Ripidius

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ripidius
Thunberg, 1806
Ilustracja
Samiec Ripidius quadriceps
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

wachlarzykowate

Podrodzina

Ripidiinae

Plemię

Ripidiini

Rodzaj

Ripidius

Synonimy

Rhipidius Agassiz, 1846
Symbius Sundevall, 1831
Pararhipidius Coiffait, 1947

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ripidius – rodzaj chrząszczy z rodziny wachlarzykowatych (Ripiphoridae). Ripidius uważany jest za najbardziej wyspecjalizowany w obrębie rodziny. Wyróżnia się zaawansowanym dymorfizmem płciowym. Wszystkie gatunki są niezmiernie rzadkie, najlepiej poznanym gatunkiem jest R. quadriceps. Gatunkiem typowym jest R. pectiniformis.

Gatunki i synonimy[edytuj | edytuj kod]

Historia badań[edytuj | edytuj kod]

Gatunkiem typowym jest Ripidius pectinicornis. Larwy tego gatunku zostały opisane w 1831 roku pod nazwą Symbius blattarum[2]. Pasożytniczy tryb życia tych chrząszczy podejrzewał Abeille de Perrin, który zauważył, że Ripidius i karaczany spotykane są w tych samych siedliskach. W latach 30. biologię tych chrząszczy badał Stamm[3]. Cykl życiowy szczegółowo opisał Besuchet w 1956[4].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Fauna Europaea wymienia trzy europejskie gatunki: R. abeillei, R. pectinicornis i R. quadriceps[5].

R. quadriceps występuje m.in. na Słowacji[6], Węgrzech[7], w Czechach[8], Niemczech[9], Austrii[10], Polsce[11], Ukrainie[12], Francji, Szwajcarii[13][14][15], Włoszech[16][17], Łotwie[18], Estonii[19], Finlandii i Szwecji[20].

Imagines R. pectiniformis znajdywano często na okrętach i w portach. W Europie wykazano go z Austrii, Holandii, Francji i Jugosławii. Wykazywany ze Stanów Zjednoczonych i Hawajów[21].

R. abeillei znany jest z Francji[22].

R. vaulogeri został opisany na podstawie pojedynczego okazu złapanego pod koniec XIX wieku w Algierii. W 1988 wykazano ten gatunek z okolic Hebronu w Izraelu[22][23].

R. thoracicus został opisany z Jawy[22]. R. longicollis występuje na Tajwanie[24]. Jedynym gatunkiem znanym z krainy neotropikalnej jest R. mexicanus[25].

Dwa gatunki (R. megalophus, R. pyrrholophus) znane są z inkluzji w kopalu (prawdopodobnie wschodnioafrykańskiego)[1]. Jeden gatunek (R. primordialis) opisano na podstawie inkluzji w bałtyckim bursztynie[1].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Dla rodzaju Ripidius nie stwierdzono żadnej jednoznacznej synapomorfii[25].

Larwy pierwszego stadium mają u wszystkich gatunków wachlarzykowatych postać triungulinusów. Triungulinusy R. quadriceps mają stopy zakończone małymi pazurkami, wyposażone również w małą poduszeczkę (pulvillum).

Imagines samic są czerwiowate (larwokształtne), pozbawione pokryw i skrzydeł[26]. Samce mają dobrze rozwinięte skrzydła i szczątkowe pokrywy. Postaci dojrzałe obu płci nie przyjmują pokarmu i giną wkrótce po kopulacji. Mają zredukowane przydatki gębowe i przewód pokarmowy.

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Samice R. quadriceps składają jaja do zagłębień w ziemi, gdzie występują karaczany z rodzajów zadomka (Ectobius) i Phyllodromica. Po wykluciu się larwy pierwszego stadium, mające postać triungulinusów, aktywnie wyszukują nimfy karaczanów i przyczepiają się do brzusznej powierzchni tułowia, wwiercając głowę i część tułowia w błonę międzysegmentalną. Przez dwa-trzy tygodnie larwa jest pasożytem zewnętrznym karaczana, odżywiającym się jego hemolimfą. Po upływie tego czasu linieje i jako larwa drugiego stadium zostaje pasożytem wewnętrznym, w całości wnikając do ciała gospodarza. W stanie spoczynku znajduje się w odwłoku karaczana przez kolejnych osiem-dziewięć miesięcy, przechodząc razem z nim diapauzę zimową. We wnętrzu nimfy karaczana linieje po raz trzeci i po kilku miesiącach po raz czwarty. Po kilku dniach od ostatniego linienia opuszcza ciało gospodarza, który po wyjściu pasożyta ginie, i zaraz potem się przepoczwarcza. Po 5–19 dniach osiąga postać imago, żyjącą zaledwie trzy-cztery dni. Niekiedy więcej niż jedna larwa pasożytuje na jednej nimfie zadomki[27]. Rozwój R. pectiniformis jest podobny jak u poprzedniego gatunku, larwy są parazytoidami prusaków (Blattella germanica)[26].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Kaupp A., Falin Z., Nagel P. Coleoptera: Ripiphoridae: Ripidiinae). „Mitteilungen aus dem Geologisch-Paläontologischen Institut der Universität Hamburg”. 85, s. 165–195, 2001. 
  2. ↑ Sundevall J.C. Beschreibung einer neuen Coleopteren-Gattung, Symbius Blattarum; bei der Versammlung der Naturforscher und Aerzte in Hamburg, den 24. September, vorgelegt. Isis 11, s. 1222–1228, 1831
  3. ↑ Stamm R.H.. A new find of Rhipidius pectinicornis Thbg. (Symbius blattarum Sund.) (Col. Rhipiphor.). „Entomologiske Meddelelser”. 19, s. 286–297, 1936. 
  4. ↑ Besuchet C. Biologie, morphologie et systématiques des Rhiphidius (Col. Rhipiphoridae). „Bulletin de la Societe Entomologique Suisse”. 29. 2, s. 33–72, 1956. 
  5. ↑ Fauna Europaea : Taxon Details. [dostęp 2015-01-26].
  6. ↑ Profant J. Nalez druhu Rhipidius quadriceps (Coleoptera, Rhipiphoridae) na Slovensku. „Chranene uzemia Slovenska”. 25, s. 45, 1995. 
  7. ↑ Szalóki D., Horváth, B., Merkl O. First record of Ripidius quadriceps, and data of other wedge-shaped beetles in Hungary (Coleoptera: Ripiphoridae). „Folia Entomologica Hungarica”. 73, s. 35–43, 2012. 
  8. ↑ Ripidius quadriceps. biolib.cz. [dostęp 2009-06-11].
  9. ↑ Hendrich L., Doczkal D. Ripidius quadriceps Abeille de Perrin, 1872 – Einer der „seltensten” Käfer Deutschlands erstmals in Bayern nachgewiesen (Coleoptera, Ripiphoridae). „Nachrichtenblatt der bayerischen Entomologen”. 64 (1/2), s. xx, 2015. 
  10. ↑ Adlbauer K. Ein Nachweis von Ripidius quadriceps Abeille de Perrin, 1872 aus der Steiermark (Coleoptera, Ripiphoridae). „Joannea Zoologie”. 2, s. 33–35, 2000. 
  11. ↑ Szołtys H. Ripidius quadriceps (Ab.) nowy dla fauny Polski gatunek z rodziny Rhipiphoridae (Coleoptera). „Acta Entomologica Silesiana”. 2. 1, s. 21, 1994. 
  12. ↑ Mateleshko O. Yu. Malochyselʹni rodyny tverdokrylykh (Insecta, Coleoptera) u fauni Ukrayinsʹkykh Karpat. „Naukovyy visnyk Uzhhorodsʹkoho universytetu Seriya Biolohiya”. 22, s. 195–200, 2008. 
  13. ↑ Herger P. Lichtfallenfang von Rhipidius quadriceps AB. im Tessin (Col., Rhipiphoridae). „Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft”. 58 (3/4), s. 261, 1985. 
  14. ↑ Herger P. Ein weiterer Fund von Rhipidius quadriceps AB. im Tessin (Col., Rhipiphoridae). „Entomologische Berichte Luzern”. 17, s. 39, 1987. 
  15. ↑ Herger P. Zur Verbreitung von Rhipidius quadriceps AB. im Tessin. „Entomologische Berichte Luzern”. 26, s. 133-134, 1991. 
  16. ↑ Rhipiphoridae. [dostęp 2015-01-26].
  17. ↑ Ratti E. Nota su Macrosiagon tricuspidatum ed altri ripiforidi della costa Nordadriatica Italiana (Insecta Coleoptera Rhipiphoridae). „Bollettino del Museo Civico di Storia Naturale di Venezia”. 49, s. 9–13, 1998. 
  18. ↑ Telnov D., Bukejs A., Gailis J., Kalniņš M., Napolov A., Piterans U., Vilks K. Contributions to the knowledge of Latvian Coleoptera. 8. „Latvijas Entomologs”. 48, s. 80–91, 2010. 
  19. ↑ Süda I. New woodland beetle species (Coleoptera) in Estonian fauna. „Forestry Studies/Metsanduslikud Uurimused”. 50, s. 98–114, 2009. DOI: 10.2478/v10132-011-0071-0. 
  20. ↑ Lundberg S. Skogskackerlackbaggen, Ripidius quadriceps Abeille de Perrin (Coleoptera, Rhipiphoridae), en spännande och sällsynt skalbagge. „Entomologisk Tidskrift”. 119, s. 117–119, 1998. 
  21. ↑ Falin Z.H. Notes on the occurrence of Ripidius pectinicornis Thunberg (Coleoptera: Rhipiphoridae) in the continental United States and Hawaii. „Coleopterists Bulletin”. 55, s. 194–197, 2001. 
  22. ↑ a b c Csiki E. Rhipiphoridae. Coleopterorum catalogus 54, ss. 1-29, 1913
  23. ↑ Argaman Q., Mendel Z.. Two new species of Rhipiphoridae (Insecta: Coleoptera) in Israel. „Phytoparasitica”. 16 (1), s. 63, 1988. DOI: 10.1007/BF02979577. 
  24. ↑ Schilder F.A. Sauter's Formosa-Ausbeute: Rhipiphoridae (Col.). (Zugleich: Rhipiphoriden-Studien, III). „Entomologische Mitteilungen”. 12, s. 202–204, 1923. 
  25. ↑ a b Falin Z.H: Phylogenetic analysis and revision of the genera and subfamilies of the Ripiphoridae (Coleoptera). University of Kansas, 2003, s. 254–256.
  26. ↑ a b Borowiec L: Klucze do oznaczania owadów Polski. Cz. XIX. Chrząszcze – Coleoptera, z.83 Wachlarzykowate - Rhipiphoridae. Warszawa-Wrocław: PWN, 1983, s. 11–12.
  27. ↑ Ross H. Arnett, M. Wynn Thomas: American beetles. Boca Raton, Fla.: CRC Press, 2001, s. 434–435. ISBN 0-8493-0954-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ripidius&oldid=72939343”