Poludnica (szczyt)

Poludnica (1549 m n.p.m.) – szczyt w północnej części Niżnych Tatr na Słowacji. Najdalej na północ wysunięty szczyt tej grupy górskiej o wysokości przekraczającej 1500 m n.p.m.

Położenie

Szczyt leży w zachodniej części Niżnych Tatr, w tzw. Tatrach Ďumbierskich. Należy do grupy zwanej Demänovské vrchy, budowanej z wapieni i dolomitów. Jego rozległy masyw stanowi zakończenie długiego górskiego ramienia, odchodzącego w rejonie Dziumbiera od głównego grzbietu niżnotatrzańskiego w kierunku północnym i podążającego przez przełęcz Javorie i szczyt Krakova hoľa ku Kotlinie Liptowskiej. Od południa masyw Poludnicy ogranicza głęboka przełęcz Pod Kúpeľom. Od zachodu ogranicza go Iľanovská dolina, od wschodu – Jánska dolina i jej odgałęzienie, zwane Bielo.

Nazwa

Słowacka nazwa „Poludnica” tłumaczy się jako „Południca”. W północnych Karpatach, w zasięgu języków słowiańskich, jest często spotykaną nazwą dla wyniosłych, zwykle charakterystycznych szczytów górskich, wskazujących miejsce górowania Słońca. Tu dla mieszkańców Liptowskiego Mikułasza słońce znajdujące się nad szczytem wyznaczało porę południa.

Charakterystyka

Masyw Poludnicy jest rozległy i znacznie rozczłonkowany licznymi, głębokimi dolinkami i żlebami. Posiada dwa wierzchołki: główny, południowy (1549 m n.p.m.) i niższy, położony od niego ok. 500 m na północ, funkcjonujący jako Predná Poludnica (Przednia Południca, 1491 m n.p.m.). Zbudowany jest z dość odpornych na wietrzenie triasowych wapieni tzw. guttensteinskich, które w wielu miejscach, zwłaszcza w partiach szczytowych, ujawniają się na powierzchni w postaci skalnych ścian, ambon oraz większych lub mniejszych turni. Obok niezbyt intensywnych powierzchniowych form rzeźby krasowej stwierdzono w masywie szereg mniejszych jaskiń. Wśród nich jest jaskinia Kamenné mlieko (Židovská jaskyňa) pod szczytem Przedniej Południcy, w której od jesieni 1944 r. ukrywało się 40 Żydów.

Przyroda i jej ochrona

Zdecydowana większość masywu jest zalesiona, jednak na skalnych turniach, upłazkach i osypiskach występują interesujące zbiorowiska z szeregiem gatunków wapieniolubnych, w zależności od stanowisk albo typowo górskich albo ciepłolubnych.

Cały masyw Poludnicy, poza jej najniższymi, północnymi podnóżami, leży w granicach Parku Narodowego Niżne Tatry. Południowo-wschodnie stoki, opadające ku dolinie Bielo, obejmuje rezerwat przyrody Jánska dolina.

Turystyka

Na szczyt Południcy prowadzą znakowane szlaki turystyczne:

• niebieski z Iľanova;
• żółty z Závažnéj Poruby;
• niebieski z przełęczy Pod Kúpeľom.

Południowo-wschodnie stoki masywu trawersuje szlak zielony z Liptowskiego Jana na przełęcz Pod Kúpeľom.