Przejdź do zawartości

Ryjowniczki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ryjowniczki
Planigalinae
Archer, 1982[1]
Ilustracja
Przedstawiciel podrodziny – ryjowniczka wąskonosa (P. tenuirostris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

niełazokształtne

Rodzina

niełazowate

Podrodzina

ryjowniczki

Typ nomenklatoryczny

Podrodzina: Planigale Troughton, 1928
Rodzaj: Planigale brunneus Troughton, 1928 (= Phascogale ingrami O. Thomas, 1906)

Synonimy

Podrodziny:

Rodzaje i gatunki

Planigale Troughton, 1928[4] – ryjowniczka[5]
7 gatunków – zobacz opis w tekście

Ryjowniczki[5] (Planigalini) – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny niełazowatych (Dasyuridae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Australii, Indonezji i Papui-Nowej Gwinei[6][7][8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 4,9–8,3 cm, samców 5–8,4 cm, długość ogona samic 5,1–6,5 cm, samców 5,3–7 cm; masa ciała samców 2,6–17,2 g, samic 2,8–16,3 g[7][9][10].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1928 roku australijski zoolog Ellis Le Geyt Troughton w artykule poświęconym nowemu rodzajowi, gatunkowi i podgatunkowi niełazowatych opublikowanym na łamach Records of the Australian Museum[4]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) ryjowniczka długoogonowa (P. ingrami).

Planigale: łac. planus ‘płaski’[11]; gr. γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[12].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do podrodziny należy jeden rodzaj ryjowniczka[5] (Planigale) z następującymi gatunkami[13][6]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[5] Podgatunki[7][6][9] Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] Podstawowe wymiary[7][9]
(DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała)
Status
IUCN[14]
Planigale novaeguineae Tate & Archbold, 1941 ryjowniczka papuaska monotypowy południowa-wschodnia Indonezja i południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Papua-Nowa Gwinea DC: około 7,9 cm; DO: około 8 cm; MC: około 14,9 g  LC 
Planigale maculata (Gould, 1851) ryjowniczka karłowata 2 podgatunki północna, północno-wschodnia i wschodnia Australia DC: 5,2–8,4 cm; DO: 4,6–6,5 cm; MC: 3,5–16,3 g  LC 
Planigale tenuirostris Troughton, 1928 ryjowniczka wąskonosa monotypowy środkowo-wschodnia i południowo-wschodnia Australia DC: 5–7,5 cm; DO: 5–6,5 cm; MC: 4–9 g  LC 
Planigale gilesi Aitken, 1972 ryjowniczka skąpozębna monotypowy środkowo-wschodnia Australia DC: 6–8 cm; DO: 5,5–7 cm; MC: 5–16 g  LC 
Planigale ingrami (O. Thomas, 1906) ryjowniczka długoogonowa monotypowy środkowa, północna i północno-wschodnia Australia DC: 4,9–7,1 cm; DO: 5,1–6,8 cm; MC: 2,6–6,6 g  LC 
Planigale kendricki K.P. Aplin, N.K. Cooper, Travouillon & Umbrello, 2023 monotypowy północno-zachodnia Australia[10] DC: 4,6–7,4 cm; DO: 4,9–7,7 cm; MC: 4,1–12,5 g[10]  NE 
Planigale tealei K.P. Aplin, N.K. Cooper, Travouillon & Umbrello, 2023 monotypowy północno-zachodnia Australia[10] DC: 4,5–6,2 cm; DO: 4,8–6,6 cm; MC: 2,9–6,1 g[10]  NE 

Kategorie IUCN:  LC gatunek najmniejszej troski;  NE gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. M. Archer: Review of the dasyurid (Marsupialia) fossil record, integration of data bearing on phylogenetic interpretation, and suprageneric classification. W: M. Archer (red.): Carnivorous Marsupials. Cz. 2. Sydney: Royal Society of New South Wales, 1982, s. 439. ISBN 978-0-9599951-3-8. (ang.).
  2. M. Archer: The Australian marsupial radiation. W: M. Archer & G. Clayton (redaktorzy): Vertebrate zoogeography and evolution in Australia. Victoria Park, Western Australia: Hesperian Press, 1984, s. 635. ISBN 978-0-85905-036-4. (ang.).
  3. C. Krajewski, J. Painter, A.C. Drisrell, L. Buckley, & M. Westerman. Molecular systematics of New Guinean dasyurids (Marsupialia: Dasyuridae). „Science in New Guinea”. 19 (3), s. 164, 1993. (ang.). 
  4. a b E.L.G. Troughton. A new genus, species, and subspecies of Marsupial Mice (family Dasyuridae). „Records of the Australian Museum”. 16 (6), s. 282, 1928. (ang.). 
  5. a b c d Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8–9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 66–68. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. a b c d e A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 327–330. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  8. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Planigale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
  9. a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  10. a b c d e L.S. Umbrello, N.K. Cooper, M. Adams, K.J. Travouillon, A.M. Baker, M. Westerman & K.P. Aplin. Hiding in plain sight: two new species of diminutive marsupial (Dasyuridae: Planigale) from the Pilbara, Australia. „Zootaxa”. 5330 (1), s. 1–46, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5330.1.1. (ang.). 
  11. Jaeger 1959 ↓, s. 200.
  12. Jaeger 1959 ↓, s. 107.
  13. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-07]. (ang.).
  14. Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-16]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]