Reginów (Białoruś)
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
150 m n.p.m. |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 52°47′58,4″N 25°38′40,1″E/52,799556 25,644472
| |
Reginów (biał. Рэгінаў, ros. Регинов, hist. również Reginowo[1]) – nieistniejąca wieś, majątek i folwark, obecnie uroczysko[2] na Białorusi, w rejonie iwacewickim obwodu brzeskiego, nad Szczarą, około 2 km na północ od Wólki i około 23 km na północny wschód od Iwacewicz.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Majątek należał od XVI wieku do rodziny Jundziłłów herbu Łabędź. Po powstaniu styczniowym część rozległego klucza została skonfiskowana w ramach represji za udział w powstaniu i przeszła na własność rosyjskiej rodziny Woroncowów-Daszkowców. Po amnestii, pod koniec XIX wieku dobra wróciły do Jundziłłów. Reginów wraz z Rudnią (nieistniejący obecnie folwark, około 3 km na wschód od Wólki) zajmowały wtedy powierzchnię około 7 tysięcy dziesięcin. Właścicielami majątku byli wtedy bracia Stanisław (ur. w 1853 roku) i Kazimierz (ur. w 1858 roku) Jundziłłowie. W latach 20. XX wieku ostatnim właścicielem dóbr był Józef Baliński (1895–1928), syn Ignacego (1862–1951), senatora II Rzeczypospolitej, który z kolei był synem Józefy Jundziłłówny (1840–1903), siostry ojca Stanisława i Kazimierza Jundziłłów. Józef Baliński po 1921 roku przekazał część majątku na rzecz reformy rolnej, dwór i folwark natomiast na rzecz oo. salezjanów, a sam przeniósł się do niedalekiej Rudni. Księża salezjanie urządzili we dworze szkołę średnią z internatem dla chłopców[3][4]. Na współczesnych mapach nieliczne budynki w tej lokalizacji opisane są jako obóz pionierów[5], jest to jednostka wojskowa[6].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Reginów, wcześniej należący do powiatu słonimskiego województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazł się na terenie powiatu słonimskiego (ujezdu), wchodzącego w skład kolejno guberni: słonimskiej, litewskiej i grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś wróciła do Polski, znalazła się w gminie wiejskiej Dobromyśl powiatu słonimskiego województwa nowogródzkiego (w 1926 roku gmina ta została przyłączona do powiatu baranowickiego tegoż województwa), od 1945 roku Reginów był w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[1][6].
Dawny dwór[edytuj | edytuj kod]
Jundziłłowie wybudowali w drugiej połowie XVIII wieku drewniany dwór, który spalił się na początku XX wieku. Był to parterowy, trzynastoosiowy budynek wzniesiony na planie prostokąta z dosyć wysokim gontowym czterospadowym dachem. W części centralnej domu znajdował się dobudowany ryzalit o zwieńczonych półkoliście oknach i czterech przyściennych kolumnach z wejściem. W ciągu XIX wieku dobudowano do domu kilkuosiowe skrzydło, przez co stracił on symetrię.
Po pożarze Kazimierz Jundziłł wzniósł w 1903 roku nowy, również drewniany i parterowy dwór. Został zaplanowany na podstawie prostokąta, ale z dwoma symetrycznymi skrzydłami na obu krańcach tylnej elewacji. Dach był również gontowy, wysoki, gładki i czterospadowy. Wejście frontowe stanowił ganek o czterech kolumnach podtrzymujących niewielki trójkątny fronton. Od strony ogrodowej znajdowała się weranda. Była prostokątna, z ćwierćkolistym występem.
Wnętrze domu zawierało około 20 pokoi w układzie dwutraktowym. W domu przechowywano niezmiernie cenne archiwum Jundziłłów, sięgające XVI wieku, z wieloma ruskojęzycznymi dokumentami. Biblioteka liczyła kilka tyięcy tomów. W czasie I wojny światowej uratowano z niej jedynie 16 skrzyń, które właściciele oddali w okresie międzywojennym do zbiorów publicznych.
Centralnie za dworem stała klasycystyczna, drewniana, dwukondygnacyjna kaplica domowa pochodząca z przełomu XVIII i XIX wieku (na pięterku przechowywano w niej zbiory biblioteczne i archiwalne). Fasada kaplicy dekorowana była czterema kolumnami na obu kondygnacjach. Dach był trójspadowy, trójkątny przyczółek wieńczył żelazny krzyż.
Dom stał frontem do rzeki Szczary. Dwukilometrowa aleja prowadziła z lewej strony do gazonu, po którego prawej stronie stała klasycystyczna oficyna, a za nią dwa lamusy i spichlerze. Wszystkie te budowle pochodziły z drugiej połowy XVIII wieku[3].
Po II wojnie światowej folwark zajęło wojsko. Z dworu nic nie pozostało, jedynie resztki parku i oficyna[4][5].
Majątek w Reginowie jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Reginów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 591.
- ↑ Reginów na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-12-31].
- ↑ a b c Reginów, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 326–328, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b Рэгінаў, Reginów, Регинов. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X-XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 159–160. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2015-12-31].
- ↑ a b Волька na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2015-12-31]. (ros.).
- ↑ a b Reginów na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-12-31].