Konwencja Konstytucyjna
Konwencja Konstytucyjna także Konwencja Filadelfijska (ang. Constitutional Convention) – wydarzenie w historii Stanów Zjednoczonych, mające na celu opracowanie Konstytucji USA, zastępującej dotychczasowe Artykuły Konfederacji. Jej obrady trwały od 25 maja do 17 września 1787 roku w Filadelfii.
Historia powołania[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych w 1783, Zjednoczone Kolonie formalnie pozostawały luźno związanymi trzynastoma państwami[1]. Od czasu sygnowania Deklaracji Niepodległości i uchwaleniu Artykułów Konfederacji w 1781 pozostawały one pod władzą II Kongresu Kontynentalnego zwanego Kongresem Konfederacyjnym[2]. Nie miał on jednak władzy federalnej, która mogła podejmować decyzje w sprawie nałożenia podatków, przez co nie był w stanie wypełnić swoich zobowiązań finansowych[3]. Do prerogatyw Kongresu nie należało także nakładanie sankcji na państwa europejskie, w celu wyegzekwowania rekompensat za restrykcje wobec Kolonii[1]. Te słabości spowodowały kryzys „rządu federalnego”, a w konsekwencji zrodziły potrzebę zmodyfikowania Artykułów Konfederacji, a sam okres pomiędzy 1783 a 1789 rokiem nazywany jest „Okresem Krytycznym”[4][2]. Dzięki spotkaniu delegatów stanów Maryland i Wirginia, w którym udział wzięli George Washington i James Madison, ustalono zwołanie spotkania w Annapolis[5]. Konwencja odbyła się jesienią 1786 i przybyli na nią reprezentanci pięciu stanów: Wirginia, Delaware, Nowy Jork, New Jersey i Pensylwania[5]. Pomimo że delegaci zgadzali się na umocnienie Artykułów Konfederacji, Konwencja byłą zbyt mało reprezentatywna, aby podjąć wiążące działania[5].
Jeszcze przed spotkaniem w Annapolis – latem 1786 w Massachusetts wybuchło powstanie, na którego czele stanął Daniel Shays – oficer z czasów wojny o niepodległość[6]. Rebelia zrodziła się w wyniku sprzeciwu farmerów wobec wysokiego opodatkowania i braku ulg podatkowych (w celu spłacenia stanowego długu wewnętrznego)[6]. Powstanie zostało stłumione na początku 1787, jednak skłoniło ono Kongres Kontynentalny do zwołania Konwencji mającej dopracować Artykuły Konfederacji lub napisać nowy dokument – Konstytucję[7].
Delegaci[edytuj | edytuj kod]
Na Konwencję Zjednoczone Kolonie powołały łącznie 70 kandydatów[8]. Część z nich jednak odmówiła udziału lub nie zdołała dotrzeć, więc w Konwencji wzięło udział 55 delegatów[8]. 39 osób było sygnatariuszami powstałej Konstytucji[8]. Spośród trzynastu kolonii, jedynie stan Rhode Island nie przysłał na Konwencje żadnego swojego przedstawiciela[8].
Lista delegatów[8]:
Opracowanie Konstytucji[edytuj | edytuj kod]
Początek Konwencji[edytuj | edytuj kod]
Konwencja została zwołana do Filadelfii i rozpoczęła się 25 maja 1787 roku[9]. Wielu spośród Ojców założycieli, takich jak Thomas Jefferson, John Adams czy John Jay nie wzięło w niej udziału, ponieważ byli wówczas posłami amerykańskimi w Europie[7]. Obecni delegaci zebrali się w Independence Hall, które było siedzibą legislatury Pensylwanii[7]. W obawie przed naciskami z zewnątrz i możliwym zerwaniu rokowań, obrady Konwencji zostały utajnione[10].
Już na samym początku obrad uzgodniono, że dotychczasowe Artykuły Konfederacji są zbyt słabą formułą i wprowadzenie uzupełnień nie poprawi sytuacji[11]. Delegaci zgadzali się co do ogólnych założeń mówiących o potrzebie napisania nowego dokumentu i stworzeniu nowego ustroju[10]. Zakładał on monteskiuszowski trójpodział władz (legislatywa, egzekutywa, judykatywa) z silnym rządem federalnym[10].
Plan Wirginii[edytuj | edytuj kod]
Propozycję Wirginii, której autorem był James Madison, wystosował 30 maja Edmond Randolph[11]. W planie tym uwzględnione zostały wstępne ustalenia i zawarto propozycję by przestać traktować Zjednoczone Kolonie jako osobne państwa ale jako jedno, podporządkowane rządowi centralnemu[12]. Dodatkowo, zakładał ordynację proporcjonalną w obu izbach Kongresu (każdy stan miał mieć liczbę reprezentantów adekwatną do liczby ludności)[13]. Mniejsze stany, na czele z New Jersey kategorycznie odmówiły podpisania takiej klauzuli i 11 czerwca nastąpił rozłam w obradach Konwencji[12]. Po pięciu tygodniach intensywnych obrad, przegłosowano ordynację proporcjonalną w wyborach do Izby Reprezentantów. Odrzucono natomiast sposób wyborów do Senatu (dzięki wsparciu stanu Nowy Jork), stosunkiem głosów 5:6[12].
Rezolucja New Jersey[edytuj | edytuj kod]
15 czerwca William Paterson w imieniu mniejszych stanów, przedstawił nową propozycję[14]. Jego plan po części był zbieżny z planem Madisona, jednak w obawie przed dominacją większych stanów w Kongresie, Paterson sformułował postulat, według którego miałby powstać jednoizbowy parlament, wybierany na zasadzie ordynacji jednomandatowej (jeden stan ma jednego przedstawiciela}[14]. Wnioskodawcy zdawali sobie sprawę, że plan ten nie miał szans na akceptację i został zgłoszony tylko po to by podkreślić sprzeciw wobec planu Wirginii i służyć jako pozycja wyjściowa do negocjacji[13]. Cztery dni później, plan Wirginii został poparty przez 7 stanów, wobec 3 przeciwnych[14]. Pod koniec czerwca głosowano ws. wyborów do Izby Reprezentantów i uzyskano wynik 6:4 za uchwaleniem (przy podzielonym głosie stanu Maryland)[14].
Kompromis Connecticut[edytuj | edytuj kod]
Wobec impasu jaki powstał, 16 lipca stan Connecticut zaproponował rozwiązanie pośrednie zwane także „Wielkim Kompromisem”[13]. Autorem tej propozycji był Roger Sherman[15]. Zakładała ona dwuizbowy parlament, złożony z Izby Reprezentantów i Senatu[15]. Do izby niższej miały obowiązywać wybory oparte na ordynacji proporcjonalnej, natomiast do izby wyższej – na ordynacji jednomandatowej[15]. Kompromis Connecticut został przegłosowany stosunkiem głosów 5:4 przy podzielonym głosie stanu Massachusetts[15]. Propozycję poparły: Connecticut, Delaware, Karolina Północna, Maryland i New Jersey; przeciwni byli Georgia, Karolina Południowa, Pensylwania i Wirginia, natomiast reprezentanci Nowego Jorku i New Hampshire byli nieobecni[15].
Kwestia niewolnictwa[edytuj | edytuj kod]
Pomimo uzgodnienia sposobu wyboru do izby niższej, w sierpniu powstał problem uwzględniania niewolników w szacowaniu liczby ludności danego stanu (zarówno przy wyborach, jak również przy opodatkowaniu)[16]. W obawie przed gwałtownym umocnieniem Południa i Zachodu, reprezentanci stanów północno-wschodnich sprzeciwili się wliczaniu liczby niewolników, zaznaczając że nie mają oni praw obywatelskich[17]. Dodatkowy sprzeciw wzbudziły żądania stanów południowych, by zakazać opodatkowania handlu niewolnikami, znieść cła eksportowe, a wszelkie ustawy gospodarcze przegłosowywać większością 2/3 głosów[16]. Ne czele protestów stanów Północy stanęli Gouverneur Morris i Rufus King[16].
W drugiej połowie miesiąca stany Connecticut i Massachusetts poparły postulat zniesienia cła eksportowego[18]. 24 sierpnia zawarto porozumienie pomiędzy stanami południowymi a północnymi, które opierało się na zniesieniu spornego podatku i zakazu ingerencji w handel niewolnikami do 1800 roku, a także rezygnacji z większości 2/3 przy głosowaniu ustaw gospodarczych[18]. Dzień później przedłużono okres nieingerencji w handel niewolnikami do 1808 roku[18]. W sprawie liczebności stanów, podjęto uchwałę, według której Indianie nie będą brani pod uwagę, gdyż nie płacą podatków, natomiast wszyscy służący przypisani oraz 3/5 niewolników zostanie doliczonych do liczby ludności[17].
Ratyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Prace komisji merytorycznych zakończyły się 8 września, kiedy to przekazano projekt Konstytucji do opracowania stylistycznego[18]. 17 września Konstytucja została podpisana przez 39, z 42 obecnych delegatów[19]. Podpisu nie złożyli Edmond Randolph, Elbridge Gerry i George Mason[19]. Następnie projekt został przesłany Kongresowi Konfederacyjnemu, który miał go ratyfikować poprzez aprobatę dziewięciu stanów[20]. Aby wyjaśnić opinii publicznej istotę Konstytucji, James Madison, John Jay i Alexander Hamilton publikowali w prasie nowojorskiej serię artykułów zatytułowaną „Federalista”[21]. Dzięki temu, pomiędzy 7 grudnia 1787 a 6 lutego 1788 stany Delaware, New Jersey, Massachusetts, Georgia, Connecticut i Pensylwania zaakceptowały dokument[21][22]. W kwietniu i maju ratyfikacji dokonały także Maryland i Karolina Południowa[22]. W czerwcu do stanów aprobujących Konstytucję dołączyły New Hampshire i Wirginia, a w lipcu zaakceptował ją Nowy Jork[23]. Jedynie Karolina Północna odrzuciła dokument, a Rhode Island nawet nie zwołał konwencji stanowej w tej sprawie[23].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 46.
- ↑ a b Lewicki 2009 ↓, s. 678.
- ↑ Lewicki 2009 ↓, s. 677.
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 47.
- ↑ a b c Lewicki 2009 ↓, s. 679.
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 49.
- ↑ a b c Bartnicki 1995 ↓, s. 50.
- ↑ a b c d e Delegates ↓.
- ↑ Lewicki 2009 ↓, s. 682.
- ↑ a b c Lewicki 2009 ↓, s. 683.
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 51.
- ↑ a b c Bartnicki 1995 ↓, s. 52.
- ↑ a b c Lewicki 2009 ↓, s. 684.
- ↑ a b c d Bartnicki 1995 ↓, s. 53.
- ↑ a b c d e Bartnicki 1995 ↓, s. 54.
- ↑ a b c Bartnicki 1995 ↓, s. 55.
- ↑ a b Lewicki 2009 ↓, s. 685.
- ↑ a b c d Bartnicki 1995 ↓, s. 56.
- ↑ a b Lewicki 2009 ↓, s. 688.
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 57.
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 59.
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 60.
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 61.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
- Zbigniew Lewicki: Historia cywilizacji amerykańskiej. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2009. ISBN 978-83-7383-328-9. (pol.).
- Delegates to the Constitutional Convention. National Archives. [dostęp 2015-04-19]. (ang.).