Płożek obłączkowiaczek
| Depressaria depressana | |||
| (Fabricius, 1775) | |||
 Imago, rycina | |||
 Gąsienica, rycina | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
płożek obłączkowiaczek | ||
| Synonimy | |||
| |||
Płożek obłączkowiaczek[1] (Depressaria depressana) – gatunek motyli z rodziny Elachistidae i podrodziny Depressariinae. Zamieszkuje zachód palearktycznej Eurazji i Afrykę Północną. Gąsienice żerują na selerowatych.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Pyralis depressana. Jako lokalizację typową wskazano Szwecję[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Motyl osiągający od 14 do 20 mm rozpiętości skrzydeł[3][4]. Głowa ma jasne, żółtawe, silnie dogrzbietowo odgięte głaszczki wargowe. Ubarwienie tułowia jest żółtawe, jaśniejsze od przedniego skrzydła. Wierzch przedniego skrzydła ma tło czerwonobrunatne z odcieniem żółtawym, jaśniejsze niż u Depressaria pimpinellae, o czerwonawym polu przy krawędzi z roztartym brzegiem wewnętrznym. Na tle tym występuje czarna kropka na żyłce poprzecznej i formujące nieregularne plamy białe przyprószenie przy kącie wewnętrznym, brak jest natomiast ciemnego nakrapiania wzdłuż zewnętrznej krawędzi skrzydła. Barwa skrzydła tylnego jest szara, słabo rozjaśniona u nasady[3].
Genitalia samca mają krótki sakulus, uwsteczniony klawus, rozwinięty w formie niewielkiego haczyka klasper oraz długi, cienki, równomiernie zakrzywiony edeagus z długimi cierniami w liczbie od ośmiu do dziesięciu sztuk. Genitalia samicy odznaczają się rurowatą pochwą, powyginanym i dobrze zesklerotyzowanym przewodem torebki kopulacyjnej oraz małym i zaopatrzonym w podłużne żeberko jej znamieniem[3].
Gąsienica ma czarną głowę, a resztę ciała szarą z białymi brodawkami[3].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]
Gąsienice żerują w lipcu, sierpniu[3][5] i początku września[5]. Są oligofagicznymi fitofagami selerowatych. Najczęściej żerują na marchwi zwyczajnej i innych marchwiach[6], ale wśród ich roślin pokarmowych wymieniane są także barszcz zwyczajny, biedrzeniec mniejszy, fenkuł włoski, gorysz pagórkowy, koniopłoch łąkowy, oleśnik górski, pasternak zwyczajny, Prangos ferulacea, rzepnik bulwiasty i żebrzyca roczna[6][4]. Odżywiają się kwiatami, ścieśniając uprzednio kwiatostan przez oplątanie go przędzą. Często w baldachu żerują gromadnie, przy czym pojedyncze gąsienice przebywają w rurkowatych oprzędach. W trakcie żerowania wewnątrz sprzędzonego kwiatostanu zbierają się odchody i uschnięte szczątki roślinne[5][6]. Owady dorosłe nowego pokolenia zaczynają pojawiać się w sierpniu[3] i stanowią stadium zimujące[6]. Po przezimowaniu ich loty trwają od marca do maja[4].
Gatunek palearktyczny, w Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Macedonii Północnej, Grecji i europejskiej części Rosji[7]. W Azji podawany jest z Cypru, anatolijskiej części Turcji, syberyjskiej części Rosji, Izraela, Palestyny i Iranu[7][8]. Ponadto wykazywany jest z Afryki Północnej[3][8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jrzy Szwejda, Robert Wrzodak. Phytophagous entomofauna occuring on carrot and plant protection methods. „Vegetable crops research bulletin”. 67, s. 95–102, 2007.
- ↑ J.C. Fabricius: Systema entomologiae, sistens insectorum classes, ordines, genera, species, adiectis synonymis, locis, descriptionibus, observationibus. Flensburg, Leipzig: Officina Libraria Kortii, 1775.
- ↑ a b c d e f g Sergiusz Toll: Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XXVII Motyle – Lepidoptera z. 35, Oecophoridae. Wrocław: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1964.
- ↑ a b c Krzysztof Jonko: Depressaria (Depressaria) depressana (Fabricius, 1775). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2024-07-17].
- ↑ a b c Tomasz Blaik i inni, Badania nad Depressariidae (Lepidoptera) Polski. I. Nowe dane o rozmieszczeniu i bionomii. Uwagi o hodowli Semioscopis strigulana (Denis & Schiffermüller, 1775), „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, 25, 2019, s. 1–28 [dostęp 2024-07-17].
- ↑ a b c d W.N. Ellis: Depressaria depressana (Fabricius, 1775). [w:] Plant Parasites of Europe [on-line]. [dostęp 2024-07-17].
- ↑ a b Depressaria depressana (Fabricius, 1775). [w:] Lepiforum [on-line]. [dostęp 2024-07-17].
- ↑ a b Depressaria Haworth, 1811. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2024-07-17].