Monetnica maślana
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
monetnica maślana |
| Nazwa systematyczna | |
| Rhodocollybia butyracea (Bull.) Lennox Mycotaxon 9(1): 218 (1979) | |
_Lennox_183340_cropped.jpg)
.JPG)
Monetnica maślana (Rhodocollybia butyracea (Bull.) Lennox) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 roku Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Agaricus butyraceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1979 roku Joanne Williams Lennox, przenosząc go do rodzaju Rhodocollybia[1].
Synonimów naukowych ma ponad 30. Niektóre z nich:
- Agaricus asemus (Fr.) Fr. 1818
- Agaricus bibulosus Massee 1892
- Agaricus butyraceus Bull. 1792
- Agaricus leiopus Pers. 1797
- Collybia asema (Fr.) Gillet 1876
- Collybia bibulosum (Massee) Massee 1893
- Collybia butyracea (Bull.) P. Kumm. 1871
- Collybia butyracea f. asema (Fr.) Singer 1949
- Collybia butyracea var. asema (Fr.) Cetto 1987[2].
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako pieniążek maślany lub bedłka maślana[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 4–7 cm, u młodych osobników łukowaty, u starszych rozpostarty z garbkiem na środku. Jest bardzo wodochłonny. W okresie wilgotnej pogody po nasiąknięciu wodą ma kolor od siwego przez rdzawobrązowy do czerwonobrązowego, w okresie suchym od bladoochrowego do siwobiałego. Brzeg kapelusza oraz garb są zazwyczaj ciemniejsze. Skórka gładka[4].
Blaszki białe, tylko u góry krótko przyczepione i dlatego wyglądające prawie jak wolne[5].
Jasnobrązowy do czerwonobrązowego, pokryty białymi, kosmkowatymi włókienkami. Podstawa często wygląda jak rozdęta, pusta, z wierzchu podłużnie żłobkowana[5]. Bardzo charakterystyczną cechą jest chrząstkowatość trzonu zewnętrzna warstwa jest elastyczna i gumowata, wewnętrzna ma miąższ watowato-piankowaty[6].
Miąższ cienki, wodnisty, miękki. W kapeluszu jest elastyczny, wewnątrz trzonu chrząstkowaty. W czasie wilgotnej pogody ma brązowawy kolor, w czasie suchej białawy. Smak i zapach niewyraźnym przypominający zapach zjełczałego masła[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie o średnicy 6–7,5 × 3–3,5 µm[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Najliczniej występuje w Europie i Ameryce Północnej, poza tymi kontynentami wymieniono też jego stanowiska w Argentynie i Japonii[8]. W Europie jest bardzo pospolity[6].
Rośnie od lata do później jesieni zarówno w lasach liściastych, jak i iglastych, przeważnie na kwaśnych glebach[5]. W Polsce jest również pospolity[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Naziemny grzyb saprotroficzny[3]. Grzyb jadalny (bez trzonów). Dobry jako grzyb domieszkowy[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Monetnica maślana wykazuje dużą zmienność, z tego też powodu może być pomylona z wieloma innymi gatunkami. Młode i ciemno wybarwione osobniki mogą być pomylone z gąską mydlaną (Tricholoma saponaceum), starsze z kępkowcem brązowooliwkowym (Lyophyllum inolens)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-04-08].