Rebelia Daniela Shaysa
|
|||
 Obelisk upamiętniający decydującą bitwę powstańców |
|||
| Czas | 1786-1787 | ||
| Miejsce | Massachusetts | ||
| Terytorium | Stany Zjednoczone | ||
| Wynik | Zwycięstwo sił rządowych | ||
| Strony konfliktu | |||
|
|||
| Dowódcy | |||
|
|||
| Siły | |||
|
|||
| Straty | |||
|
|||
Rebelia Daniela Shaysa to powstanie byłych żołnierzy z okresu amerykańskiej wojny o niepodległość oraz chłopów mające miejsce w latach 1786-1787 w stanie Massachusetts. Powstańcy dowodzeni przez Daniela Shaysa protestowali przeciwko wysokim kosztom i podatkom nakładanym na chłopów (wśród nich znajdowało się wielu byłych miejscowych żołnierzy) oraz licznym aresztowaniom i procesom protestujących osób.
Problem zadłużenia mający ówcześnie miejsce w Stanach Zjednoczonych doprowadził do sytuacji w której coraz większa liczba chłopów wyprzedawała swoje ziemie po zaniżonych cenach. Gdy w roku 1786 rząd Massachusetts zebrał się na obradach, całkowicie pominięto na nim roszczenia i problemy chłopów. Ten fakt stał się punktem zapalnym i przyśpieszył wybuch powstania. Na dodatek większość przedsiębiorców u których zadłużeni byli chłopi, żądała spłaty długów w złocie i srebrze, których chłopi nie posiadali.
Obawiając się aresztowań, w pierwszej kolejności powstańcy zajęli miejscowe budynki sądów. Milicja częściowo sympatyzująca z rebeliantami pozostała bierna i nie podjęła żadnych działań. W roku 1786 siły rebeliantów liczyły już 700 ludzi pod dowództwem Daniela Shaysa. Powstańcy zebrali się w Springfield, a następnie zmusili członków trybunału w Massachusetts do rozpatrzenia własnych postulatów. W mieście na rebeliantów oczekiwały już siły liczące 900 żołnierzy. Rebelianci unikali jednak walki, pozyskując do swoich szeregów wielu mieszkańców miasta. W tej sytuacji trybunał z inicjatywy Samuela Adamsa uchwalił prawo (tzw. Rion Act), umożliwiające zamykanie w więzieniach osób bez wyroków sądowych.
Zimą 1786 r. doszło w końcu do otwartych walk pomiędzy siłami rządowymi a rebeliantami, przy czym siły rządowe wyraźnie górowały liczebnie nad powstańcami. Po wielu potyczkach dnia 2 lutego 1787 r. doszło do decydującej bitwy pod Petersham, w której rozbito siły powstańcze.
Powstanie miało wpływ na dalsze decyzje rządu stanu Massachusetts. Zrezygnowano z nakładania kolejnych bezpośrednich podatków, zredukowano koszty sądowe, a sprzęt rolniczy znajdujący się w rękach chłopów i wykorzystywany do pracy nie mógł być rekwirowany przez wierzycieli.
Zajmujący ówcześnie stanowisko ambasadora we Francji Thomas Jefferson, pozytywnie ocenił powstanie, pisząc w swoim liście do Jamesa Madisona: „niewielka rebelia od czasu do czasu jest dobrą rzeczą”.
Literatura[edytuj]
- Saul Cornell: A well-regulated militia. The founding fathers and the origin of gun control in America. University Press, Oxford 2006, ISBN 0-19-514786-3.
- Robert A. Gross (Hsg.): In debt of Shays. The bicentennial of an agrarian rebellion. University Press, Charlottesville, Vir. 1993, ISBN 0-8139-1354-3.
- Leonhard L. Richards: Shays' rebellion. The American Revolution's final battle. University Press, Philadelphia, Penn. 2002, ISBN 0-8122-3669-6.
- David P. Szatmary: Shays' rebellion. The making of an agrarian insurrection. University Press, Amherst, Mass. 1980, ISBN 0-87023-295-9.
Belletristik
- Edward Bellamy: The duke of Stockbridge. A romance of Shays' rebellion. Gay & Bird, London, London 1901.
- George R. Rivers: Captain Shays. A populist of 1786. Little Brown & Co., Boston, Mass. 1897
