia Łazara. W czasie kampanii antytureckiej 1443–1444 baza wypadowa oddziałów Władysława Warneńczyka i despoty Serbii Jerzego Brankovića[2].
W 1386 roku trafił pod panowanie osmańskie i pozostał w Imperium Osmańskim aż do 1877 roku. W czasie tureckiego panowania był ważnym punktem na szlaku do Konstantynopola oraz siedzibą prawosławnej eparchii. Po wyzwoleniu w 1877 roku, Pirot wszedł w skład Księstwa Serbii i rozpoczął rozwój instytucji kulturalnych, takich jak biblioteka miejska (1909) czy gimnazjum[4].
Podczas wojny serbsko-bułgarskiej w 1885 roku odbyła się tam jedna z bitew (przegrana przez Serbów)[5]. Pod koniec XIX wieku było tu 13 klasztorów oraz 72 cerkwie i kościoły różnych wyznań.
Przemysł
[edytuj | edytuj kod]Gałęzie przemysłu w mieście[6]:
- chemiczny (w tym gumowy)
- maszynowy
- włókienniczy
- odzieżowy
- skórzany
- mineralny
- spożywczy
- rzemiosło (wyroby garncarskie i kilimy)
Zabytki oraz interesujące miejsca
[edytuj | edytuj kod]Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- ruiny średniowiecznych fortyfikacji
- klasztory
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Sport
[edytuj | edytuj kod]
W mieście działają liczne kluby reprezentujące różne dyscypliny – od piłki nożnej, koszykówki i siatkówki, po sporty walki, tenis, gimnastykę i szachy[7].
Klub piłkarski FK Radnički Pirot, założony w 1945 roku, w sezonie 2023/2024 występował na trzecim poziomie rozgrywkowym.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji. Republički zavod za statistiku. [dostęp 2019-08-14]. (serb.).
- ↑ a b c Branko Ćirlić: Przewodnik po Jugosławii. Wyd. III, zaktualizowane i uzupełnione. Warszawa: Sport i Turystyka, 1974, s. 116-117. ISBN 83-217-2277-6.
- ↑ Град Пирот - Укратко [online], www.pirot.rs [dostęp 2025-03-24].
- ↑ a b c Град Пирот - Кратка историја [online], www.pirot.rs [dostęp 2025-03-24].
- ↑ Faszcza Dariusz, Wojna serbsko-bułgarska 1885 roku. Studium polityczno-wojskowe, Oświęcim 2018, s. 182-191, ISBN 978-83-7889-667-8.
- ↑ Pirot, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-03-01].
- ↑ Град Пирот - Спортски клубови [online], www.pirot.rs [dostęp 2025-03-24].
