Łuskwiak gruzełkowany
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Gromada | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
łuskwiak gruzełkowany |
Nazwa systematyczna | |
Pleuroflammula tuberculosa (Schaeff.) E. Horak Veröff. geobot. Inst., Zürich 87: 35 (1986) |
Łuskwiak gruzełkowany (Pleuroflammula tuberculosa (Schaeff.) E. Horak) – gatunek grzybów należący do rodziny ciżmówkowatych (Crepidotaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pleuroflammula, Crepidotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schaeffer, nadając mu nazwę Agaricus tuberculosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1986 r. Egon Horak[1].
- Agaricus curvipes Pers. 1801
- Agaricus tuberculosus Schaeff. 1774
- Agaricus vitellinus Batsch 1783
- Dryophila curvipes (Pers.) Quél. 1886
- Dryophila tuberculosa (Schaeff.) Quél. 1886
- Hypodendrum tuberculosum (Schaeff.) Overh. 1932
- Pholiota curvipes (Pers.) Quél. 1872
- Pholiota muricata var. curvipes (Pers.) P. Kumm. 1871
- Pholiota tuberculosa (Schaeff.) P. Kumm. 1871
- Pholiota tuberculosa var. curvipes (Pers.) P. Roux, Guy García & Chapon 2006
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 2–5 cm, w młodych owocnikach kulisty, potem kolejno płaskowypukły, wypukły i płaski z tępym garbem. Brzeg długo podwinięty, u młodych owocników z resztkami osłony. Powierzchnia początkowo siarkowożółta, pilśniowata, potem żółta z pomarańczowobrązowymi łuskami[4].
Szerokie, zbiegające ząbkiem, początkowo jasno siarkowożółte, potem rdzawożółte. Ostrza płatkowate[4].
Wysokość 2,5–5 cm, grubość 3–5 mm, walcowaty, zwykle zakrzywiony, początkowo pełny, potem pusty. Ma nietrwały, rdzawobrązowy, włóknisty pierścień. Powyżej niego (lub jego resztek) pokryty jest białawym nalotem na cytrynowożółtym tle, poniżej żółtymi, płatkowatymi łuskami na żółtym tle. Starsze owocniki u podstawy stają się czerwonobrązowe[4].
Żółty, o delikatnym zapachu i gorzkim smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników cynamonowobrązowy. Zarodniki 7,5–9 × 4–5 µm, gładkie, w widoku z boku fasolkowate, w widoku z przodu jajowate. Podstawki 20–30 × 5–8 µm, 4-sterygmowe ze sprzążkami. Cheilocystydy 25–70 × 2–15 µm maczugowate lub butelkowate, często główkowate, cienkościenne, wybarwione. Pleurocystyd i chryzocystyd brak. Strzępki epikutis cylindryczne o średnicy 4–9 µm z końcowymi elementami nabrzmiałymi do średnicy 16 µm, o ścianach żółto inkrustowanych. Strzępki ze sprzążkami[5].
- Gatunki podobne
Łuskwiaki należą do trudnych do identyfikacji. Podobny łuskwiak pomarańczowobrązowy (Pholiota lucifera) odróżnia się bardziej kontrastowymi łuskami na kapeluszu i trzonem – jest on dłuższy i często wyrasta z drewna zagrzebanego w ziemi[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji (w Korei)[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 10 stanowisk[3]. Liczne nowe i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie, który zapewne przeniesie się do kategorii wymierających, jeśli nadal działać będą czynniki zagrożenia[8].
Występuje na martwym drewnie w lesie, zarówno w lasach liściastych, jak iglastych[3]. Szczególnie często spotykany pod dębami, lipami i bukami. Owocniki pojedynczo lub w kępach od sierpnia do października[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 525, 526, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d e Pavol Škubla , Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 526, ISBN 978-83-245-9550-1 .
- ↑ a b C. Bas , T.H.W. Kuyper , Flora Agaricina Neaerlandica’, vol. 4, Strophariaceae, Tricholomataceae, Rotterdam/Brookfield: A.A Balkema, 1999, ISBN 90-5410-493-7 .
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-05-30] .
- ↑ Nowe stanowiska łuskwiaka gruzełkowanego w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2019-05-29] .
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5 .