Puchacz białoplamy
| Bubo leucostictus[1] | |||
| Hartlaub, 1855 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
puchacz białoplamy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Kraje, w których występuje puchacz białoplamy (rzeczywisty zasięg występowania jest sporo mniejszy) | |||
Puchacz białoplamy[4] (Bubo leucostictus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Występuje w Afryce Subsaharyjskiej, nie jest zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Puchacz białoplamy występuje niejednolicie od zachodniej Gwinei, Sierra Leone i Liberii, na wschód do Nigerii i Kamerunu, na południe do ujścia rzeki Kongo i północno-zachodniej Angoli oraz w północnej i wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga[5][6].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy opisał w 1855 roku niemiecki ornitolog Gustav Hartlaub na łamach „Journal für Ornithologie”[7]. Jako miejsce typowe autor wskazał Dabocrom w Ghanie[7]. Nie są znane gatunki siostrzane[5]. Takson monotypowy[6][5].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa rodzajowa: epitet gatunkowy Strix bubo Linnaeus, 1758 (łac. bubo, bubonis – puchacz < gr. βυας buas – puchacz)[8].
Epitet gatunkowy: gr. λευκοστικτος leukostiktos – biało nakrapiany, biało cętkowany < λευκος leukos – biały; στικτος stiktos – cętkowany < στιζω stizō – tatuować[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 40–46 cm; masa ciała samców 485–535 g, samic 525–610 g[5]. Inne wymiary: długość skrzydła 325[10]–330[11] mm, długość skoku 40[12]–49[13] mm, długość ogona 190–200[12] mm, długość dzioba 17–18[12] mm. Stosunkowo mały puchacz, z relatywnie małymi stopami i krótkim dziobem. Szlara koloru ryżawego z bladymi pierścieniami, na brzegu ciemna; głowa i „uszy” ciemnobrązowe z białymi plamkami. Górne części ciała włącznie ze sterówkami brązowawe do ryżobrązowego z bladobrązowym okratowaniem, barkówki z białymi zewnętrznymi wstęgami. Ogon paskowany, z widoczną białą końcówką. Gardła białe, pierś koloru ryżobrązowego z widocznym ciemnym okratowaniem, reszta spodu ciała biała z cienkimi ryżowymi paskami i dużymi czarniawymi plamami. Skok opierzony, tęczówka jasnożółta, dziób zielonkawo-żółty[5]. U młodych ptaków głowa i ciało białawe z wyjątkiem ryżawych plamek, kontrastujące z brązowymi skrzydłami i ogonem; upierzenie takie jak u dorosłych po 1. roku życia[5].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Głos
[edytuj | edytuj kod]Odzywa się niskim, przyspieszającym brzęczącym, przypominającym gdakanie „tok tok tok-ok-ok-okok”[a], rzadko powtarzanym; w stanie zagrożenia odzywa się głosem przypominającym kwakanie[5].
Środowisko i pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Ptak osiadły zamieszkujący pierwotne i wtórne nizinne lasy deszczowe, głównie przebywający przy ich krawędziach i na polanach; występuje również w lesie wzdłuż rzek i zalesionych wysp rzecznych[5]. W Liberii obserwowany także na bagnistych obszarach dziewiczych lasów oraz na obszarach rolnych z wysokimi drzewami[5].
Spożywa głównie owady, takie jak chrząszcze, cykady i szarańcze; w jego diecie nie zaobserwowano kręgowców[5]. Ptaki przebywające w niewoli nie okazywały zainteresowania podczas karmienia większymi gryzoniami, ale spożywały olej palmowy[5]. Małe stopy i słaby dziób sugerują, że ptak ten jest niezdolny do obezwładnienia dużych ptaków lub ssaków[5]. Puchacze białoplame prowadzą nocny tryb życia, pojawiają się o zmierzchu[5]. Polują z dogodnego miejsca znajdującego się w środkowej kondygnacji lasu, często w pobliżu polan lub ścieżek; latają nisko wzdłuż dróg i otwartych szlaków[5]. Chwytają zdobycz, zbierając ją z liści lub bezpośrednio z ziemi; łapią owady również w powietrzu, obserwowano jak łapie karaluchy o zmierzchu[5]. Ofiarę trzymają w szponach i dzielą ją na kawałki ostrym dziobem[5].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Lęgi puchacza białoplamego są słabo poznane; obserwowane ptaki w kondycji rozrodczej wskazują, że okres rozrodczy w Sierra Leone przypada na okres od listopada do grudnia, w Gabonie od listopada do stycznia oraz w Demokratycznej Republice Konga w marcu i od sierpnia do września; w Liberii obserwowano pisklęta w okresie od lutego do kwietnia, natomiast młode ptaki w lipcu. Buduje gniazda najwyraźniej na ziemi[5].
Status i zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[3]. Globalny stan populacji nie jest znany, ale gatunek ten nie jest obserwowany zbyt często, a trend jego liczebności uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[3][14]. Rzadki w Sierra Leone i najwyraźniej również rzadki w Nigerii; uznawany za pospolitego w Liberii, maksymalnie 1 para na km² w jej północno-zachodniej części[5]. Zważywszy, że ptaka tego jest łatwo przeoczyć, jest słabo poznany, a lęgi mniej lub bardziej nieudokumentowane – prawdopodobnie jest o wiele bardziej rozpowszechniony, niż sugerują to jego obserwacje[5].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Transkrypcja angielska.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bubo leucostictus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ R.B. Sharpe. On two more Collections of Birds from the Fantee Country. „Ibis”. New Series. 5, s. 387, 1869. (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Bubo leucostictus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-07] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-03].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s D.W. Holt, R. Berkley, C. Deppe, P. Enríquez Rocha, J.L. Petersen, J.L. Rangel Salazar, K.P. Segars, K.L. Wood: Akun Eagle-owl (Bubo leucostictus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-06-14]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-03]. (ang.).
- ↑ a b G. Hartlaub. Beschreibung einiger nenen, von Herrn H. S. Pel, holländischein Residenten an der Goldküste, daseibst gesammelten Vögelarten. „Journal für Ornithologie”. 3, s. 354, 1855. (łac. • niem.).
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Bubo.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. leucostictus.
- ↑ J. Büttikofer. Zoological Researches in Liberia. „Notes from the Leyden Museum”. 10, s. 67, 1888. (ang.).
- ↑ A.L. Rand, H. Friedmann, M.A. Traylor, Jr.: Birds from Gabon and Moyen Congo. (Chicago): Chicago Natural History Museum, 1959, s. 275, seria: Fieldiana: Zoology. (ang.).
- ↑ a b c A. Reichenow: Die Vögel Afrikas. Cz. 1. Neudamm: J. Neumann, 1900–1901, s. 658. (niem.).
- ↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 2. London: 1875, s. 387. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Bubo leucostictus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-07]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.A. Jobling (red.): The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman et al.) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, 2021. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).