Retenu
| Retenu[1] | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
Retenu, Reczenu[2] – starożytny egipski termin używany na określenie rejonu wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego, który rozciągał się na północ od pustyni Negew, aż do kraju Amurru.
Retenu jako dominium egipskie[edytuj | edytuj kod]
Tereny syryjskie pozostawały w centrum zainteresowania starożytnych Egipcjan ze względu na ich znaczenie strategiczne (zarówno militarne jak i handlowe). Ponieważ Retenu stanowiło łącznik pomiędzy trzema wielkimi regionami – Egiptem, Mezopotamią i Anatolią, w czasach Nowego Państwa stało się przedmiotem pożądania władców XVIII dynastii[3].
Zdobywcą tego obszaru był Totmes I, który w kampanii skierowanej przeciwko Hyksosom dotarł aż do Eufratu[4][5] (przełom XVI i XV wieku p.n.e.) Z kolei szósty z dynastii Totmes III umocnił wpływy w tym rejonie pokonując pod Megiddo koalicję państw syryjskich, podburzonych przez rywalizujące z Egiptem huryckie Mitanni[6].
Południową część Retenu, która pokrywała się z terytorium dzisiejszej Palestyny, Izraela i zachodniego brzegu Jordanu (Kanaan) Egipcjanie nazywali Khor (od osiadłych tam huryckich Hyksosów, którzy w XVI wieku p.n.e. zostali wyparci z delty Nilu). Obszar na północ od Khor, sięgający do terenów amoryckich, inskrypcje z tego okresu określają mianem Djahy[7][3].
Zakończenie dominacji egipskiej, nadwyrężonej wcześniej wojną z Hetytami (bitwa pod Kadesz), związane było z napływem na przełomie XIII i XII wieku p.n.e. Ludów Morza. Pod Djahy rozegrała się lądowa faza wielkiej bitwy o czym informują inskrypcje świątyni grobowej Ramzesa III w Medinet Habu[8].
Filistyni[edytuj | edytuj kod]
Pomimo rozbicia koalicji Ludów Morza nie udało się Egipcjanom zatrzymać ich osadnictwa w Syropalestynie. Kilkadziesiąt lat później buntowniczy Filistyni odmówili płacenia danin (o czym informuje w swojej relacji z podróży dyplomatycznej kapłan Wen-Amon[9]), a pełni obrazu, jeszcze w XIII wieku p.n.e., dopełniły kolejne wielkie migracje plemion aramejskich[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ R.O. Faulkner: A Concise Dictionary of Middle Egyptian. Oxford: Griffith Institute, 1991, s. 154. ISBN 0-900416-32-7.
- ↑ N. Grimal: Dzieje starożytnego Egiptu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004, s. 213. ISBN 83-06-02917-8.
- ↑ a b G. Steindorff, K.C. Seele: When Egypt Ruled the East. Chicago, Londyn: The University of Chicago Press, 1942, s. 47. ISBN 0-226-77198-9.
- ↑ J.H. Breasted: Ancient Records of Egypt Vol.II the Eighteenth Dynasty. Chicago, Londyn, Lipsk: The University of Chicago Press, 1906, s. 34.
- ↑ J.H. Breasted: Ancient Records of Egypt Vol.II. s. 28.
- ↑ J.H. Breasted: Ancient Records... Vol.II. s. 189.
- ↑ B. Manley: Historical Atlas of Ancient Egypt. Londyn: Penguin Books Ltd., 1996, s. 72. ISBN 0-14-0-51-331-0.
- ↑ J.B. Pritchard: Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1969, s. 262. ISBN 0-691-03503-2.
- ↑ J.B. Pritchard: Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. s. 25-29.
- ↑ M. Stępień: Bliski Wschód. W: Historia Starożytna (pod red. M.Jaczynowskiej). Warszawa: TRIO, 1999, s. 154. ISBN 83-85660-53-4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J.H. Breasted: Ancient Records of Egypt Vol.II the Eighteenth Dynasty. Chicago, Londyn, Lipsk: The University of Chicago Press, 1906.
- R.O. Faulkner: A Concise Dictionary of Middle Egyptian. Oxford: Griffith Institute, 1991. ISBN 0-900416-32-7.
- N. Grimal: Dzieje starożytnego Egiptu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004. ISBN 83-06-02917-8.
- B. Manley: Historical Atlas of Ancient Egypt. Londyn: Penguin Books Ltd., 1996. ISBN 0-14-0-51-331-0.
- J.B. Pritchard: Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1969. ISBN 0-691-03503-2.
- G. Steindorff, K.C. Seele: When Egypt Ruled the East. Chicago, Londyn: The University of Chicago Press, 1942. ISBN 0-226-77198-9.
- M. Stępień: Bliski Wschód. W: Historia Starożytna (pod red. M.Jaczynowskiej). Warszawa: TRIO, 1999. ISBN 83-85660-53-4.