Przyszów
50°29′28″N 21°59′47″E/50,491111 21,996389| wieś | |
.jpg) Szkoła w Przyszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
15 |
| Kod pocztowy |
37-433[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RST |
| SIMC |
0788940[5] |
Położenie na mapie gminy Bojanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu stalowowolskiego  | |
| 50°29′28″N 21°59′47″E/50,491111 21,996389[1]
| |
| Strona internetowa | |
Przyszów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie stalowowolskim, w gminie Bojanów[5].
Dawniej były to dwie wsie Przyszów Szlachecki (część zachodnia) i Przyszów Kameralny lub Królewski (część wschodnia). Obie wsie leżały na przeciwnym brzegu rzeki Ruda-Łęg[6]. Wieś jest nadal podzielona, choć teraz na dwa sołectwa: Przyszów I i Przyszów III. Do końca 2017 roku częścią Przyszowa były także Burdze, Kołodzieje i Ruda, od 2018 samodzielne wsie[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszą wzmiankę o Przyszowie (Kameralnym lub Królewskim) zamieścił Jan Długosz w „Księdze Uposażeń”. Pisał w niej o wsi Przyszów należącej do parafii Charzewice i królewskim zamku z wieżą, ufundowanym przez Kazimierza Wielkiego. Rozwój wsi związany był z zamkiem, który miał charakter dworu myśliwskiego. Jako że bywali tu królowie na polowaniach, zamek musiał mieć zaplecze gospodarcze. W swoim dworze w Przyszowie król Kazimierz Wielki był co najmniej raz 31 sierpnia 1358 r, oraz prawdopodobnie w 1368 i być może również w 1370 roku. W zamku w Przyszowie król Kazimierz Wielki wydał przywilej lokacyjny dla Lwowa[8]. Za czasów ostatnich Jagiellonów, zaczęło rozwijać się osadnictwo przemysłowo-leśne i rolnicze. Gdy starostą sandomierskim był Jan Tarnowski, Przyszów tworzył pokaźny zespół przemysłowo-gospodarczy. W latach 1581–1585 powstała rudnica Przyszowska, istniał też młyn i karczma. Od czasów Zygmunta III Wazy giną ślady pobytu królów na łowach w Przyszowie. Zaniedbany i walący się zamek został rozebrany w XVIII wieku.
Następnie były to dwie wsie: Przyszów Szlachecki (część zachodnia), który powstał później, i Przyszów Kameralny lub Królewski (część wschodnia). Obie wsie leżały na przeciwnym brzegu rzeki Ruda-Łęg[9]. Należały wstępnie do dwóch odrębnych powiatów: Przyszów Szlachecki do Bezirk Tarnobrzeg, a Przyszów Kameralny do Bezirk Nisko. Od 1867 obie wsie znalazły się w powiecie niskim w Galicji, a następnie w powiecie niżańskim w II RP (województwo lwowskie)[10], gdzie ostatecznie zostały połączone[11].
W latach 1954-1968 Przyszów był siedzibą gromady Przyszów, po jej zniesieniu w gromadzie Stany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- miejsce po zburzonym zamku królewskim z XIV wieku.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112397.
- ↑ Wieś Przyszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-05-08], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-11].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1047 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Przyszów Szlachecki i Kameralny (Królewski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 235.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2401)
- ↑ Kocańda Paweł, Badania nad pierwszymi murowanymi zamkami na obszarze obecnego województwa podkarpackiego, "Archeologie západních Čech", 11, 2016, 66-82.pdf [online] [dostęp 2021-03-09] (ang.).
- ↑ Przyszów Szlachecki i Kameralny (Królewski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 235.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 13, Województwo lwowskie
- ↑ Dz.U. 1934 nr 68 poz. 597
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Przyszów Szlachecki i Kameralny (Królewski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 235.
| Wsie | |
|---|---|
| Przysiółek | |
| Części wsi | |
| Przysiółki wsi | |
| Zniesione nazwy |
