Rozella czarnogłowa
| Barnardius zonarius[1] | |||
| (Shaw, 1805) | |||
 Zdjęcie wykonane na przedmieściu Perth, Australia Zachodnia | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rozella czarnogłowa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Rozella czarnogłowa[4] (Barnardius zonarius) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Występuje w Australii. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał George Shaw w 1805. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Psittacus zonarius. Holotyp pochodził z Port Lincoln (Australia Południowa)[5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza gatunek w monotypowym rodzaju Barnardius. Wyróżnia 5 podgatunków; najnowszy opisano w 2016[6]. Autorzy Handbook of the Birds of the World wydzielili podgatunki macgillivrayi i barnardi oraz nieuznawany obecnie podgatunek whitei do osobnego gatunku Barnardius barnardi[7]. Badania genetyczne i analiza morfologii wykazała, że nie ma mocnych dowodów na słuszność wyróżniania więcej niż jednego gatunku z dwoma podgatunkami[8].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[6]:
- rozella czerwonoczelna[4] (B. z. barnardi) (Vigors & Horsfield, 1827) – południowo-wschodnia Australia
- B. z. parkeri Forshaw & Joseph, 2016 – północno-wschodnia Australia Południowa, południowo-zachodni Queensland
- rozella modrolica[4] (B. z. macgillivrayi) (North, 1900) – wschodnie Terytorium Północne po północno-zachodni Queensland
- rozella półobrożna[4] (B. z. semitorquatus) (Quoy & Gaimard, 1832) – południowo-zachodnia Australia Zachodnia
- rozella czarnogłowa[4] (B. z. zonarius) (Shaw, 1805) – zachodnio-centralna i południowo-centralna Australia Zachodnia po zachodnią i centralną Australię Południową[6]; na wschód od południka 120°E[9]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 32–44 cm; masa ciała 105–200 g (różna u przedstawicieli różnych podgatunków)[10]. Długość skrzydła wynosi 168–185 mm, długość ogona 157–218 mm, długość dzioba 17–22 mm, długość skoku 20–24 mm[9].
Opis dotyczy ptaków podgatunku nominatywnego. Głowa czarnobrązowa. Policzki, niższa część gardła i pokryw usznych pokryta niebieskimi plamkami. Z tyłu szyi widoczna jaskrawożółta półobroża. Grzbiet ciemnozielony, na obrzeżach piór występują wąskie ciemniejsze krawędzie. Kuper jest nieco zieleńszy i bardziej połyskliwy. Zewnętrzne pokrywy skrzydłowe średnie jaskrawe, żółtozielone, wewnętrzne bardziej zielone. Zgięcie skrzydła turkusowe. Pokrywy pierwszorzędowe ciemnobrązowe, chorągiewki zewnętrzne ciemnoniebieskie. Lotki I rzędu czarniawe, na chorągiewkach zewnętrznych widać silną emarginację. Chorągiewki zewnętrzne niebieskie, ku końcowi kolor przechodzi w szaroniebieski. Spód skrzydła czarniawy z niebieskoturkusowymi pokrywami podskrzydłowymi. Pierś ciemnozielona z ciemnymi krawędziami piór. Niższa część brzucha zielona z żółtym nalotem. Pokrywy podskrzydłowe żółtozielone. Środkowe sterówki ciemnozielone, kolor stopniowo przechodzi w ciemnoniebieski; zewnętrzne jasnoniebieskie z ciemnymi nasadami i białymi końcówkami. Dziób jasnoszary, tęczówka brązowa, nogi szare[9].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia rozelli czarnogłowych są różnorodne siedliska, między innymi nadrzeczne zarośla eukaliptusów kamaldulskich (Eucalyptus camaldulensis), malee, otwarte zadrzewienia eukaliptusów, obszary upraw, pustynne zakrzewienia i obszary podmiejskie. Rozelle półobrożne (B. z. semitorquatus) mają bardziej sprecyzowane wymagania co do środowiska. Preferują wysokie nadbrzeżne zadrzewienia, szczególnie Corymbia calophylla. Rozelle czarnogłowe tworzą silne więzi. Zwykle spotykane są w grupach rodzinnych lub małych grupach liczących do 8 osobników. Najbardziej aktywne są rano i wieczorem; są głośne. Żywią się nektarem, pąkami, nasionami, owocami, owadami i ich larwami. Często odwiedzają uprawy zbóż i sady; wykopują również cebulki Romulea rosea[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele podgatunku nominatywnego w centralnej i południowej części zasięgu gniazdują od sierpnia do lutego (jeden albo dwa lęgi), w północnej części zasięgu od czerwca do września[10]. Gniazda mieszczą się w dziuplach, które wyściełane są wiórami. Zniesienie liczy 4–7 jaj. Inkubacja twa około 19 dni; samica opuszcza gniazdo tylko celem żerowania lub zostania nakarmioną przez samca. Przez pierwszy tydzień życia piskląt karmi je wyłącznie matka, później do obowiązków dołącza ojciec. Młode opuszczają gniazdo blisko 4 tygodnie później[9].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje rozellę czarnogłową za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1994. BirdLife International uznaje trend populacji za wzrostowy[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Barnardius zonarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Bonaparte, Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée, t. (2)6, 1854, s. 153.
- ↑ Barnardius zonarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Platycercini Selby, 1836 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-12].
- ↑ George Shaw: The naturalist's miscellany, or Coloured figures of natural objects. T. 16. 1805, s. pl. 657.
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-12]. (ang.).
- ↑ Mallee Ringneck (Barnardius barnardi). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
- ↑ Joseph, L. & Wilke, T.. Molecular resolution of population history, systematics and historical biogeography of the Australian Ringneck Parrots Barnardius: are we there yet?. „Emu”. 106 (1), s. 49–62, 2006. DOI: 10.1071/MU05035.
- ↑ a b c d e Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 335–336. ISBN 978-1-4081-3575-4.
- ↑ a b Collar, N. & Kirwan, G.M.: Australian Ringneck (Barnardius zonarius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-07-16].
- ↑ Australian Ringneck Barnardius zonarius. BirdLife International. [dostęp 2017-07-17].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Rozella czarnogłowa w Parrot Encyclopedia (ang.)