Słojecznica mchowa
 Fragment plechy z apotecjami | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
słojecznica mchowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Diploschistes muscorum (Scop.) R. Sant. Lichenologist 12(1): 106 (1980) | |
Słojecznica mchowa (Diploschistes muscorum (Scop.) R. Sant.) – gatunek grzybów należący do rodziny literakowatych (Graphidaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Diploschistes, Graphidaceae, Ostropales, Ostropomycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi [1].
Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozował w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli jako Lichen muscorum, do rodzaju Diploschistes przeniósł go Rolf Santesson w 1980 r[1]. Synonimów ma 20[3].
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Tworzy skorupiastą plechę o grubości do 2 mm, zbudowaną z areolek o średnicy 0,1–0,5 mm. Mają one jasno lub ciemnoszarą barwę, czasami z żółtym odcieniem. Areolki są okrągławe lub podłużnie kanciaste, gładkie, wypukłe, ziarenkowate lub pomarszczone[4]. Okrągłe owocniki typu apotecjum mają średnicę do 1,8 mm, są siedzące, wgłębione w plechę i mają cienki i równy lub delikatnie ząbkowany brzeżek własny, oraz cienki i odstający brzeżek plechowy. Tarczki barwy szarobrunatnej, przyprószone lub nagie[5]. W początkowym okresie rozwoju przysłonięte są przez brzeżek, później zostają w całości odsłonięte[4].
Brzeżek plechowy ma grubość do 70 μm, hymenium 80–120 μm i jest bezbarwne. W jednym worku powstają po 4 zarodniki o kształcie od wrzecionowatego do cylindrycznego i rozmiarach 8–32 × 6–15 μm. Mają po 4-6 poprzecznych i 1-2 podłużnych przegród. Początkowo są bezbarwne, później oliwkowe[5].
- Reakcje barwne
- K + żółty do czerwonego, C + czerwony, KC-, P-, UV-. Kwasy porostowe: diploschistesic i kwasy lekanorowe i orsellininowe[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest szeroko rozprzestrzeniony. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach. Na północy sięga po północne wybrzeża Grenlandii, Islandię i północne wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego, na południu po południowe krańce Argentyny[6]. W Polsce podano jego stanowiska na terenie niemal całego kraju[2]. W górach jest dość częsty, na niżu znacznie rzadszy[4]. W północnej i środkowej części Polski podawany był tylko na nielicznych stanowiskach, na których ostatnio nie potwierdzono jego obecności. Odkryto natomiast dwa nowe stanowiska: w rezerwacie przyrody Pamięcin nad Odrą i koło Drezdenka[7].
Rośnie w miejscach suchych i słonecznych na mchach, szczątkach roślin, na piaszczystych i wapiennych glebach[4], a w młodości także na porostach z rodzaju Cladonia (chrobotek)[5], zwłaszcza na chrobotku kubkowym (Cladonia pyxidata).
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Charakterystyczne dla słojecznicy mchowej cechy to: podłoże (mchy lub rośliny), 4-zarodnikowe worki i występowanie kwasu lekanorowego i diploschistesicu. Podobna jest słojecznica pospolita (Diploschistes scruposus), ale rośnie tylko na skałach[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2016-06-21]. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-06-21]. (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c d e Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2016-06-21].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Ludwik Lipnicki, Piotr Grochowski. Nowe stanowiska Diploschistes muscorum w Polsce Zachodniej. [dostęp 2016-06-21].