Niełazokształtne
| Dasyuromorphia[1] | |||
| Gill, 1872[2] | |||
 Przedstawiciel rzędu – niełaz wielki (Dasyurus maculatus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd |
niełazokształtne | ||
| Rodziny | |||
| |||
Niełazokształtne (Dasyuromorphia) – rząd australijskich ssaków z infragromady ssaków niższych (Metatheria).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występują na kontynencie australijskim, Tasmanii i Nowej Gwinei[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wszystkie niełazokształtne są czworonożne, tzn. poruszają się na czterech kończynach. Poza mrówkożerem wszystkie są zwierzętami drapieżnymi. Planigale ingrami z rodziny niełazowatych jest najmniejszym znanym torbaczem i jednym z najmniejszych ssaków świata. Wymarłe wilkoworowate osiągały ok. 30 kg masy ciała. Do najbardziej znanych niełazokształtnych należą diabeł tasmański, myszowór pędzloogonowy i niełaz plamisty.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do rzędu należą następujące rodziny[4][5][6][7][3]:
- Thylacinidae Bonaparte, 1838 – wilkoworowate – takson wymarły
- Myrmecobiidae Waterhouse, 1841 – mrówkożerowate
- Dasyuridae Goldfuss, 1820 – niełazowate
- Malleodectidae Archer, Hand, Black, Beck, Arena, L.A.B. Wilson, Kealy & Hung, 2016 – takson wymarły
Dasyuromorphia są uważane za bezpośrednich potomków wyjściowej grupy Australidelphia, od której wywodzą się pozostałe torbacze australijskie i być może, południowoamerykańskie torbikowate. Badania DNA przeprowadzone przez Krajewski i in. (2000) wskazują na monofiletyzm niełazokształtnych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dasyuromorphia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 1–98, 1872. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Order Dasyuromorphia. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.10) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-02-05]. (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58–70. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ M. Archer, S.J. Hand, K.H. Black, R.M. Beck, D.A. Arena, L.A.B. Wilson, S. Kealy & T. Hung. A new family of bizarre durophagous carnivorous marsupials from Miocene deposits in the Riversleigh World Heritage Area, northwestern Queensland. „Scientific Reports”. 6, s. 26911, 2016. DOI: 10.1038/srep26911. (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6–9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Myers, P.: Dasyuromorphia. (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-04-08]. (ang.).
- D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Order Dasyuromorphia. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-11-29].