Puncta extraordinaria

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Puncta extraordinaria (z łac. „niezwykłe miejsca”) albo nequdot (z hebr. ‏„kropki”‎) – 15 miejsc w tekście masoreckim Biblii hebrajskiej zaznaczonych i wyróżnionych przez soferów kropkami nad i (jeden raz: Ps 27,13) pod literami. Są jednym z kilku rodzajów różnych nieregularności w tekście masoreckim, jednak same w sobie nie są efektem działania masoretów, ale należały już do tekstu, który do nich dotarł i który chcieli przekazać dalej[1]. Jako nieregularności są komentowane w tekstach z epoki masoretów, a nawet już wcześniej[2]. Zainteresowanie nimi wiąże się z faktem, że niektóre z tych nieregularności mają wpływ na tłumaczenie tekstu.

Kropki występują nad jedną lub więcej literami pojedynczego słowa. Tylko raz zdarza się to dla grupy słów (Pwt 29,29).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Lista puncta extraodinaria według Biblia Hebraica Stuttgartensia. Wszystkie 15 miejsc odnotowano w uwagach masora magna do tekstu masoreckiego Księgi Liczb 3:39. Występowanie jakichkolwiek nieregularności w tekście masoreckim różni się w poszczególnych manuskryptach i kodeksach, a ich ilość i umiejscowienie nie jest stałe[3].

  • Rodzaju 16,5 — וביניׄך
  • Rodzaju 18,9 — אׄלׄיׄוׄ
„Zapytali go” – zaznaczone „go”. Niektórzy twierdzą, że kropki zostały omyłkowo wstawione[4].
  • Rodzaju 19,33 — ובקוׄמה
zaznaczony jedna litera „ani kiedy wstała”
  • Rodzaju 33,4 — וׄיׄשׁׄקׄהׄוׄ
„i go ucałował” – TM, Sam, LXXBagster i vg. Masora wskazuje, że te słowa powinny być prawdopodobnie pominięte. Wydania BHK i BHS sugerują, że zostały one prawdopodobnie dodane do tekstu.
  • Rodzaju 37,12 — אׄתׄ
„trzodę swego ojca” – TM, LXX, syrp, vg. Masora wskazuje, że są to słowa wątpliwe i powinny być pominięte.
  • Liczb 3,39 — וׄאׄהׄרׄן
„i Aaron” – TM, LXX, vg. Zwrot pominięty przez Sam, syrp i jedenaście hebrajskich mss.
  • Liczb 9,10 — רחׄקהׄ
„daleką podróż” – zaznaczona ostatnia litera słowa „daleką”, co wskazuje, że czytanie jest wątpliwe.
  • Liczb 21,30 — אשׁרׄ
prawdopodobnie ostatnia litera (nad którą występuje kropka) powinna zostać opuszczona, tak w LXX i Sam.
  • Liczb 29,15 — ועשׂרוןׄ
„i jedną dziesiątą miary” masora wskazuje, że należy ten werset czytać jak 29,4.
w kodeksach A oraz B19A oznaczone słowa „do nas i do naszych synów”, w kodeksie A pierwsza spółgłoska przyimka „do” została oznaczona. Jednak te słowa znajdują się w przedmasoreckim rękopisie LXX P. Fouad Inv. 266 pochodzącym z I wieku p.n.e.
  • 2 Samuela 19,20 — יׄצׄאׄ
  • Psalm 27,13 — לׅׄוׅׄלׅׄאׅׄ
„Gdybym w to nie wierzył” – tekst pominięty przez LXX, syrp, vg i przez pięć hebrajskich mss.
ostatnie słowo wersetu, które jest takie samo jak pierwsze następującego po nim – najprawdopodobniej jako skutek błędu dittografii
  • Ezechiela 46,22 — מׄהׄקׄצׄעׄוׄתׄ

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Właściwe znaczenie tych znaków jest dyskusyjne. Podano kilka różnych możliwych wyjaśnień[5].

Trudno jednak znaleźć jedno, które by pasowało do wszystkich tych przypadków. Jednym z najczęściej przyjmowanych wyjaśnień jest propozycja Yeivina podzielenia puncta na 3 grupy[6]:

  1. kropki oznaczają litery, które powinny zostać usunięte (taki sposób oznaczania znajdowany jest rzeczywiście już we wczesnych kodeksach i w zwojach znad Morza Martwego)
  2. kropki oznaczają jakąś wątpliwość co do tradycji tekstualnej
  3. kropki odnoszą się do komentarza w midraszu, a nie do samego tekstu, w takim przypadku mają podkreślać jakiś szczególny możliwy rodzaj interpretacji danego słowa

Niektórzy dodają do nich jeszcze czwarty rodzaj: słowa otrzymały kropki ze względu na jakieś wątpliwości doktrynalne[5].

Są też tacy, którzy twierdzą, że punkty te zostały oznaczone jako ochrona przed usunięciem przez kopistów fraz w tekście hebrajskim, które na pierwszy rzut oka i po porównaniu z równoległymi fragmentami Pisma Świętego wydawały się być zbędne[7].

Żadne z tych wyjaśnień nie wydaje się wystarczające i aktualny stan badań nie pozwala z całą pewnością określić, dlaczego akurat te kilkanaście słów zostało oznaczonych kropkami, szczególnie biorąc pod uwagę, że różnych wątpliwości w tekście masoreckim jest o wiele więcej i są inne sposoby ich oznaczania (np. najpopularniejsze qerê – ketîb).

Dla uczonych zgodność pomiędzy różnymi manuskryptami w umiejscowieniu tak małych szczegółów w tekście jak puncta jest ważnym znakiem wewnętrznej integralności wszystkich tekstów z rodziny masoreckiej[8], a dla niektórych nawet istotnym argumentem za pochodzeniem wszystkich kopii tekstu masoreckiego od jednego wspólnego „przodka”[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ P.H. Kelley, D.S. Mynatt, T.G. Crawford, The Masorah of Biblia Hebraica Stuttgartensia. Introduction and Annotated Glossary, Cambridge 1998, s. 32.
  2. ↑ A. Dotan, Masorah, w: Encyclopedia Judaica, Jerusalem 1971, XVI:1407.
  3. ↑ I. Yeivin, Introduction to the Tiberian Masorah, Missoula 1980, s. 44.
  4. ↑ R.F. Butin, The Ten Nequdoth of the Torah, New York 1969, s. 63–65.
  5. ↑ a b P.H. Kelley, D.S. Mynatt, T.G. Crawford, The Masorah of Biblia Hebraica Stuttgartensia. Introduction and Annotated Glossary, Cambridge 1998, s. 33.
  6. ↑ I. Yeivin, Introduction to the Tiberian Masorah, Missoula 1980, s. 45-46.
  7. ↑ E. Tov, Textual Criticism of the Hebrew Bible, Minneapolis 20012, s. 56-57.
  8. ↑ E. Tov, Textual Criticism of the Hebrew Bible, Minneapolis 20012, s. 56.
  9. ↑ P.D. Wegner, A Student's Guide to Textual Criticism of the Bible. Its History, Methods & Results, Downers Grove, IL 2006, s. 66.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Puncta_extraordinaria&oldid=54339277”