Pterodroma
| Pterodroma[1] | |||
| Bonaparte, 1856[2] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – petrel antylski (P. hasitata) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Pterodroma | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Procellaria macroptera A. Smith, 1840 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Pterodroma – rodzaj ptaków z rodziny burzykowatych (Procellariidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na obszarze wszystkich oceanów świata[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 26–46 cm, rozpiętość skrzydeł 53–114 cm; masa ciała 112–810 g[9][10].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Pterodroma: gr. πτερον pteron „skrzydło”; -δρομος -dromos „biegacz”, od τρεχω trekhō „biegać”[11].
- Rhantistes: gr. ῥαντης rhantēs „tryskacz”, ῥαινω rhainō „tryskać”[11]. Gatunek typowy: Procellaria cookii G.R. Gray, 1843; młodszy homonim Rhantistes Kaup, 1829 (Procellariidae).
- Aestrelata: gr. οιστρηλατος oistrēlatos „prowadzony przez gza”, od οιστρος oistros „giez, bąk”; ελαυνω elaunō „prowadzić”[11]. Gatunek typowy: Procellaria hasitata Kuhl, 1820.
- Cookilaria: kpt. James Cook (1728–1779), oficer Royal Navy, hydrograf, podróżnik, opłynął Ziemię w latach 1768–1771, 1772–1775, 1776–1779; rodzaj Procellaria Linnaeus, 1758[11]. Nowa nazwa dla Rhantistes Reichenbach, 1853.
- Oestrelatella: rodzaj Aestrelata Bonaparte, 1856; łac. przyrostek zdrabniający -ella[11]. Gatunek typowy: Oestrelata hypoleuca Salvin, 1888.
- Hallstroma: Sir Edward John Lees Hallstrom (1886–1970), australijski biznesmen, hodowca ptaków[11]. Gatunek typowy: Pterodroma neglecta Schlegel, 1863.
- Proaestrelata: łac. pro „zamiast, przed”; rodzaj Aestrelata Bonaparte, 1856[11]. Gatunek typowy: Oestrelata axillaris Salvin, 1893
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące gatunki[12]:
- Pterodroma leucoptera (Gould, 1844) – petrel białolicy
- Pterodroma brevipes (Peale, 1848) – petrel obrożny – takson wyodrębniony ostatnio z P. leucoptera[13][14]
- Pterodroma defilippiana (Giglioli & Salvadori, 1868) – petrel chilijski
- Pterodroma longirostris (Stejneger, 1893) – petrel długodzioby
- Pterodroma cookii (G.R. Gray, 1843) – petrel nowozelandzki
- Pterodroma pycrofti Falla, 1933 – petrel klifowy
- Pterodroma hypoleuca (Salvin, 1888) – petrel boniński
- Pterodroma nigripennis (Rothschild, 1893) – petrel czarnoskrzydły
- Pterodroma axillaris (Salvin, 1893) – petrel czarnopręgi
- Pterodroma ultima Murphy, 1949 – petrel ciemny
- Pterodroma solandri (Gould, 1844) – petrel brunatny
- Pterodroma neglecta (Schlegel, 1863) – petrel południowy
- Pterodroma arminjoniana (Giglioli & Salvadori, 1868) – petrel oceaniczny
- Pterodroma heraldica (Salvin, 1888) – petrel pacyficzny – takson wyodrębniony ostatnio z P. arminjoniana[15][16][17]
- Pterodroma atrata (Mathews, 1912) – petrel samotny
- Pterodroma alba (J.F. Gmelin, 1789) – petrel polinezyjski
- Pterodroma baraui (Jouanin, 1964) – petrel wulkaniczny
- Pterodroma inexpectata (J.F. Forster, 1844) – petrel szarobrzuchy
- Pterodroma sandwichensis (Ridgway, 1884) – petrel hawajski – takson wyodrębniony ostatnio z P. phaeopygia[18][19]
- Pterodroma phaeopygia (Salvin, 1876) – petrel galapagoski
- Pterodroma cervicalis (Salvin, 1891) – petrel białoszyi
- Pterodroma externa (Salvin, 1875) – petrel wędrowny
- Pterodroma mollis (Gould, 1844) – petrel miękkopióry
- Pterodroma cahow (Nichols & Mowbray, 1916) – petrel bermudzki
- Pterodroma hasitata (Kuhl, 1820) – petrel antylski
- Pterodroma rupinarum Olson, 1975 – petrel atlantycki – takson wymarły ok. 1502 r.[20]
- Pterodroma feae (Salvadori, 1899) – petrel wyspowy
- Pterodroma madeira Mathews, 1934 – petrel maderski
- Pterodroma magentae (Giglioli & Salvadori, 1868) – petrel reliktowy
- Pterodroma incerta (Schlegel, 1863) – petrel białobrzuchy
- Pterodroma gouldi (F.W. Hutton, 1869) – petrel wielkoskrzydły – takson wyodrębniony ostatnio z P. macroptera[21][22]
- Pterodroma lessonii (Garnot, 1826) – petrel białogłowy
- Pterodroma macroptera (A. Smith, 1840) – petrel długoskrzydły
- Pterodroma kurodai Harrison & Walker, 1978 – wymarły gatunek z Aldabry[23][24]
- Pterodroma jugabilis Olson & James, 1991 – wymarły gatunek z hawajskich wysp Hawaiʻi i Oʻahu[25][24]
- Pterodroma imberi Tennyson, Cooper & Shepherd, 2015 – wymarły gatunek z Wysp Chatham[24]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pterodroma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Ch.L. Bonaparte. Espèces nouvelles et Oiseaux d’Asie et d’Amérique, et tableaux paralléliques des Pélagiens ou Gaviæ. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 42, s. 768, 1856. (fr.).
- ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iv. (niem.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte. Additions et Corrections aux Tableaux paralléliques de l’Ordre des Hérons et des Pélagiens ou Gavies, et à la partie correspondante, déjà publiée, du Conspectus Avium. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 43, s. 994, 1856. (fr.).
- ↑ V.L. Bianchi: La faune de la Russie. Les oiseaux. T. 1. Cz. 2. St.-Pétersbourg: 1913, s. 719. (fr.).
- ↑ G.M. Mathews: G.M. Mathews & E.J.L. Hallstrom: Notes on the Order Procellariiformes. Verity Hewitt Bookshop: Canberra, 1943, s. 27. (ang.).
- ↑ M.J. Imber. Origins, phytogeny and taxonomy of the gadfly petrels Pterodroma spp. „Ibis”. 127 (2), s. 219, 1985. DOI: 10.1111/j.1474-919X.1985.tb05055.x. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-07]. (ang.).
- ↑ C. Carboneras: Family Procellariidae (Petrels and Shearwaters). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 237–239, 241–244, 247. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
- ↑ J. Fjeldså: Species Accounts of New Species. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J.Sargatal & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. Specjalna: New Species and Global Index. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 189. ISBN 978-84-96553-88-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-12].
- ↑ R.J. Tomkins & B.J. Milne. Differences among Dark-rumped Petrel (Pterodroma phaeopygia) populations within the Galapagos Archipelago. „Notornis”. 38 (1), s. 1–35, 1991. (ang.).
- ↑ R.A. Browne, D.J. Anderson, J.N. Houser, F. Cruz, K.J. Glasgow, C.N. Hodges & G. Massey. Genetic diversity and divergence of endangered Galapagos and Hawaiian petrel populations. „The Condor”. 99 (3), s. 812–815, 1997. DOI: 10.2307/1370494. (ang.).
- ↑ M. de L. Brooke & G. Rowe. Behavioural and molecular evidence for specific status of light and dark morphs of the Herald Petrel Pterodroma heraldica. „Ibis”. 138 (3), s. 420–432, 1996. DOI: 10.1111/j.1474-919X.1996.tb08060.x. (ang.).
- ↑ M. de L. Brooke, M.J. Imber & G. Rowe. Occurrence of two surface-breeding species of Pterodroma on Round Island, Indian Ocean. „Ibis”. 142 (1), s. 154–158, 2000. DOI: 10.1111/j.1474-919X.2000.tb07700.x. (ang.).
- ↑ R.M. Brown, W.C. Jordan, C.G. Faulkes, C.G. Jones, L. Bugoni, V. Tatayah, R.L. Palma & R.A. Nichols. Phylogenetic Relationships in Pterodroma Petrels Are Obscured by Recent Secondary Contact and Hybridization. „PLoS One”. 6 (5), s. e20350, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0020350. (ang.).
- ↑ Ch.G. Sible & B.L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of Birds of the World. New Haven & Londyn: Yale University Press, 1990. ISBN 978-0-300-04969-5.
- ↑ M. Kennedy & R.D.M. Page. Seabird supertrees: Combining partial estimates of Procellariiform phylogeny. „The Auk”. 119 (1), s. 88–108, 2002. DOI: 10.1642/0004-8038(2002)119[0088:SSCPEO]2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ BirdLife International, Pterodroma rupinarum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-1 [dostęp 2017-08-17] (ang.).
- ↑ D. Onley, P. Scofield: Albatrosses, Petrels and Shearwaters of the World. Christopher Helm, 2007, s. 1–224, seria: Helm Field Guides. ISBN 978-07-13643-32-9. (ang.).
- ↑ J.R. Wood, H.A. Lawrence, R.P. Scofield, G.A. Taylor, P.O’B. Lyver & D.M. Gleeson. Morphological, behavioural, and genetic evidence supports reinstatement of full species status for the grey-faced petrel, Pterodroma macroptera gouldi (Procellariiformes: Procellariidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 179 (1), s. 201–216, 2017. DOI: 10.1111/zoj.12432. (ang.).
- ↑ C.J.O. Harrison i C.A. Walker. Pleistocene bird remains from Aldabra Atoll, Indian Ocean. „Journal of Natural History”. 12 (1), s. 7–14, 1978. DOI: 10.1080/00222937800770021a. (ang.).
- ↑ a b c A. Tennyson, J. Cooper & L. Shepherd. A new species of extinct Pterodroma petrel (Procellariiformes: Procellariidae) from the Chatham Islands, New Zealand. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 135 (3), s. 267–277, 2015. (ang.).
- ↑ Storrs L. Olson i Helen F. James. Descriptions of thirty-two new species of birds from the Hawaiian Islands: Part 1. Non-Passeriformes. „Ornithological Monographs”. 45, s. 1–88, 1991. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne: