Rdestnica błyszcząca

Rdestnica błyszcząca
	; Rdestnica błyszcząca
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	rdestnicowate
Rodzaj	rdestnica
Gatunek	rdestnica błyszcząca
	Nazwa systematyczna
	Potamogeton rutilus Wolfg.; J.A.Schultes & J.J.Schultes, Mant. 3: 362 (1827)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rdestnica błyszcząca (Potamogeton rutilus) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny rdestnicowatych (Potamogetonaceae). Występuje w Europie i w zachodniej Syberii^[3], a także na pojedynczych stanowiskach w Jakucji i Mongolii^[4]. W Polsce gatunek był podawany ze wschodniej części kraju z kilkunastu stanowisk. W latach 70. występował w jeziorze Kolno, jeziorze Mikaszewo i rezerwacie przyrody "Gorbacz"^[5].

Morfologia

Pokrój: Hydrofit o owalnej, ewentualnie lekko spłaszczonej, wiotkiej łodydze długości do 60 cm. Łodyga słabo rozgałęziona, czerwieniejąca, ze słabo rozwiniętymi (jeżeli w ogóle obecnymi) gruczołami węzłowymi. Kłącze jest nitkowate, ścieśnione lub w ogóle go brak^[6].
Liście: Sztywne i sterczące. Równowąskie do igiełkowatych, szydlasto zakończone. Liście całobrzegie. Szerokość do 1,1 mm, długość do 7,5 cm. Zwykle trzy nerwy, czasem pięć. Nerw główny zajmuje 15–30% nasady liścia i sięga do jego szczytu. Nie jest otoczony półprzezroczystymi komórkami powietrznymi. Nerwy boczne łączą się z nim stosunkowo daleko od szczytu liścia. Barwa jasnozielona lub brunatnozielona. Przylistki o długości 1,5–2 cm. Zamknięte, zwinięte rurkowato, z wiekiem strzępiące się. Przylistki tępe z bezbarwnym lub zielonym żebrem. Żywe przylistki są półprzezroczyste i mleczne, po wyschnięciu szarzeją i stają się nieprzezroczyste z widocznymi nerwami^[6].
Kwiaty: Obupłciowe z czterema, rzadko dwoma, słupkami. 6-8 kwiatów tworzy kłosy, wystające ponad powierzchnię wody na sztywnych szypułkach. Owocujące kłosy co najmniej tak długie jak szypułki, do trzech razy dłuższe. Kwitnie od czerwca do sierpnia^[6].
Owoce: Orzeszki. Brązowe lub oliwkowe, gładkie i bez kila, z prostym, drobnym dzióbkiem. Półelipsoidalne, ok. 2 mm długości^[6].

Gatunki podobne: Rdestnica błyszcząca należy do grupy rdestnic wąskolistnych łatwych do pomylenia. Wśród najbardziej podobnych gatunków wymieniane są rdestnica drobna, rdestnica Berchtolda i rdestnica szczeciolistna^[6].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. W kątach liści tworzy cienkie, walcowate turiony o długości do 7,5 cm. Turiony mają 5-6 liści towarzyszących oraz włókniste, białawe przylistki^[6].

Podobnie jak kilka innych rdestnic wąskolistnych ma liczbę chromosomów 2n=26 i tworzy z nimi hybrydy^[6].

W warunkach polskich rośnie w wodach dystroficznych, ale także w mezotroficznych i eutroficznych o wodzie do lekko zasadowej i mulistym dnie^[6]. Na Syberii preferuje wody lekko zasadowe, o małej mineralizacji i mało żyzne. Tam zasiedla dno piaszczysto-muliste, o głębokości 0,2-2 m, wyjątkowo głębiej^[4].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin (2001, 2014) oraz na polskiej czerwonej liście z kategorią CR (krytycznie zagrożony)^[7]^[8]. Wymieniony jest też w kilku regionalnych rosyjskich czerwonych księgach lub czerwonych listach w kategoriach od niedostatecznie rozpoznanych do wymarłych^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-19] (ang.).
↑ World Checklist of Selected Plant Families [dostęp 2013-09-19]
↑ ^a ^b ^c Alexander A.A.A. Bobrov Alexander A.A.A. i inni, European pondweed in East Siberia: evidence of ''Potamogeton rutilus'' (''Potamogetonaceae'') in Yakutia (Asian Russia) with evaluation of current distribution and conservation status, „Phytotaxa”, 333 (1), 2018, s. 58-72, DOI: 10.11646/phytotaxa.333.1.4 (ang.).
↑ Zalewska-Gałosz J. 2001. Rdestnica błyszcząca. s. 403-405. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Krzysztof Szoszkiewicz, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Wyd. 2. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2010, s. 28, 42-43, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-32-8.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-19] (ang.).

[3] World Checklist of Selected Plant Families [dostęp 2013-09-19]

[bobrow-4] Alexander A.A.A. Bobrov Alexander A.A.A. i inni, European pondweed in East Siberia: evidence of ''Potamogeton rutilus'' (''Potamogetonaceae'') in Yakutia (Asian Russia) with evaluation of current distribution and conservation status, „Phytotaxa”, 333 (1), 2018, s. 58-72, DOI: 10.11646/phytotaxa.333.1.4 (ang.).

[5] Zalewska-Gałosz J. 2001. Rdestnica błyszcząca. s. 403-405. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001.

[klucz-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Krzysztof Szoszkiewicz, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Wyd. 2. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2010, s. 28, 42-43, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-32-8.

[7] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]